'lekat-eta ...', 'lekat-ze ...', 'lekat-zeren...', ...

Genioenez, OEHn ez da agertzen "lekat-eta..." edo "lekat-ze...",  baina bai adibidez "lekat-zeren...":

Erákutsiz bidea. [⇶]

Berdin-berdin ere: "... leko-ze ... (+ -la)"

Ikusi dugu an aurreko postak nóla, aparte-eta "lekat ..." kin subjuntiboa edo aditz-izena (zein dén zehazten an OEH), existitzen dirá beste erabilera batzuk kin "... eta" indartzailea ("lekat eta ...") zein ez diren agertzen an OEH. Bide beretik, mekanismo beretik, erabil leiké:

... leko-ze ... (+ -la)

berdin nola-ere erabil leikez adibidez:

... salbu-ze ... (+ -la)

... ezik-ze ... (+ -la)

Berdin-berdin ere. [⇶]

... , erabiliz mekanismo sortzaile hori déitzen "analogia"

Genioen herenegun:

Lehengo egunean ikusten genuén "lekat" an Orotariko Euskal Hiztegia, non ez zen agertzen batere erabilerarik kin "... eta" prepositiboa. Hala ere, momenturen batean naturaltasun osoz gehituko zitzaion partikula indartzaile hori, osátuz "lekat eta ...." forma prepositibo indartua, zeren adibidez Periko Diez de Ultzurrun-ek idatziko zuén an 1987:

..., lekat eta plazent izan zela, salbu eta kalme eta pausatu, ohantze amatiarra izan zitzaiola beste munduan egin ostatu

Hor dauzkagú "lekat eta..." eta "salbu eta...", elkarren ondoan, non "lekat eta..." akaso sortu da bidéz analogia kin "salbu eta...", esan nahi baita, erabiliz mekanismo sortzaile hori déitzen "analogia" (apárte erabili "... eta" indartzailea). [⇶]

Personek izan behar duté protagonismo nagusia, eta instituzio linguistikoek flexibilitete-gradu egokia

Zioen atzo Txopik: 

Nik uste, Euskaltzaindiak edo norbaitek, prestatu beharko zuela euskal preposizioen zerrenda edo garapena, nola prestatu zen bere garaian euskal aditzen zerrenda edo lexiko modernoarena. Gabe konplexurik. Eta kitto! [Txopi] 

Nire ustetan, ttresna prepositiboak garatzean, personek izan behar duté protagonismo nagusia, eta Euskaltzaindiak lagundu beharko luké sinpleki ez oztopatzen bidea.

 

Euskaltzainek ere, jakina, egin ahalko lituzkee erabilera interesgarriak, berdin nola beste edozein referentek edo erabiltzailek, baina, finean soilik praktika joan beharko litzaké erakusten bidea.

Horretarako behar da flexibilitate-gradu egokia ganik instituzio linguistikoak, ulértuz zértan gauden. [⇶]

"lekat eta ....", naturaltasun osoz

Lehengo egunean ikusten genuén "lekat" an Orotariko Euskal Hiztegia, non ez zen agertzen batere erabilerarik kin "... eta" prepositiboa. Hala ere, momenturen batean naturaltasun osoz gehituko zitzaion partikula indartzaile hori, osátuz "lekat eta ...." forma prepositibo indartua, zeren adibidez Periko Diez de Ultzurrun-ek idatziko zuén an 1987:

..., lekat eta plazent izan zela, salbu eta kalme eta pausatu, ohantze amatiarra izan zitzaiola beste munduan egin ostatu

edo Juanra Madariagak an 1992:

Halabaina 

laga didazunaz denaz bezenbatean 

ezin deusik ere erran, 

lekat eta galera bilakatu zarela, 

ezaldi bilakatu zarela, 

eramankizun bilakatu zarela. 

Ezin deusik ere erran, 

lekat eta tormentu bilakatu zarela, 

eta honen sinonimorik ez dut idoro nahi.

Eta hortxe da, "lekat eta ...", naturaltasun osoz. [⇶]

..., leko (salbu, ezik) an egoera oso kontextualak,...

Atzo, Txopik uzten zigun ondorengo komentarioa, non hitz gutxitan biltzen dén a ideia nagusiá zein hizkuntzalari formalistek ukatzen duten:

Ikuspegi komunikatibo batetik preposizioak dira hil ala bizikoak. Preposizioak du ematen informazioaren klabea hasiera-hasieatik, beraz informazioa dago ondo antolatua, bideratua hasieratik. Aldiz deklinazioak, batez ere deklinatzen denean esaldi oso bat, ez da prozesatzen informazioa bukaera arte eta honek sortzen ahal du nahasmen handia, zeren izaten ahal dira aukera oso desberdinak antolatzeko edo interpretatzeko esaldiak. Gainera dugu memoria laburra, diskurtsoaren alde desberdinak koordinatzeko. 

