Amuriza (2012): "...sekula erabiliko ez dituen (eta inork ez darabiltzan) formetara aldatzea."

Jarraian doá orrialde oso bat ti liburua on Xabier Amuriza titúlatzen "Zazpi ebidentzia birjaiotzarako" (2012:173), non ikertzaile zornotzarra mintzo da gain "ezan" eta "e(g)in" aditz lagutzaileak:

Amuriza-k aztertzen dú euskal aditza ti ikuspuntu funtzionala, eta aurkitzen ditu diferentzia  nabarmenak artén "ezan" adizkiak respektu "egin"ekoak, zeinen formak izaten dirén ondo laburragoak, halako moldez non "egin"eko forma horiek normaltasun handiz erabiltzen dira an euren esparrua (hain normal nola "emon dogu"), bitárten besteak, "ezan"ekoak nekez entzuten diren inon ere.

Horrek berriro agerian uzten digu inportantziá on aspektu funtzionalak nola, kasu honetan, pisu fonikoa, noiz azáltzen erabilera, zein isaltu beharko litzakén an inportantziá on aspektu funtzional horiek noiz aukératzen forma batuak, izan ere:

Ez dirudi logika oso praktikoa forma batzuk guztiz ohiki eta naturalki darabiltzan euskaldungoaren erdia beharturik aurkitzea sekula erabiliko ez dituen (eta inork ez darabiltzan) formetara aldatzea. [Amuriza, 2012:273]

Ez, ez dirudi logika oso praktikoa. Areago, dirudi desbide itzela. [928] [>>>]

Aristegieta: "...astunagoa eta horregatik deserosoagoa izateaz gain,..."

Izan da egunotan debate bat (an Itzul posta-zerrenda) buruzki nóla eman "sin perjuicio de..." esamolde prepositiboa euskaraz, eta gauza da ze Mikel Azkarate itzultzaileak proposatu dú parafrasi bat, non (beste esaldi batean) gehituko litzaké "Dena den, horrek ez du eragozten...",

Egia da "sin perjuicio de" horrek bidea ematen duela modu askotako parafrasien bidez itzulpena egiteko.

Baina, azken adibideari helduz, uste dut garrantzitsua dela itzultzailea kontziente izatea ez duela efektu bera sortzen "sin perjuicio de" espresioaren ordez esaldi oso bat erabiltzeak (Sin perjuicio de = dena den, horrek ez du eragozten). Euskarazko bertsio hori gaztelaniazkoa baino astunagoa eta horregatik deserosoagoa izateaz gain, euskarazkoan enfasia eta esanahia bera aldatu egiten dira. [Xabier Aristegieta, Itzul, 2019-9-24]

Bai, alde batetik gutxio efizientea: astunagoa, deserosoagoa; eta bestetik gutxio efektiboa, gutxio eraginkorra: pragmatikoki gutxiago egokia.

Ikus ere:

• Gakoa da efektibitate informatibo-expresiboa
• "Edozein informazio": zein zentzutan?

[603] [>>>]

Hitz laburrak edota laburtuak: bereziki beharrezkoagoak an sintaxi buruazkena

Dio Gilenek hemen gáin komenientzia e-sustatu hitz laburtuak:

Ahantzi gabe, aipatu dituzun arrazoi berengatik, hitz laburtuak sustatzeko egokiera, zeinak kasu honetan eman baitezake, adibidez, "radio" (frantsesez erabilia; baina ez espainolez, eta hor dago koxka!).

Eta arrazoi du Gilen-ek noiz dioen ze argumentu funtzional berbera zek balio du afinda lehenetsi "radiografia" respektu "erradiografia", dú orobat balio ki lehenetsi "radio" aldaera laburtua (ti frantsesa) respektu "radiografia", zeinen 5 silabak ez diren batere gutxi an kontextu buruazken bat non, jarraian, gehitu beharko dirén kasu-markak, bestelako atzizkiak edota bestelako osagarriak ere, osatuz bloke sintetikoak zeinentzako jada 7 silabako luzerak hasiko lirakén izaten gehiegi.

Gauza da ze, orohar, dikursoaren haria hasiko litzakén korapilatzen noiz prozásatu behra dirén diskurso-bloke sintetikoak zein diren handiago ze 7-8 silaba (zeinen gako sintaktiko-interpretatiboak ezagutuko diren soilki an bloke-bukaera, eta zein ez gutxitan joanen dirén ilaran). Esan nahi baita ze hitz bat zek horrek berak ditú 5, 6 edo, zer esanik ez, 7 silaba, izanen litzake hasieratik bertatik ondo oztopagarri (an ordena buruazkena)

Esan nahi baita ze halako hitz luzeak daudé oso bereziki penalizatuak an sintaximolde buruazkenak, non estuasun sintaktikoek dutén oso bereziki eskertzen, premiatzen, eta ia agintzen eta exigitzen ze erabil daitezén ahalik-eta hitz laburrenak, ahalik-eta hitz laburtuenak.

Eta horregatik, sintaxi buruazkenetan oso bereziki, hitzak aukeratzeko irizpide inportante bat izan beharko dá euren luze-laburra, landuz forma laburragoak, bilatuz aldaera sinpleenak, onartuz kontrazio egokiak, hala mintzo landuan nola idatzi landuan ere, zeinen ostean etor litezkén forma estandar laburragoak. [376] [>>>]