Ez dago sakoneko diferentziarik

Ondokoa idatzi nuen atzo an bloga on Erramun Gerrikagoitia (deitzén Referentziak) azpi sarrera titúlatzen "Zer luque tcharric, erabiliric librequi bakoitzac?":
_____________________________________

Dudarik gabe, oso interesgarria iruditzen zait ondoko estruktura hau:

"... kontrá dago neurri ekonomikoEN zein hartu zirén noiz...",

zein interpretatzen baitut nola oihu argi bat ganik tradizioa aldé genitibo burulehen flexible bat, zein saiatu egin ziren aurkitzen (horretara dator estruktura hori) baina zein ezin izan zuten aurkitu, justuki zeren desdoblamendua on sufijoak ez den gauza erraza fisikoki.

Nire ustez, egun, oihu horri erantzun beharko genioke bi modutan. Bata:

"... dago kontrá neurri ekonomikoak zein hartu zirén noiz..."

non "kontra" desdoblatu da gabé genitiboa, zein justuki hor ez den behar, eta bestea:

"... dago kontrá neurri ekonomikoak on gobernu guztiak zein aritu ziren noiz..."

non "on" hori ez da baizik sufijo genitibo aurreratua, zein, horrela, dén bihurtu egoki, flexible eta emankor (eta partikula bera da).

Ez dut ikusten tradizioa nola galga, baizik nola akuilu, eta ez dut ikusten uko egitea ki nexu ondo eratu eta funtzional bat (nola "bitartean-eta..." edo bere kidé "bitartén..."), soilik zeren ez den agertzen an literatura zaharra zein gelditu zaigun. Hori litzaké, nire ustez, tradizioa txarto ulertzea.

Halakoetan nengoen harik irakurri zure azken esaldia:

Eta esango dizut guztiz egokia iruditu zaidala zure idazkera ere aurretik, harik eta sabela mugiarazi didan arte azken galdera honen joskerak...

Sabela mugiarazi?

Sabela mugiarazi al dizu zerk-eta "an" inesibo optatibo xume txukun batek? Ba, eskerrak ez zaizula sabela mugitzen noiz ikusi "zein" erlatibo gaixo horietako bat edo "SVO" bat, zeren orduan akabo debatea, zientzia eta euren ondorioak. "an" hori ez da baizik ber "an" adverbio postpositiboa (zein sufijatu zen, zailduz bere desdoblamendua), baina aurrera ekarria. Eta ez da pisuagoa zein, adibidez, "zein".

Hona hemen bi galderatxo problematikoak:

"ikusten al duzu arazorik an nire erabilera estrukturalak? Ikusten al duzu arazorik an edukia?"

zein idatzi nituen erantzunéz ki zure dudak buruzki egokitasuna on nire erabilera (estrukturalak)... eta zeinen eredua dá:

Ikusten al duzu arazorik an...
Ikusten al duzu arazorik an... "an"?
Ikusten al duzu arazorik an... forma?
Ikusten al duzu arazorik an... edukia?
Ikusten al duzu arazorik an... nire erabilera estrukturalak?
Ikusten al duzu arazorik an... estruktura sintaktikoak?
Ikusten al duzu arazorik an... forma on estruktura sintaktiko prepositivoak?
Ikusten al duzu arazorik an... forma on estruktura sintaktiko prepositivoak nola "noiz + infinitiboa" edo "harik + infinitiboa"?
Ikusten al duzu arazorik an... edukia on liburua buruzki estruktura prepositiboak zein sortzen erábilíz mekanismo sintaktiko ezagunak?

Baita erabilera sipleenetan ere, estruktura prepositiboak ematen dú aukera ki fokalizatu indarra zehazki gain azken sintagma nominala:

Ikusten al duzu arazorik an..."an"?

hala nola aukera errazagoa ki jarraitu diskurritzen:

IIkusten al duzu arazorik an... edukia on liburua buruzki estruktura prepositiboak zein sortzen erábilíz mekanismo sintaktiko ezagunak?

Hori horrela da. Beste kontu bat da zér egin ahal den gaur eta hemen afin eman aurrerapausuak, eta hor sartzen zaigú gradualitatea, egokitasun erlatiboa, eta adibidez idazle zaharrak, zein hasi ziren bidea egiten.