Argi dago ze noiz den deklinatzen hitz bakar bat, ez dago alde handirik, baina noiz hasten diren luzatzen esaldiak, preposizioak dira gero eta geyo beharrezkoak. Horregatik hain zuzen, euskaraz gara moldatzen ongi an esaldi laburrak, aldiz jendeak du joera pasatzeko erdarara, noiz esaldiak hasten diren luzatzen. [Txopi]  

Bai, soilik gaineratu ze esaldi-antolaera artikulatu eta koherente horrek ez du soilik eragiten gain ulermen hutsá e eduki informazionala, baizik-ere gain eduki horren efektibitate komunikatiboa (expresibo-interpretatiboa), zein esaldi txikienetatik ere joanen da pilatzen leko (salbu, ezik) an egoera oso kontextualak, non ez den (ia) behar batere estrukturarik. [⇶]

Mitxelena (1986): "A primera vista y aun a segunda,..."

Atzoko sarreran, Julen Arriolabengoa hizkuntzalariak aipatzen zuén Mitxelena, zeinen hitz batzuk ekarri nahiko genituzke hona ("Contra Lekobide", 1986:310-311):

A primera vista y aun a segunda, lek(h)at y lek(h)ot, de distribución dialectal restringida y que acaso se hallan en plena regresión, parecen radicales con -t, del tipo nordoriental, en reIación con un participio lekat(u) o lekot(u): la base es, en todo caso, leko + -tu. [Mitxelena, 1986:310]

eta

El paralelo occidental de lek(h)atu, rad. lek(h)at, lek(h)ot, sobre *leko-tu, sería leko, sin -t, desusada en nuestra zona. [Mitxelena, 1986:311]

Eta "a primera vista y aun a segunda", hortxe dugu jatorriá e "lekat...": aditz-erro bat, zein izanen litzaén 3. personako inperatibo bat. [⇶]

"lekat", "lekot" edota "leko" ez lirake baizik aditz-erroak ti "lekatu" edo "*lekotu"

Zioen atzo Josu Lavin-ek:

lekot bedi eta lekat bedi, lekotu edo lekatu batetic dathoz.

Lekat bedi hori erraiten ahal dugun beçala, Lekat bitez horiec erraiten ahal dugu. Guero bedi eta bitez isil daitezque.

Bai, itxura guztien arabera, justuki hori izan da prozesuá edo mekanismoá nondik sortu zen "lekat" baliabide prepositiboa. Ikus zér dioskun Julen Arriolabengoa-k an bere tesi doktorala, titulatzén "Ibarguen-Cachopín Kronika Edizioa eta Azterketa" (2006:359), zuzendua ganik Joseba Lakarra: 

Mitxelenak (1986: 309-311) maisuki erakutsi zuenez, leco, “salbu”ren sinonimo gisa, harrigarri gerta liteke bizkaierazko testu batean, baina ez ezinezko: Lek(h)at eta lek(h)ot Etxepare, Leizarraga eta besteren testuetan dokumentaturik aurki daitezkeen formak dira, ustezko *LEKO-TUtik letozkeenak, biak ere salbuespen ideia adierazteko; mendebaldeko aldakia leko izanen litzateke, ekialdeko euskalkietako ohiko marka den –t gabe. 

Hortaz, izanen genuke 3. personako forma inperatibo bat, "leko bidi ...", zeri desagertu zaio aditz laguntzailea afin sortu preposizio berri-zahar bat non jada ez den ikusten aditz inperatiboa, baizik soilik baliabide prepositiboa. [⇶]

"lekat..." edo "lekot..." (edo "leko...") prepositiboa eta pospositiboa ere

Duela gutxi, galdetzen zuén Josu Lavinek buruz...

...lekat edo lekot (excepto..., salvo...) prepositivoa

eta gauza da ze jada Etxeparek erabili zuén tresna hori prepositiboki, nola ikusten ahal dugun an gure eskuko Orotariko Euskal Hiztegia ("lekat"):

edo:

Baina baita postpositiboki ere:

Baina, nóla sortu ziren erabilera bikoitz edo desdoblatu horiek? Zéin mekanismotik? Gauza da ze halako galderek bete-betean sartzen gaituzte an esparrua e evoluzio linguistikoa, zein den esparru zentral bat nondik, perspektiban, dena ikusten dén... argiago.  

Lakari, ordea, ez zaio perspektiba interesatzen. Bere interesa heltzen da ki argazki estatikoa, momentukoa, ez du ikusi nahi pelikula osoa, non aztertu ahal den nóla hizkuntzak doazen garatzén aukera sintaktiko ahaltsuagoak, rekursiboagoak, efektiboagoak (edo ez). Berak nahiago du urrutira ez begiratzea, ez atzera ezta (eta hau are txarragoa da) aurrera ere. [⇶]

..., nola eginen litzakén an ereduzko republika bananero bat

Oso argigarria da konprobatzea nóla hizkuntzalari hori bera zein ari den sistematikoki erabiltzén argumentazio ustelak, sasiargumentazioak gabé ibilbiderik, eginak soilik gana konsumo propioa, justuki hizkuntzalari horrexek berak eztú izanen arazo minimoena ere saiátzeko botatzen ti eszenario zientifikoa edozein planteamendu ze-dún dudatan jartzén bere teoria, eta berarekin, bere posizio zientifiko eta soziala an esparru linguistikoa, zein den ia maximoa eskerki teoria galgarri hori. 

Eta hala eginen du gabé batere debaterik, gratuitoki, soilik erabiliz bere posizio prepotentea an establishment zientifiko eta soziala, nola eginen litzakén an ereduzko republika bananero bat (eta oztopatuz garapena). Ikus an "Eztabaida zientifikotik at? Hori da bide antizientifikoa":

Luistxo Fernandez-ek aipatzen du hurrengo esaldia ganik Itziar Laka (ikus: "Burmuina aztertuz ikasi ditugun euskararen 4 sekretu", publikatua an "Sustatu", 2015-07-20):

"Eztabaida zientifikotik at utzi behar ditugu sasi-teoria horiek", esan zuen Lakak. Jomugan, Jesus Rubiok sutsuki defenditu du euskararen erreforma dago, dudarik gabe; ez dakit horrenbeste Joxe Aranzabalek eta beste batzuek defenditu duten euskara ez-esklerotikoa egiteko bideak (Irakur Sustatuko hau). (Itziar Laka)

Baina, gauza (arazoa) da ze Lakak dioen sasiteoria hori báda fundamentatua an logika komunikatibo garden eta potentea, eta báda sostengatua kin evidentziak ti esparru, esango genuké, guztiak (zein dirén bereziki argiak an literatura buruz euskara). Justuki alderantziz-ze bere teoria ahula, zein ezkutatzen da atzén kortinak e autoritatea. Bai, oso argigarria da. [⇶]

Ez dagoela alderik?

Atzo ikusten genuen nóla Erdozia-k konkluitzen zuén bere artikulua esanez ze:

SOV eta OSV baldintzen ulermen ariketako emaitzek iradoki dezakete lehenengoa jatorrizko hitz hurrenkera dela. Aldiz, SVO eta OVS baldintzen artean, aurreko bi baldintzen artean baino emaitza esanguratsu gehiago lortzeak iradoki dezake bi baldintza hauek eratorriak direla. [Erdozia 2006:17]

noiz eta, genioenez, SVO eta OVS dirá euren artean antzekoagoak zein SOV eta OSV euren artean. Esan nahi baita ze, zerbait esatekoan, Erdozia-k esan beharko zuen ze SOV eta OSV baldintzen artean aurkitu ditú diferentzia esanguratsu gehiago zeinda artén SVO eta OVS.

Dena den, halako pseudoargumentazioak ohikoak dirá arten gure hizkuntzalari chomskyar hauek. Ikus ondokoa sinatua ganikan Laka-Zawiszewski-Erdozia an "Euskal gramatika prozesatzen: hastapeneko zenbait emaitza" (ASJU, 2009:559) eta referitua ki experimentu bat konpáratuz SVO eta OVS zein den agertzen an tesia on Erdozia (hala nola an beste publikazio batzuk) eta non, zoritxarrez, autoreak nahasten dituén esaldi singularrak, pluralak eta anbiguoak, lausótuz experimentuaren emaitzak (SOV eta OSV konparatzean, ez zituén nahasten, orduan konsíderatuz alde batetik esaldi singularrak, eta bestetik besteak):

Norberak gidatutako irakurketaren bitartez (Just et al. 1982), eta irakurri ondoren egindako ulermen-galderen erantzunen bitartez, SVO eta OVS hurrenkeren prozesamendua aztertu dugu. Helburuen arteko bat, subjektua hasieran duen hurrenkerak (SVO) objektua hasieran duen hurrenkera (OVS) baino konputazionalki errazagoa ote den jakitea da. [2009:557]

eta gero:

Esperimentu honen emaitzek erakutsi dute ez dagoela alderik aditza tartean duten hurrenkera bi hauen artean [ari dira buruz SVO eta OVS]. Bereziki, ez dugu inolako prozesamendu-abantailarik aurkitu subjektua lehenengo duen hurrenkeraren kasuan (SVO). Emaitza hauek, bada, bat datoz euskal sintaxian egindako aldarrikapen nagusiarekin, hots, SOV hurrenkeraz bestelako hurrenkera guztiak sintaxian eratorriak direla. [2009:559]

bitartean ze, ikusi dugunez, abiapuntuko esaldi singularretan bázen diferentzia esanguratsua aldé SVO an errore-portzentajeak eta reakzio-denborak:

Báda alderik artén SVO eta OVS. [1116] [>>>]

Ha misterioa on konklusioa

Arituko gara gaur burúz Erdozia-ren experimentua non lau hitz-ordena konparatzen dirén euren artean (SOV, OSV, SVO, OVS), hola lórtuz launakako datuak an ulermen-erroreak, reakzio denborak eta irakurketa-denbora totalak hala nola ere an irakurketa-denbora partzialak (ikus sarrera hau edo hau). Datu horietan báda ordena bat zek ateratzen ditu emaitza txarragoak ze beste hiruak (OSV), eta beste ordena bat zek ateratzen ditu emaitza hobeagoak ze beste hiruak (SVO), emánez ondorengo rankina (ikus hemen)

SVO < SOV ≈ OVS < OSV
[araúz datuak]

Gauza da ze, nolabait esan, OSV aldentzen dén gehiago respektu SOV eta OVS (esanguratsuak dirá bere kontrako diferentziak an errore-portzentajeak, reakzio denborak eta irakurketa-denbora osoak respektu beste hiru ordenak) ezenezta SVO respektu OVS eta SOV (hor esanguratsuak dirá bere aldeko diferentziak an erroreak respektu beste hiru ordenak, eta an reakzio-denborak eta irakurketa-denbora osoak respektu OSV (eta beste experimentu batean báda gainera diferentzia esanguratsua an reakzio-denborak respektu OVS). SOV-k, ordea, soilik ditú aldeko diferentzia esanguratsuak respektu muturreko OSV ordena.

Eta orduan zér egiten du Erdozia-k an bere tesia, zuzendua ganik Laka (hemen ere):

SOV eta OSV baldintzen ulermen ariketako emaitzek iradoki dezakete lehenengoa jatorrizko hitz hurrenkera dela. Aldiz, SVO eta OVS baldintzen artean, aurreko bi baldintzen artean baino emaitza esanguratsu gehiago lortzeak iradoki dezake bi baldintza hauek eratorriak direla. [Erdozia 2006:17]

Erdozia-k erabiliko ditú ulermen-ariketako emaitzak soilik an konparazioa artén SOV eta muturreko OSV (hor agertzen dirá SOV-ren aldeko diferentzia esanguratsu bakarrak), bitárten ez duen aipatzen SVO, zek ditu are diferentzia handiagoak respektu OSV, eta gainera, beste bi diferentzia esanguratsu gehiago respektu OVS eta SOV. Esan nahi baita ze hori bera zein esan den burúz SOV, orobat esan leike respektu SVO, eta arrazoi askoz handiagoz, baina misteriotsuki ez da esaten.

Gero, beste alde batetik, Erdozia-k hartuko ditú SVO eta OVS, zeintzuk dirén, esan dugunez, elkarren berdinagoak zein SOV respektu OSV, eta esanen digu ze:

Aldiz, SVO eta OVS baldintzen artean, aurreko bi baldintzen artean baino emaitza esanguratsu gehiago lortzeak iradoki dezake bi baldintza hauek eratorriak direla. [Erdozia 2006:17]

Ni oraindik nago nire buruari galdezka zér esan nahi ote duen horrek. Nola genioén hemen:

[OHARRA: Azken aipu horretan, ez da konprenitzen ez lehenengo esaldia, ezta bigarrena ere: nóla liteke SOV izatea avantalatsuena noiz ulermen-ariketa horretan (akatsetan) SVO baitá esanguratsuki avantailatsuagoa ze SOV? (gainera, esan dugunez, SOV eta SVO konparatzean ez dago primming arazorik)]

Nóla hel liteké ki konklusio misteriotsu hori? Hori ez da zientifikoa, dá eskandalu bat. [1115] [>>>]

Ha misterioa on interpretazioa

Atzoko sarreran mintzo ginen burúz misterioa on datuak, edo nóla nabarmendu litekén ez dela aurkitu inolako prozesamendu-abantailarik artén SVO eta OVS (adibidez) noiz eta bi experimentutan topatu dirén diferentzia esanguratsuak an errore-portzentajeak aldé SVO (gogoratu ze errore-portzentajeak dirá ariketa oinarrizkoena eta esanguratsuena). Gaurkoan mintzatuko gara burúz misterioa on interpretazioa, edo nóla, kontrara, oso antzeko datuek sor leiketén oso interpretazio diferentea. Ikus, horretaz, ondorengoa an sarrera titulatzén "Mesedez, hartu minutu bat eta ikusi hau":

Diote "Laka-k, Erdozia-k, Mestres-Missé-k eta Rodriguez-Fornelles-ek (2009)" noiz konparatzen SOV eta OSV:

...the comprehension task revealed that answering a question about an OSV sentence was harder than answering a question about a SOV sentence, as evidenced by a significant longer reaction times to provide an answer (see Fig. 1B)

 and a significant larger percentage of errors produced (Fig. 1C and Table 2).

Thus, at least under this experimental situation, the processing of OSV sentences was harder than the processing of SOV sentences. (Lakak, Erdoziak, Mestres-Missé-k eta Rodriguez-Fornellesek (2009), 5. or.)

Beraz, noiz konparatzen SOV eta OSV, reakzio-denbora esanguratsuki luzeagoek eta errore-portzentaje esanguratsuki handiagoek dakarté (thus) valorazioa ezen OSV esaldien prozesamendua dá zailagoa ezi SOV esaldien prozesamendua.

Ikus orain Laka-k erabilitako emaitzak noiz konparatzen SVO eta OVS an antzeko experimentu bat non erabiltzen dirén antzeko esaldi singularrak (nahiz-ta kasu honetan esaldi singular horiek eskaini dira nahastuak kin esaldi pluralak eta anbiguoak, baina tira: ikus "SVO eta OVS hurrenkerak" eta Erdoziaren tesia [2006]):

• Ikus goragokoaren antzeko diferentzia esanguratsuak an reakzio-denborak (soilik an esaldi singularrak):

• Ikus goragokoaren antzeko diferentzia esanguratsuak an errore-portzentajeak (soilik an esaldi singularrak):

Zéin da diferentzia? Ba, diferentzia da ze orain Lakak ez du ondorioztatuko ze at least under this experimental situation, the processing of OVS sentences was harder than the processing of SVO sentences (nola beharko an oraingo konparazioa).

Ez, hor Lakak valoratuko digu ze nabarmentzekoa da ez dugula inolako prozesamendu-abantailarik aurkitu subjektua lehenengo duen hurrenkeraren kasuan (SVO) respektu OVS (ikus Lakaren "SVO eta OVS hurrenkerak"). Zér da hori?

Dá ha misterioa on interpretazioa. [1114] [>>>]

Datuek jotzen duté argiki aúrka Laka-ren teoria chomskyarra

 Genioén atzo ze:

Teoria horren [Laka-ren teoria chomskyar estandarraren] arabera presta geinke ondorengo rankina respektu ordena horien konplexitate sintaktikoa eta kostu konputazionala:

SOV < OSV < SVO ≈ OVS
[araúz Laka-ren teoria]

non SOV izanen litzaké gutxien konplexua, eta gutxien kostutsua konputazionalki, eta SVO egonen litzaké arten konplexuenak eta beraz kostutsuenak, kin-eta OVS. Jakina, datuek aldeztu beharko lukete ordena hori. Aldezten dute?

Eta erantzuna dá ezetz. Ezta urruti-urrutitik ere. Areago datuek jotzen dute argiki aúrka Laka-ren teoria chomskyar ortodoxoa. Izan ere, Laka-k zioskun ze (aparte útziz experimentu elektrofisiologikoak, zeinen interpretazioa ez den batere argia):

Orainarteko emaitzek erakusten digute, euskaraz SOV eta OSV hurrenkeren erkaketan, lehena nabarmenki azkarrago irakurtzen dutela hiztunek, huts gutxiago egiten dituztela hurrenkera hori ulertzean OSV hurrenkera ulertzean baino, ... [Laka, 2018:17]

bitartean eta, bestalde, aipatzen du artikulu bat (alegia, Erdozia 2006b: alegia, "Euskarazko hitz hurrenkera desberdinak prozesatzen" an liburuá "Andolin gogoan", 2006:291-306) non SVO-k dituén esanguratsuki huts gutxiago ze beste edozein ordenak, eta non OSV dén argiki arazotsuena:

SVO < SOV ≈ OVS < OSV
[araúz datuak]

Ez, "orainarteko emaitzek erakusten digute" ze, mutur batean, SVO da kostu konputazional gutxien dituen ordena (bitárten Laka-ren esanetan SVO da gehien dituena, batera-kin OVS), eta beste mutur batean, OSV da gehien dituena (Laka-ren teorian OSV da bigarren gutxien dituena). Gainera, SVOk erakutsiko lituzké errore gutxiago zein OVSk, hala experimentu horretan nola an bigarren experimentu bat non, konpáratuz SVO eta OVS (bidéz diseinu bat askoz konplexuagoa ze noiz konparatzén SOV eta OSV), Laka-k esango digu ze (ikus "Laka: norbaitek explikatuko al dit?"):

Laka-k diosku an "SVO eta OVS hurrenkerak" honako hau:

"Nabarmentzekoa da ez dugula inolako prozesamendu-abantailarik aurkitu subjektua lehenengo duen hurrenkeraren kasuan (SVO)" [Laka an "SVO eta OVS hurrenkerak", 3. paragrafoa]

Baina ikusi ahal izan dugu nóla, SVO eta OVS konparatzean, báda prozesamendu-abantaila estatistikoki esanguratsua (edo nabarmena) aldé SVO an prozesamendu-ariketa oinarrizkoena, zein dén "ulermen-ariketa: akatsak" (ikus an artikulua titulatzen "Euskarazko hitz hurrenkera desberdinak prozesatzen"). Ikus:

SVO eta OVSren artean (p<.05) [Erdozia, 12. or.]

[OHARRA: baldin p horren balioa bada txikiago ze 0.05, nola kasu horretan, orduan diferentzia hori estatistikoki esanguratsua da, hots nabaria (aldé SVO)].

Izan ere, ulermen-ariketan:

• SVO dá esanguratsuki eraginkorragoa (esanguratsuki akats gutxiago) ezi beste hiru ordena konparatuak (SOV, OVS eta OSV). 
• OVS eta SOV soilik dirá esanguratsuki eraginkorragoak ze OSV; eta esan gabe doa,
• OSV ez da esanguratsuki eraginkorragoa ze beste ezein ordena.

Hori-diferentzia esanguratsua aldé SVO errepikatzen dá an bigarren experimentu bat zeinen emaitzak diren jasotzen an "Processing Derived Word Orders in Basque" edo an "Processing verb medial word orders in a verb final language" (zehaztu behar da ze experimentuan hala sujetu ergatiboak eta objektuak nola eurei dagokien aditz-morfologia agertzen dirá an euren forma morfologikoki sinpleenak: singularrak). Ikus:

Sak-V-Oa sentences [sujetu ergatiboak eta objektuak singularrean daude: "Gizonak ikusi du emakumea"] generated fewer errors than any other condition [adibidez: "Emakumea ikusi du gizonak"] (Sak-V-Oa vs. Oa-V-Sak T (23) = -3.093 p < 0.006; Sak-V-Oa vs. Sek-V-Oak T (23) = -2.547 p < 0.02; Sak-V-Oa vs. Oak-V-Sek T (23) = -2.145 p < 0.05). ("Processing Derived Word Orders in Basque", 16 or.)

edo:

For the analysis of the amount of errors in the comprehension task, SVO and OVS conditions showed a statistical difference [alde SVO!!!!!] when the constituents of the sentences were singular [hots,  "Gizonak ikusi du emakumea" da gertatu esanguratsuki efektivoagoa ezi "Emakumea ikusi du gizonak" ] (SSING-V-OSING vs. OSING-V-SSING t(23) = 3.1, p = 0.005). ("Processing verb medial word orders in a verb final language", 16 or.)

Baina, nóla liteke esatea ze "nabarmentzekoa da ez dugula inolako prozesamendu-abantailarik aurkitu subjektua lehenengo duen hurrenkeraren kasuan (SVO) [respektu OVS]" [Laka an "SVO eta OVS hurrenkerak", 3. paragrafoa]?

Norbaitek explikatuko al dit?

Baina, egia esan, nóri axola zaio eskandalu zientifiko eta sozial hau? [1113] [>>>]

Baina, zehazki, zéin mugimendu sintaktiko? [SOV < OSV < SVO ≈ OVS]

Atzo genioen ze, Laka-ren teorian, hitz-ordena ezberdinek (adibidez, experimentuetako SOV-k edo SVO-k) beharko zituztén mugimendu edo desplazamendu sintaktiko ezberdinak, zeinek sortukó kostu konputazional ezberdinak.

... baina bai, Lakaren teorian espero beharko zirén emaitza berdinak (antzeko perfilak) zeren bi grafikoetan (bi diseinuetan) behar dirá justuki ber mugimendu sintaktikoak. Emaitzetan, ordea, perfilak oso ezberdinak aterako dira, joánez kontra teoria chomskyar hori. Laka-k esaten digu ("Simetria ala simetria eza? Hitzordenaz hausnarrean", 2008:17):

Mugimendu sintaktikoak hizkuntza-prozesatzean zantzuak uzten baditu, orduan prozesamendu-ikerketetan lortzen diren emaitzak esanguratsuak dira hurrenkerak azaltzeko eskaintzen diren egitura sintaktikoen artean egokienak zein diren erabakitzeko garaian. [Laka, 2018:17]

Eta, antza, bai mugimendu sintaktikoek hizkuntza-prozesatzean zantzuak uzten ditu, zeren, ez gaitezen ahaztu ze Laka-k erabiltzen ditú konparazio horiek helburuz-eta erákutsí nóla euskararen oinarrizko ordena dén SOV (hipotesi buru-parametrikoa) eta ez SVO (hipotesi antisimetrikoa).

Baina, gauza dá: zéin dira, zehazki, mugimendu sintaktiko ezberdin horiek zeintaz mintzo den Laka? Ikus dezagun (an artikulua titúlatzen "Processing Derived Word Orders in Basque" ganik Erdozia, Laka eta Forrnells) zéin izanen ziren mugimendu sintaktiko horiek an SOV eta OSV ordenak:

eta baita an SVO eta OVS:

Ikusten denez:

• SOV litzaké oinarrizko ordena chomskyarra, halatan ze ez luke sortuko batere desplazamenturik. 

• OSV litzaké bigarren konplexuena zeren bere generazioak (kodifikatzeko edo deskodifikatzeko) eskatuko luké desplazamendu sintaktiko bat ("gizona" objetua pasatu behar dá "gorago" gain "emakumeak" sujetua).

• SVO ordenak eskatuko lituzké bi desplazamendu sintaktiko: bai "emakumeak" sujetua, eta baita "ikusi du" aditza kokatu beharko ziren aurrén objetua, zein, kasu honetan, mantenduko zen an bere oinarrizko posizioa. 

