asteartea, urria 12, 2021

Gain aldaketa ti SVO ki VSO: akaso ez da hain rutinarioa, eta bai okasionala azpi baldintza estruktural eta komunikatibo partikularrak eta zirkunstantzialak

Pagel (2016) (2016) ez zen soilik referitzen ki transizioak ti SOV ki SVO noiz mintzo zen gain aldaketa rutinarioak, baizik-ze baita referitzen zen ki transizioak ti SVO ki VSO (ikus hemen ere):

Gure ereduan, ordea, SVO lehenetsiko litzake gain VSO, nahiz biak, nolabait, talde berean egon:

  • SVO1O2...O= 0 noiz n→ ∞
  • VSO1O2...On = 1 noiz n→ ∞
  • SOn...O2O1V → ∞ noiz n→ ∞
  • VO1O2...OnS → ∞ noiz n→ ∞
  • On...O2O1VS → ∞ noiz n→ ∞
  • On...O2O1SV → ∞ noiz n→ ∞

Azken buruan, gauza da ze VSO ordenak ez du jartzen sujetua aurrena (hala egiten dute munduko sintaxi gehien-gehienek) afinda aurkéztu aurreneko posizio horretan material thematiko nagusia zeintaz orohar predikatuko den zeozer (predikatua, zein, gainera, OVS ordenan gelditzen dén zatitua), halan-ze ez dirudi, ez, oso ordena egokia azpi baldintza komunikatibo orokorrak. Hortaz, komeniko litzake aztértzea nóiz gertatu diren aldaketa horiek eta zéin baldintzatan: izan ere, baldintza komunikatibo sinple-kontextualagoetan sujetuak galtzen du inportantzia, eta ondo errazago koka daiteke atzerago an esaldia.

Ikus daigun zér dioten Gell-Mann-ek eta Ruhlen-ek (2011) gain puntu hoti:

eta gogora daigun Tomlin-en maiztasun estatikoak (1986):

Alde batetik, kopuru horiek ikusita, ez dirudi ze aldaketa hori tikan SVO ki VSO dén hain rutinarioa nola Pagel-ek dioen, baizik akaso hobeki okasionala (VSO litzaké munduko sintaxien %9, zein ez den hain kopuru handia nola esáteko ze haranzko aldaketa dá rutinarioa). Bestalde, Gell-Mann-Ruhlen-ek grafikatu duté a gezia tikan SOV dara SVO berdin lodia nola geziá ti SVO ki VSO, noiz akaso egokiago litzake adiéraztea bigarren gezi hori ondo finagoa zein lehenengoa, zeinen aldaketa (SOVtik SVOrakoa) finean gertatu dén askoz maizago zein bigarrena.   

Bestalde, ikusten dugu ze bádira bi bide (rutinario?) ti VSO ki SVO, eta, oso deigarriki, horietako bat pasatzen da ti VOS, non sujetua agertzen zaigún are atzerago zein an VSO: justuki bukaeran. Horrek ematen digu ideia bat gain baldintza komunikatiboak zeintan akaso gertatuko zirén aldaketa horiek: nagusiki oso kontextualak, non sujetua bukaeran ez dén arazo berezia. Hala ere, espero izatekoa da ze zénbat-eta baldintza orokorrago-akontextualago-exigenteagoak, orduan-eta SVO gehiago

Gainera, gogora daigun a tendentzia intralinguistikoak on Steele (1978): 

non VSOk (eta VOSk) bádu SVO nola ordena alternatibo komuna, bitárten alderantziz ez den gertatzen (are gutxiago VOS), halan-ze SVO litzake estableagoa zein VSO (eta VOS).

Horregatik, askoz zehatzago aztertu behako litzake zéin baldintzatan gertatu diren ustezko aldaketa rutinario horiek, zeren ez dirudite oso rutinarioak, baizik gehiago aski okasionalak azpi baldintza estruktural eta komunikatibo partikularrak eta zirkunstantzialak. [1411] [>>>]

Etiketak: , , , ,

igandea, abuztua 22, 2021

VO ordena dá argiki estableagoa diakronikoki azpi baldintza naturalak eta baita sinkronikoki ere

Maurits & Griffiths (2014) mintzo zaizkigu burúz estabilitatea on hitz-ordenak baina gabé konsideratu efektua on kontaktu linguistikoa edota efektua on baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak an garai diferenteak (ikus an "Dirá bi muga zein dúten baliogabetzen edozein aurrikuspen zein egin liteken ti eredu hori"):

Atzoko sarreran genuen aipatzen ondoko pasartea ganik Maurits & Griffiths (2014):

Of course, these predictions cannot and do not take into account possible, e.g., demographic, social, or political influences.  [Maurits & Griffiths, 2014]
Horren gainean, aurrerago, autoreek gehiago zehazten dute:

Horrela, nola genioen an sarrera titulatzén "Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SVO -> SOV aldaketa":

1.: Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SVO -> SOV aldaketa.

2.: Obviatzen badugu sujetuaren posizioa, geldituko litzaiguké norabide orokor argi bat ti OV ki VO.

Bestalde, kontaktu linguistikoaren efektu orokorra ere aldatzen doa: izan ere, zenbat-eta VO sintaxi gehiago egon (jada dirá gehiengoa), kontaktu linguistikoaren eragina bihurtuko da (jada bihurtu da) nagusiki aldé SVO, hola azkártuz a prozesu teknologiko globala alde ordena efektiboago bat azpi baldintza orokorrak, nola dén SVO ordena burulehena.

