Postposizio erantsiak derivatu ohi dirá tikan postposizio solteak

Aurreko sarreran nabarmentzen genuen nóla aglutinazioak dún errazten a analisia on postposizio erantsiak, zein, orain esan nahi dugunez, sortu ohi dira bidezta aglutinazioa on postposizio solteak. Esan nahi baita ze, oro har, postposizio erantsiak lehenago izan ohi dirá postposizio solteak, halan ze, nahiz erantsita, jarraitzen dute mantentzen ber estruktura zein zutén nola postposizio solteak, nola ikusi ahal izan genuen an kasua on soziatiboá "-(re)kin" < "-(re) kiden", non, genioenez, "kin" litzaké postposizioaren gorputza zein erantsiko den ki genitiboa edo absolutiboa arrén osatu egungo postposizio erantsi batu estandarra.

Areago, zenbait postposizio erantsiren kasuan, oraintsu arte idatzi dira solterik, evidentziatuz preseski euren jatorrin nola postposizioak. Hor dugú, adibidez, "-gatik" posposizio erantsia, zeinen jatorria ez litzakén baizik "gai + tik". Honela diote Azkarate-k eta Altuna-k (2001):

-(r)engatik (-gati, -gatika, -gaiti(k))

Mitxelenak (1977:92) ez du inolako zalantzarik atzizki honen jatorriaz, gai, gei + ti(k) da; azken batean, latinezko causa izenak ablatiboan duen postposizio erabileran pare-parekoa: belli causa, pacis causa (gero gazteleraz "por causa de"). Latinez bezalaxe, gainera, euskaraz ere aurrean genitiboa eraman lezake: gerla(ren)gatik, bakea(ren)gatik. [Azkarate-Altuna, "Euskal morfologiaren historia", 2001:107]

Ikusten dugu nóla postposizio hau ere (berdin nola "kin" soziatiboa) itsasten ahal den ki genitiboa edo absolutiboa, baina oraingoan báditugu halaber testigantza idatziak non den agertzen solterik:

Beccatu handiak gatic penitencia handia (Axular)
Dinot "nescaac" escondubagaco emacumiak gaiti (Frai Bartolome)
[adibideok atera dira tikan "Euskal morfologiaren historia", Azkarate-Altuna, 2001:108-109]

Eta hortxe bista-bistan daukagu postposizio solteá ("gatik") nondik eratorri dén "-gatik" postposizio erantsia. [600] [>>>]