• OVS ordenak ere bi mugimendu beharko zituen zeren, orain, "gizona" objetua eta "ikusi du" aditza pasatuko zirén ki posizio aurreratuagoak. Gainera, kasu honetan objetu hori hiru posizio gorago amaituko da.
  

Teoria horren arabera presta geinké ondorengo rankina artén hitz-ordenak aráuz euren konplexitate sintaktikoa eta kostu konputazionala (chomskyarra: ikus adibidez sarrera hau):

SOV < OSV < SVO ≈ OVS

non SOV izanen litzaké gutxien konplexua, eta gutxien kostutsua konputazionalki, eta SVO egonen litzaké artén konplexuenak (eta beraz kostutsuenak) kin-eta OVS. Jakina, datuek aldeztu beharko lukete ordena hori. Aldezten dute? [1112] [>>>]

Laka-ren teorian bi grafikoetan espero beharko zirén antzeko emaitzak zeren bi diseinuetan behar dirá justuki ber mugimendu sintaktikoak

 Erramun Gerrikagoitia-k zioen atzo:

Esan nahi duzuna da, uste dut, ze graficoac dira differenteac noiz principioz behar zuqueten izan igualac zeren elementuac dira berdinac, SOV eta OSV bi graficoetan. Halan da?

Batek espero leike edozein emaitza segun bere teoria azaltzailea, baina bai, Laka-ren teorian espero beharko zirén emaitza berdinak (antzeko perfilak) zeren bi grafikoetan (bi diseinuetan) behar dirá justuki ber mugimendu sintaktikoak. Emaitzetan, ordea, perfilak oso ezberdinak aterako dira, joánez kontra teoria chomskyar hori. Laka-k esaten digu ("Simetria ala simetria eza? Hitzordenaz hausnarrean", 2008:17):

Mugimendu sintaktikoak hizkuntza-prozesatzean zantzuak uzten baditu, orduan prozesamendu-ikerketetan lortzen diren emaitzak esanguratsuak dira hurrenkerak azaltzeko eskaintzen diren egitura sintaktikoen artean egokienak zein diren erabakitzeko garaian. [Laka, 2018:17]

Eta, antza, bai mugimendu sintaktikoek hizkuntza-prozesatzean zantzuak uzten ditu, zeren, ez gaitezen ahaztu ze Laka-k erabiltzen ditú konparazio horiek helburuz-eta erákutsí nóla euskararen oinarrizko ordena dén SOV (hipotesi buru-parametrikoa) eta ez SVO (hipotesi antisimetrikoa). Kontextu horretan, Laka-k zioén ("Simetria ala simetria eza? Hitzordenaz hausnarrean", 2008:17):

Erdoziak (2006a, b), euskal hitz hurrenkera desberdinen prozesamenduari buruzko ikerkuntzari ekin dio, prozesatzeko behar den denbora, prozesatzeak ulermenean duen eragina eta prozesamenduak sortzen dituen konponente elektrofisiologikoak aztertuaz. Orainarteko emaitzek erakusten digute, euskaraz SOV eta OSV hurrenkeren erkaketan, lehena nabarmenki azkarrago irakurtzen dutela hiztunek, huts gutxiago egiten dituztela hurrenkera hori ulertzean OSV hurrenkera ulertzean baino, eta baita ERPen arabera OSV perpausek P600 izeneko konponentea sortarazten dutela: “objektua lekualdatuta duten perpausen aditzetan, konplexutasun sintaktikoa adierazten duten ebidentzia elektrofisiologiko esanguratsuak (P600) lortu dira euskaraz.” (Erdozia 2006b:303). [Laka, 2018:17]

Ikusten dugu, bestalde, nóla Lakak bai argudiatzen dituén errore-diferentzia esanguratsuak noiz konpáratu OSV eta SOV (xedé aldeztu SOV aúrka OSV), alderantziz-ze noiz konparatzen dirén SVO eta beste ordena guztiak (an Erdozia 2006b), non, diseinu bateratu batean, SVO ordenak erakusten ditú bere aldeko errore-diferentzia esanguratsuak respektu OV ordena guztiak (SOV soilik respektu justuki OSV, Laka-k bai erabiltzen duena).

Azkenik esan ze, teoria funtzional diskursiboan ez dago oinarrizko ordenarik nondik egin mugimendu sintaktikoak (à la Chomsky): soilik daude hitz-sekuentziak zein díren aztertzen ti ikuspuntu komunikatiboa barné euren kontextua. [1111] [>>>]

Experimentuaren diseinuak bádu eragin handia gain emaitzak

Esana dugunez, Erdozia-ren experimentu psikolinguistikoetan, oinarrizkoena eta esanguratsuena dirá errore-portzentajeak, horren ostean reakzio-denborak, horren ostean irakurketa-denbora totalak, eta soilik azkenik interesatuko zaigu nóla desglosatzen diren irakurketa-denbora total horiek artén hitzak zek osatzen dute esaldia.