Hola VO izanen litzaké askoz estableagoa zein OV an evoluzio naturala (ez induzitua zatio kontaktua), eta gainera, kontaktuaren efektua hasiko litzake jokatzen aldé VO, barné prozesu globala aldé teknologia efektiboagoak

Orobat erákutsiz VO ordenaren estabilitate handiagoa, Hoeks-ek (2016) diosku:

Bai horretaz mintzo ginen an gure sarrera titulatzén "Intralinguistikoki ere SVO estableagoa":

Atzo komentatzen genuen nóla ordena sintaktiko gutxien-komunikatiboak (esan nahi baita, gutxien komunikatiboak azpi baldintza exigente-orokorrak: OSV, OVS) báduten egun tendentzia argia ki agertu an espazio txikiak eta erlatiboki isolatuak, eta nóla SOV ere agertzen den an halako espazioak erlatiboki gehiago-ze SVO.

Eta gauza da ze intralinguistikoki ere aurkitzen dugu ber joera alde SVO. Honela mintzo ginen buruz puntu hau an gure "Hizkuntza bere osotasunean" (2017:295):

Bai, Steele-k (1978) aztertu zituén hizkuntzen barneko ordenamendu alternatibo posibleak, eta aurkitu zuen ze SVO hizkuntzak "in general, have no common alternate orders at all", esan nahi baita ze sintaxi horiek, oro har, oso egonkorrak izaten dira an erabilera e SVO ordena, bitartean-ze adibidez SOV hizkuntzen erdiak erabiltzen zutén SVO ordena ere, nola Bingfu Lu-k gogoratzen zigun hemen:

Esan nahi baita ze kontua ez da soilik ze hizkuntzak nagusiki jotzen dute ki SVO aski naturalki noiz ez den existitzen kontaktu edo bestelako presio berezirik, baizik-ere-ze hizkuntzen barruan ere, intralinguistikoki, SVO ordena da askoz estableagoa (dú izaten alternantzia gutxiago) ezen SOV (zeinen hizkuntzen erdiak ametitzen baitute SVO ere). Berriro ere, báda joera bat apuntatuz ki SVO.

edota an gure sarrera titulatzén "SVOk ez du komunki erabiltzen beste ordenarik, bitarten beste ordenak (SOVk, VSOk eta VOSk) bádute erabiltzen komunki SVO baina ez SOV (salbu, jakina, SOV)":

Ikusten genuen herenegun nóla SVOk ez zuen komunki erabiltzen beste ordena alternatiborik arten S, V eta O; bitarten SOVk bái zuela erabiltzen SVO. Eta horko asimetria harago doa, zeren beste bi hitz-ordena minimoki maizkoak ere (VSO eta VOS) bádute SVO arten euren ordena alternatibo komun edo oso komunak, bitarten ez dutén erabiltzen SOV ordena alternatiboa. Ikus ondorengo taula ga Newmeyer, aterea ti artikulua ga Steele ("Word order variation", 1978): 

Taula horrek dú sakontzen an asimetria intralinguistikoa alde SVO, zeren hiru ordenak dúte erabiltzen SVO nola alternatiba komuna edo oso komuna, baina ez SOV.
Bai, VO ordenaargiki estableagoa diakronikoki azpi baldintza naturalak eta baita sinkronikoki ere. [1360] [>>>]

Etiketak: , , , , ,

ostirala, urtarrila 22, 2021

SVOk ez du komunki erabiltzen beste ordenarik, bitárten beste ordenek (SOVk, VSOk eta VOSk) erabiltzen duté komunki SVO baina ez SOV

Ikusten genuen herenegun nóla SVOk ez zuen komunki erabiltzen beste ordena alternatiborik artén S, V eta O; bitárten SOVk erabiltzen zuén SVO. Eta horko asimetria hori harago doa, zeren beste bi hitz-ordena minimoki maizkoek ere (VSO eta VOS) bádute SVO artén euren ordena alternatibo komun edo oso komunak, bitárten ez dutén erabiltzen SOV ordena alternatiboa. Ikus ondorengo taula ga Newmeyer, aterea ti artikulua ganik Steele ("Word order variation", (1978): 

Taula horrek sakontzen dú an asimetria intralinguistikoa aldé SVO, zeren beste hiru ordenek erabiltzen duté SVO nola alternatiba komuna edo oso komuna, baina ez SOV. [1148] [>>>] [A13] [A14] [A17B (Greenberg)] [A17C (zikloak)] [ALDAKETA ZAHARRAK]

Etiketak: ,

asteazkena, urtarrila 20, 2021

SVO sintaxiak ez dute komunki erabiltzen SOV ordena alternatiboa

Atzoko sarreran ikusten genuen nóla Steele-k (1978) aztertu zituén hizkuntzen barneko ordenamendu alternatibo posibleak, aurkítuz, alde batetik, ze SVO hizkuntzak...:

... in general, have no common alternate orders at all.

bitartean-ze, beste alde batetik, SOV hizkuntzen erdiak dúen erabiltzen SVO ordena ere, nola Bingfu Lu-k (1998) gogoratzen zigun hemen:

Hor dugu beste asimetria bat artén SOV eta SVO, beste asimetria bat aldé SVO. [1146] [>>>]

Etiketak: