igandea, martxoa 01, 2020

Bide beretik izan genezaké "d(a)rantz(a)..." ere

Aurreko sarreran komentatzen genuén ha aukera adlatiboa on "dara..." prepositiboa, berdin nola lehenago ikusiak genituén "draino..." eta "danik...". Bide beretik izan genezaké "d(a)rantz(a)..." ere. Horren inguruan, Ekaitz Santazilia-k biltzen dizkigú ondorengo azalpenak buruz nóla sor zitekén "-rantz" atzizkia (an "Noun Morphology", 2013):
More recently, Gómez (2005) has reconstructed *-raontz, from which the three attested variants could be derived. It would be an agglutination of the allative -ra plus an old noun *-ontz, which according to Gómez would be semantically close to Lat. versus ‘facing → towards’, and would have undergone the same grammaticalization. Hence, the Basque reconstruction might be a loan translation of the Latin ad versum (ibid.: 276). The Basque word ontzi ‘recipient (of a liquid)’, in turn, would be a morphological derivation of that *-ontz
Lakarra (2008a) suggests that ontzi is a loan word (possibly from Lat. conchea ‘shell-like, concave’), and prefers instead *-ra + dontz (ibid.: 484), or even *-ra + *-da-non-tz, as the source of the directional allative. This would be formed by the variant *-rada (> -rat) of the allative (cf. §6.4.2.2) + the Proto-Basque root *non + the derivational suffix -tz. The root *non would have a meaning of movement which would also be present in joan ‘to go’ (< *e-danon) (cf. Lakarra 2006a: 583-4). [Santazilia, 2013:267-268]
Jatorria edozein delarik, eta jarráiki ber eredu sortzailea (ber mekanismo sortzailea) nondik atera dén adibidez "draino...", eskura legoke "d(a)rantz(a)..." ere. [821] [>>>]

Etiketak: , , ,

ostirala, urria 04, 2019

... noiz ikusi egoki

Hauxe idatzi nuen atzo an bloga on Erramun Gerrikagoitia, jarráiki hari bat non mintzo zén, besteak beste, buruzki erabilerá on estruktura prepositiboak (an "Zer luque tcharric, erabiliric librequi bakoitzac?"):
 _____________________________________

Nik ez dakit "A aurka B" estruktura osoki euskara ote den (suposatzen dut ezetz, zeren erabilera prepositibo hori ez dager an Hiztegia on Euskaltzaindia), baina bádakit askotan erabili dela an kartelak on pilota-partiduak, eta justuki erabilera horrek esaten dit ze, gutxienez partzialki, báda euskara.

Berdin nola ez dakidan ea "A versus B" estruktura osoki euskara ote den (suposatzen dut baietz, zeren erabilera prepositibo hori báda an Hiztegia on Euskaltzaindia), baina bádakit ze, osoki euskara ez balitz ere, askotan erabili dela an artikulu zientifikoak edo periodistikoak, eta justuki erabilera horrek esaten dit ze, gutxienez partzialki, izanen litzaké euskara.

Bestalde, "A kin B" estrukturak jarraitzen dio ki eredua on "A aurka B" edo "A gain B" matematikoa (bere jatorria litzaké "...-(n) ki(de)n" postposizioa), eta nahiz akaso ez izán osoki euskara (zeren ez dager an Hiztegia on Euskaltzaindia), bádakit ze, gutxitan bada ere, erabili egin dela an zenbait idazki eta blog (ikus "Buruz hizkuntzen garapen sintaktiko-diskursiboa" edo "Sintaxigintzaren norabide komunikatiboa"). Jakina, justuki erabilera horrek esaten dit ze, gutxienez partzialki, báda euskara.

Euskaltzaindia-k bere hiztegian askotan erabiltzen du honako expresioa arrén baztertu hitz bat:
Oharra: Euskaltzaindiak, (----)-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du.

Hortxe daukagu, beraz, Euskaltzaindia-ren irizpidea afin ametitu hitz edo estruktura bat: bere erabilera idatzia. Hortaz, azter ditzagun erabilera linguistiko guztiak, aukera lingusitiko guztiak, mekanismo linguistiko guztiak..., eta zerbait ondo badoakigu, erabil dezagun... noiz ikusi egoki.

Eta, bistan da, zenbat eta gehiago idatzi, hobeto. [672] [>>>]

_____________________________________________________

Ikus:

1.: ... noiz ikusi egoki

2.: Pilota-iragarkietan "erabilia eta onartua"

3.: Ez dago sakoneko diferentziarik

4.: Birzabaldu "31eskutik"

5.: Ez litzake egon behar batere arazorik

Etiketak: , , ,

asteartea, apirila 30, 2019

Zéin diferentzia (dudagabe, handia) izanen da arten "aurka" eta "versus" afin izan hain diferenteki tratatuak?

Aurreko postaren harian (non kondatzen bainuen nóla artikulu batean kendu behar izan nuén "aurka" burulehen bat, adibidez), gogoratu naiz kin galdera bat zein egin baitzuén Dionisio Amundarainek gain erabilera ziertoa on "aurka" prepositiboa an pilota-mundua (eta zein jada aipatu genuén hemen), adibidez an:
Lazkao aurka Beasain 
Galdera horren ostean agertu zirén zenbait erantzun aski negatibo respektu erabilera hori, baina baita ondorengo komentarioa ere, galdetuz zergátik ez diren planteatzen ber arazoak respektu "versus" prepositiboa ere, zein, bistan denez, dén berdin burulehena, eta, dakizuenez, Euskaltzaindia-k onartua (ikus "versus", adverbioa? [2014]):
2004-06-08 / 13:10 / Aitor Ugarte Arruebarrena
Eta, Lazkao versus Beasain edo Lazkao vs Beasain? Hori onartuko genuke?
(AITOR UGARTE ARRUEBARRENA itzultzailea da)
Zéin diferentzia (dudagabe, handia) izanen da artén "aurka" eta "versus" afin izan hain diferenteki tratatuak? [515] [>>>]

Etiketak: , , ,

igandea, abendua 28, 2014

"versus", adverbioa?

Baldin bilatú "versus" an Euskaltzaindiaren Hiztegi Batua, hántxe aurkituko dugu, esan nahi baita ze onartua dago, ez delarik zehazten bere kategoria gramatikala; baina bilatzen badugu ber hitza an Elhuyar hiztegia, irakurriko dugu ze "versus" dá "adb."; hots, adverbioa.

Baina, ez al da "versus" preposizio bat? [215] []

Etiketak: