Amuriza (2012): "...sekula erabiliko ez dituen (eta inork ez darabiltzan) formetara aldatzea."

Jarraian doa orrialde oso bat ti liburua e Xabier Amuriza titulatzén Zazpi ebidentzia birjaiotzarako (2012:173), non ikertzaile zornotzarra mintzo da gain "ezan" eta "e(g)in" aditz lagutzaileak:

Amurizak aztertzen du euskal aditza ti ikuspuntu funtzionala, eta aurkitzen ditu diferentzia  nabarmenak arten "ezan" adizkiak respektu "egin"ekoak, zeinen formak izaten dirén ondo laburragoak, halako moldez non "egin"eko forma horiek normaltasun handiz erabiltzen dira an euren esparrua (hain normal nola "emon dogu"), bitarten besteak, "ezan"ekoak nekez entzuten diren inon ere.

Horrek berriro agerian uzten digu a inportantzia e aspektu funtzionalak nola, kasu honetan, pisu fonikoa, noiz aztertzen erabilera, eta ondorioz, a inportantzia e aspektu funtzional horiek noiz aukeratzen forma batuak, izan ere:

Ez dirudi logika oso praktikoa forma batzuk guztiz ohiki eta naturalki darabiltzan euskaldungoaren erdia beharturik aurkitzea sekula erabiliko ez dituen (eta inork ez darabiltzan) formetara aldatzea. [Amuriza, 2012:273]

Ez, ez dirudi logika oso praktikoa. Areago, dirudi desbide itzela. [⇶]

Aristegieta: "...astunagoa eta horregatik deserosoagoa izateaz gain,..."

Izan da egunotan debate bat (an Itzul posta-zerrenda) buruzki nóla eman "sin perjuicio de..." esamolde prepositiboa euskaraz, eta Mikel Azkarate itzultzaileak proposatu du parafrasi bat, non (beste esaldi batean) gehituko litzaké "Dena den, horrek ez du eragozten...",

Egia da "sin perjuicio de" horrek bidea ematen duela modu askotako parafrasien bidez itzulpena egiteko.

Baina, azken adibideari helduz, uste dut garrantzitsua dela itzultzailea kontziente izatea ez duela efektu bera sortzen "sin perjuicio de" espresioaren ordez esaldi oso bat erabiltzeak (Sin perjuicio de=dena den, horrek ez du eragozten). Euskarazko bertsio hori gaztelaniazkoa baino astunagoa eta horregatik deserosoagoa izateaz gain, euskarazkoan enfasia eta esanahia bera aldatu egiten dira. [Xabier Aristegieta, Itzul, 2019-9-24]

Bai, alde batetik: astunagoa, deserosoagoa; eta bestetik: pragmatikoki gutxiago egokia; halatan-ze, finean: gutxiago efektiboa.

Ikus ere:

• Gakoa da efektibitate informatibo-expresiboa
• "Edozein informazio": zein zentzutan?

[⇶]

Hitz laburrak edota laburtuak: bereziki beharrezkoagoak an sintaxi buruazkena

Dio Gilenek hemen gáin komenientzia e-sustatu hitz laburtuak:

Ahantzi gabe, aipatu dituzun arrazoi berengatik, hitz laburtuak sustatzeko egokiera, zeinak kasu honetan eman baitezake, adibidez, "radio" (frantsesez erabilia; baina ez espainolez, eta hor dago koxka!).

Eta arrazoi du Gilen-ek noiz dioen ze argumentu funtzional berbera ze balio dún te lehenetsi radiografia respektu erradiografia, dú orobat balio te lehenetsi radio aldaera laburtua (e-frantsesa) respektu radiografia, zeinen 5 silabak ez diren batere gutxi an kontextu buruazken bat non, jarraian, gehitu beharko dira kasu-markak, bestelako atzizkiak edota bestelako osagarriak ere, osatuz bloke sintetikoak zeinentzako jada 7 silabako luzerak hasiko liraken izaten gehiegi.

Gauza da ze, oro har, dikursoaren haria hasiko litzake korapilatzen (eta galtzen jarraitutasuna) noiz behar diren prozesatu diskurso-bloke sintetikoak zein diren handiago ze 7-8 silaba (zeinen gako sintaktiko-interpretatiboak ezagutuko diren soilki an bloke-bukaera, eta zein ez gutxitan joanen diren ilaran). Esan nahi baita ze hitz bat ze ditún berak bakarrik 5, 6 edo, zer esanik ez, 7 silaba, izanen litzake hasieratik bertatik diskurso-oztopagarri.

Horrela, halako hitz luzeak oso bereziki daude penalizatuak an sintaximolde buruazkenak, non estuasun sintaktikoek dutén oso bereziki eskertzen, premiatzen, eta ia agintzen eta exigitzen ze erabil daitezén ahalik-eta hitz laburrenak, ahalik-eta hitz laburtuenak.

Eta horregatik, sintaxi buruazkenetan oso bereziki, hitzak aukeratzeko irizpide inportante bat izan beharko dá euren luze-laburra, landuz forma laburragoak, bilatuz aldaera sinpleenak, onartuz kontrazio batzuk, hala mintzo landuan nola idatzi landuan ere, zeinen ostean etor litezken forma estandar laburragoak. [⇶]