Irene Arrarats (2016): "..., alde handia dagoela eskoletan euskaraz eta erdaraz irakurtzen denaren artean: erdaraz literatura landua, eta euskaraz, oinarrizko prosan idatzitako nerabeentzako liburuxkak."

Atzokoan mintzo ginén burúz elefante linguistikoak eta gaur agertuko zaigú beste elefente bat, ez txikia hau ere. Hain zuzen ere, gogoratu nahi genituzke ondoko hitzak, zein zioén Irene Arrarats-ek an artikulua ganik Lander Arretxea (2016) zeinen titulua dén "Prosa apropoposa gurea?" (ikus ere [348], [349] eta [350]):

... Gogora dakar, hala ere, alde handia dagoela eskoletan euskaraz eta erdaraz irakurtzen denaren artean: erdaraz literatura landua, eta euskaraz, oinarrizko prosan idatzitako nerabeentzako liburuxkak. [Lander Arretxea, aipátuz Irene Arrarats, Argia, 2016-1-17]

Errepikatzen dugú: ... alde handia dagoela eskoletan euskaraz eta erdaraz irakurtzen denaren artean: erdaraz literatura landua, eta euskaraz, oinarrizko prosan idatzitako nerabeentzako liburuxkak.

Jakina, hori ez da baizik beste efektu argi bat ganik ahalmen diferentea on tresna eta estruktura burulehenak respektu buruazkenak (askoz ahalmen kodifikatzaile/deskodifikatzaile handiagoa an lehenegoak, buruelehank, zein an bigarrengoak, buruazkenak).

Ez da esan beharrik ze hortxe daukagu berriro elefantea, zein agertzen dén nonahi ere. [2593]

Bai, begien bistan dago zergátik, begien bistan dagó elefantea

Atzokoan gogoratzen genituén Juan Garzia-ren hitz batzuk non argiki zehazten zuén zéin zen (den)...

... euskarazko testuen irakurgaiztasunaren gakoetako bat: Gakoa, maiuskula eta guzti). [Juan Garzia, "Joskera lantegi", 1997:286]

eta gaur gogoratu nahi genuke zér zioten Pello Esnal-ek eta Joxe Ramon Zubimendi-k (1993) an euren  "Idazkera-liburua" burúz sintaxi buruazkena (zek eramaten dú mezuaren giltza an atzeko partea) eta irakurketa:

Auzoko erdarek ez bezala, euskarak atzean eramaten du askotan mezuaren giltza.
...
Mezuaren giltza atzean egoteak ezer gutxi errazten du irakurketa. Horregatik, irakurketa errazteagatik, erabili ohi zituzten idazle klasiko batzuek zenbait lotura-hitz atzean datorrena iragarriz: ze, zein, zeren, ezen...
...
Atzera-karga ez da, ordea, esaldi-arazo soila. Joera berbera baitute euskal hitzek eta hitz-kateek ere. Begien bistan dago zergatik: euskaraz hainbat hitz deklinatu egiten delako. [Zubimendi eta Esnal, 1993:172-173]

Bai, begien bistan dago zergátik, begien bistan dagó elefantea. [2592] [>>>]

Juan Garzia (1997): "[Irakurgaiztasunaren] Gakoa, maiuskula eta guzti"

Zéin ote den Gakoa on euskal textuen irakurgaiztasuna?

• [547] Juan Garzia (1997): (irakurgaiztasunaren) Gakoa, maiuskula eta guzti

Juan Garzia-k ondorengoa zehazten zuén gain irakurgaiztasuna on euskal textuak an bere liburuá "Joskera lantegi" (1997):

...(esaldian berriz atzera jotzera behartzen gaituzten halako egituren abusua da, hain zuzen, euskarazko testuen irakurgaiztasunaren gakoetako bat: Gakoa, maiuskula eta guzti). [Juan Garzia, "Joskera lantegi", 1997:286]

Bai, Gakoa sintaktikoa da, eta datza an sintaxi buruazkena.

Horixe. Eta, horrexegatik, zénbat eta buruazkenago, zailago. Horrela, inportantea dá tresna bakoitza, eta gauza da ze, hasteko, tresna batzuk irabazi ahal dirá oso-oso errazki, nahiz egun ahaztuak egon (irabazitako tresna bakoitzak egiten dú bere lan inportantea). [2591]

El País Vasco ha dejado de participar en las principales evaluaciones de la OCDE y tampoco publica los resultados de sus análisis propios (Iñigo Fernández de Lucio, El Correo)

Galdetzen dú Iñigo Fernández de Lucio kazetariak orain gutxi an El Correo (2024ko abenduak 22):

¿Por qué Euskadi se borra de las pruebas académicas que evalúan ei nivel de los alumnos? [Fernández de Lucio, El Correo]

eta jarraian azpititulatzen dú:

El País Vasco ha dejada de participar en las principales evaluaciones de la OCDE y tampoco publica los resultados de sus análisis propios. [Fernández de Lucio, El Correo]

Horrá artikuluaren hasiera, non aipatzen dén gure intereseko PIRLS proba (Progress in International Reading Literacy Study), zeintan evaluatzen dén ikasleen irakur-ulermena, hain oinarrizkoa an edozein hezkuntz plana zatio bere eragina gain ikasketa-prozesua: 

Hortik ateratzen dugú ondokoa burúz 2016ko PIRLS proba (momentuz, azkena):

El informe PIRLS, por ejemplo, mide la comprensión lectora del alumnado de nueve y diez años, la competencia más elemental y sobre la que se sustenta su desarrollo academico futuro. Euskadi participó en la edición de 2016 con unos resultados catastróficos, los peores de España. Aquel informe señalaba que el alumnado vasco obtenia «una puntuación media inferior a lo que se esperaria» del nivel socioeconómico de los chavales, pese a ser la comunidad autónoma con la mayor proporción de padres y madres con estudios superiores. [Fernández de Lucio, El Correo]

Datuak behar ditugu, datu onak, konpletoak, zintzoki atereak, eta finki interpretatuak arrén atéra konklusio eraikigarriak, eta ondoriozko erabaki egokiak, hala intralinguistikoak (sintaxia) nola ere extralinguistikoak (adibidez, erabaki egokiak respektu nóla egin gauzak an textuinguru orokor ezberdinak, eta pensatuz nagusiki an ikasleak), zeinekin lor daitezén helburu linguistiko prometagarriak, eta non ez den inor ere NABARMENKI kaltetzen an eskolako urte hain erabakior horiek. Obvioa dirudi, ezta? Baina, nóri ajola zaio zin-zinez? [2590] [>>>]