Baina, euskal idazle zaharrik ez balitz existitu, ezingo al zen derivatu perpaus erlatibo burulehenik? Jakina baietz, zeren hor daude mekanismo sintaktikoak, zein diren euskara ere. Nire ikuspegitik, berdin desdoblatu daiteké "baizik...", "salbu...", "kóntra...", "aldé...", "an..." edo "on...": ez dago sakoneko diferentziarik. [674] [>>>]

_____________________________________________________

Ikus:

1.: ... noiz ikusi egoki

2.: Pilota-iragarkietan "erabilia eta onartua"

3.: Ez dago sakoneko diferentziarik

4.: Birzabaldu "31eskutik"

5.: Ez litzake egon behar batere arazorik

Pilota-iragarkietan "erabilia eta onartua"

Ondokoa idatzi nuen atzo an bloga on Erramun Gerrikagoitia (deitzén Referentziak) azpi sarrera titúlatzen "Zer luque tcharric, erabiliric librequi bakoitzac?":
_____________________________________

Nire ustez, "A aurka B" báda osoki euskara an esparru konkretua on kartelak on pilota-partiduak (ikus "A aurka B: "kirol munduan erabilia eta onartua"" eta "ARTETXE-JOAKIN aurka OLABE-LARRU"). Gainera, aurkitu ahal dugu honako erabilera an Orotariko Euskal Hiztegia:

Erri guztia egon da kontra guregana. Noe 99.

zein ez den berdina, baina bai antzekoa nola kontra gu; eta, bestalde, dauzkagu erabilerak nola hau: "Neskak kontra mutilak".

Nire ustez, erabilera horretan, arazo nagusia ez da "kontra" prepositiboa bera, baizik ze "kontra" prepositibo horrek askotan eskatzen ditú, adibidez, baliabide erlatibo prepositivo erosoak, berdin nola ere eskertzén beste baliabide prepositibo batzuk ere:

... dago kontrá neurri ekonomikoak zein hartu zirén noiz...

Horregatik nioen hemen ze:

Aditzak aurreratzea da lehenengo pausua (Sarasolaren liburuak izugarrizko bultzada ematen die aditz progresiboei, eta horregatik euskararen erabiltzaileek gure eskerrik beroenak eman behar dizkiogu), baina bigarren pausua da menderakuntza prepositibo osoa aukeran izatea, ez soilik menderakuntza erlatibo ez-murriztatzailea (berriro ere diot, hemen ere Sarasolaren bultzada guztiz zorionekoa dela, eta oso inportantea eta lagungarria afin euskararen erabiltzaileek izan ditzagun aukera potente ez-marginalizatuak).

Kontua da ze menderatzaile erlatibo ez-murriztaileak ezin inportanteagoak izanik ere, ez direla gutxiago inportanteak erlatibo prepositibo murriztaileak edota beste menderatzaile guztien bertsio prepositiboak. Horrela konponduko lirateke Juanek aipatutako arazo horiek guztiak behin betikoz eta era egoki batean. Bide horretan klasikoek jakin zuten erabiltzen hainbat baliabide progresibo zein berriro hasi beharko liratekeen normaltasunez erabiltzen. Eta, jakina, erabil litezke euskararen mekanismo sortzaileak afin sortu edo moldatu beste baliabide menderatzaileak ere.

Baina arazoak ez dira amaitzen noiz garatu menderatzaile guztien bertsio prepositiboak. Badira beste baliabide postpositibo asko zeinen bertsio prepositiboak arazorik gabe lortu litezkeen eta zein komunikatiboki oso onuragarriak izanen liratekeen (-ri buruz, -n artean, …). Eta, duda izpirik gabe, bide osagarri horretatik zenbat eta aurrerago ailegatu, eta askoz hobeto. Kontua da, gorago esan bezala, gradualki egitea, kritikoki baina aurrera bidean, oker egindakoak kritikatuz, baina ondo egindakoak sostengatuz eta landuz. Horretarako behar da giro egokia, eta hor berriro sartzen da Sarasolaren lanaren garrantzia handia. ["Bide bakarra"]

Aipu horretan, Bittor, ikusten al duzu arazorik an nire erabilera estrukturalak?. Ikusten al duzu arazorik an edukia? [673] [>>>]

_____________________________________________________

Ikus:

1.: ... noiz ikusi egoki

2.: Pilota-iragarkietan "erabilia eta onartua"

3.: Ez dago sakoneko diferentziarik

4.: Birzabaldu "31eskutik"

5.: Ez litzake egon behar batere arazorik