Mugimengu edo soluziobide progresibo (akaso kasual) horiek guztiak, ondo ulertu behar dira an euren marko teoriko egokia, zein ez den baizik progreso linguistiko-komunikatiboa

Zenioen atzo, Bitor:

Gustura irakurri dut egun hauetan, Jesus, zure lana “Hitzaldietako euskararen aditz osteko fokuen testuinguru diskurtsiboak eta aukera prosodiko nagusiak”. Tarteka oso gustura. Bereziki hitzaldietako testuen / esaldien testigantzak. Horrela hitz egiten dugu, horrela idatzi izan da oro har euskal tradizioan XX. mendera arte (Kardaberazen eskolako-edo idazleak salbu).

Pena ezin entzun izatea zuzenean esaldiak. Ez legoke modurik masterra aurkeztean egin zenuen lan hori sareratzeko, Jesus? 

H.d. oro har, oso egitura informatibo komunikatiboak erabili ohi ditu euskaldun xumeenak ere bere mintzoan, nola ohi darabiltzan zeinahi hizkuntzatako hiztunak. Orduan zergatik hizkuntzalariek ez dute / ez dugu asmatzen ‘teorikoki’ azaltzen hiztun guztiek (eta idazle askok) mundu osoan horren ongi eta horren erraz darabilten / menderatzen duten / dugun esaldien informazio egitura? Zerbait ez gara ari ongi egiten... Hori da nire aspaldiko susmoa.

Eskerrik asko zuri, Bittor, zatio zure komentarioa. Bestalde, posible izan beharko da esteka horiek jartzea: informatuko naiz eta saiatuko naiz jartzén nola zegoen originalki.

Gauza da: Zergátik hizkuntzalariek ez dute/ez dugu asmaten "teorikoki"? Zeren azken batean ez den onartu nahi asimetriá argia zein den existitzen artén estruktura eta baliabide burulehenak eta buruazkenak azpi baldintza minimoki exigenteak, eta nóla sintaxiak jotzen duten aski naturalki aldé sintaxi (aukera) burulehena azpi baldintza komunikatibo orokorrak (nahiz ibilbidea izan ahal den errazagoa edo ondo zailagoa dependituz ti material sintaktikoak zein joan ahal diren desdoblatzen). Ez da ezer berezirik, dá zeozet teknikoa, teknologikoa, zein den gertatzen an teknologia oso inportante bat, tekonologia komunikatiboa.

Fijatu gaitezen nóla, sintaxi burulehenetan, hitz-ordena mintzatua (kasuala, ez planifikatua) ez den esanguratsuki aldentzen ti hitz-ordena idatzia (arau gramatikala). Aldiz, sintaxi buruazkenetan, hizkera mintzatua nabarmenki aldentzen da ti idatzia, ondo sistematikoki (horregatik, adibidez, SVO ordena dá askoz egonkorragoa zein beste edozein ordena). Hori distantziamendua tikan ordena gramatikala soilik gertatzen da an sintaxi buruazkenak, zeintan, finean, ari diren bilatzen komunikazio hobeagoa eta efektiboagoa noiz ahal duten, eta kasualki bada ere. 

Mugimengu edo soluziobide progresibo kasual horiek guztiak, ondo ulertu behar dira an euren marko teoriko egokia, zein ez den baizik progreso linguistiko-komunikatiboa. Marko horretan, hizkuntzalariak mimatu eta landu beharko lukete edozein ahalegin mintzatu edo idatzi ki zabaldu sintaxia ki posizio irekiagoak, nahiz ahalegin horiek ez izan hain ortodoxoak. Hizkuntzalariak aztertu eta landu beharko lukete edozein saio irekitzaile, eta, edozein arrazoigatik, saio bat ez balitz konsideratuko egoki, eskainiko beharko lirake aukera ustez-egoki eta berdin progresiboak (edo are progresiboagoak) afin joan asetzén behar komunikatibo horiek zein ari diren expresatzen (akaso kasualki) bidéz saio horiek (gaur egun evoluzioa gertatzeko, derrigor heterodoxoak izan beharko).

Gero beste kontu bat da noláko gradualki egiten den, baina, edonola ere, beti jo beharko litzake an norabide ona, emanez aukerak, aukerak, aukerak. Horien artean SVO aukera neutroa, zein báden hor. Baina, landu behar da. [1240] [>>>]

Kontrako norabidea

Azken sarreran, Josu Lavin-ek dio:

Neuc soilic erabilico nituzque gure classicoec erabilitaco formac (regularizatuac) narauco, garauzquio, etc. Hau da, nire paradigmetan aguercen direnac. [Josu Lavin]

Esan nahi baita, adibidez:

cinderauzquiqueoteten

non Josu-ren logika formal aratzak hausten ditú marka guztiak on luzera, konplexutasuna eta antikomunikazioa, bihúrtuz Euskaltzaindia-ren forma luze eta konplexuenak ia labur eta sinple.

Eta ez gaitezen ahaztu ze Euskaltzaindia-k (bai bai, Euskaltzaindia-k), noiz ere bere paradigmetan juntatzen dirén bi "te" morfema (esan nahi baita "tete"), dú ematen aukera batua za erábili soilik "te" bat, jarriz bestea artén parentesiak:

eta horrela, guztietan:

Josu-k, ordea, jarráiki bere logika formala, ailegatzen da, gabén inmutazio txikerrena ere, ki juntatu hiru "te" jarraian, berriro háutsiz marka guztiak:

cinderauzqueteteten

Eta gauza da ze, nahiz Euskaltzaindia-ren aukera batu interesgarri hori egón aski ahaztua (bihar mintza gaitezke gain puntu hori), eman behar dira aukerak zeren aukerak dirá bidea buruzki garapena, bide bakarra (norabide oneko aukerak jakina, hala aditzean nola oso bereziki sintaxian).

Eta, baita aukeran ere, justuki bestaldera, daukagú kontrako norabidea. [935] [>>>]