Hala ere, eta orobat esana dugunez, edozer gerta daiteke interesgarri, eta, jakina, halako desgloseak ere bai. Hortaz, ikus daigun jarraian nóla desglosatzen diren irakurketa-denbora totalak noiz Erdozia-k konparatzen dituén exklusiboki SOV eta OSV, esan nahi baita ze, experimentua egitean, pantailan agertzen zirén SOV eta OSV esaldiak baina ez SVO eta OVSak (ikus bere tesi doktorala eta beste publikazio batzuk):

Ez gara sartuko orain komentatzen desglose horren perfila zeren gure helburua ez da hori, baizik erakustea zé inportantea den experimentu-diseinua. Izan ere, ikus beherago zéin izan den ber desglosea noiz egín ber konparazioa an textuinguru orokorrago bat, non ez diren soilik konparatzen SOV eta OSV ordenak , baizik-ere SVO eta OVS. Esan nahi baita ze, experimentua egitean, pantailan agertzen zirén SOV, OSV, SVO eta OVS esaldiak, nahiz gero beheko analisi horretan soilik agértu SOV eta OSV (ikus artikulu hau, zeintaz jada mintzatu garen adibidez hemen):

Azpimarratu behar da ze bi experimentuotan erabilitako esaldi-ereduak izan dirá identikoak, eta sinple-sinpleak:

Bigarren experimentuan gainera erabili dirá beste bi hauek ere, nahiz goragoko emaitza horretan soilik agértu SVO eta OSV:

Bi experimentuetan ateratako perfilak ikusita, ezin uka ze experimentuaren diseinuak bádu eragin handia. [1110] [>>>]

Ha misterioa on esaldi baztertuak (an experimentuak on Erdozia)

Nola genioén hemen edo hemen ere, experimentuko ulermen-atala dá ariketa oinarrizkoena eta esanguratsuena artén ariketa guztiak zein burutu diren an Erdozia-ren experimentuak (an bere 2006ko tesi doktorala eta artikulua). Hortxe antzematen da partaideen tendentzia handiagoa edo txikiagoa ki ulértu informazioa zein ematen zaien an ordenagailu-pantaila. Behin informazioa hartutakoan, batzutan, geroko galdera jasotzean, dudatxoa egonen da eta partaideek huts egingo dute, baina bestetan dudatxoa egonda ere, partaideek asmatuko duté ondo erantzuten. Edozein kasutan, dudaren denbora, eta orohar reakzio-denbora, berez da interesgarria, eta konparagarria. Areago noiz, nola kasu honetan, partaideek ez dakiten ea asmatu ala huts egin duten:  

Partaideek ez dakite galdera ongi ala gaizki erantzun duten. [Erdozia, Tesi doktorala, 2006:95]

Bai, ondo da, interesgarria da jakitea zéin izan dén, adibidez, batezbesteko reakzio-benbora artén erantzun asmatuak (izan ere, ia edozer da interesgarri), baina are interesgarriagoa da aurrena jakitea zein dirén denbora horiek artén erantzun guztiak ere, zeren horrek ematen digú neurri orokorrago eta konparagarriago bat respektu reakzio-denbora totalak, zein diren bereziki interesatzen zaizkigunak. Gero has gaitezke matizatzen.

Konparazio horretan ez bagenitu konputatuko huts-egindako esaldiak, ariko ginake kentzen reakzio-denbora printzipioz luzeenak, zein diren hain interesgarriak nola laburrenak. Ez nago esaten ez dela interesgarria konpáratzea reakzio denborak soilik artén asmatutako esaldiak, esaten nago ze hori báda interesgarria baina, lehenago jakin beharko genukela zéin diren reakzio-denborak an esaldi guztiak batera, zeren hor hobeki ikusten da tendentzia orokorra respektu tartea zeintan partaideak egon dirén pensatzen erantzuna. 

Beti egon daitezke banakako kasuak, kasu solteak, non izan genezakén salbuespenezko egoera argia (reakzio-denbora guztiz bereziki luze bat, edo bereziki inulergarri bat) zeini eman lekiokén tratamendu berezi bat, oso justifikatua eta oso puntualki (berdin ere gerta liteke kin partaide bereziki erratiko bat), baina kendutako kasuak (esaldiak edo partaideak) izan behar dirá kasu bereziak zeinen erratikotasuna ezin den inola ere uztartu an patroi orokorra. bestela, emaitza horiek emanen diguté oso informazio baliagarria respektu zailtasuna an deskodifikazioa on esaldi horiek, konfirmatuz emaitza orokorrak.

Erdozia-k, ordea, soilik emanen dizkigu batezbesteko reakzio-denborak an esaldi asmatuak, baina ez digu ematen ber informazioa respektu esaldi guztiak: 

Esperimentu honetako ulermen ariketa, bai-ala-ezko galderak izan dira. Galderari ongi erantzunez gero, perpausa ongi ulertu dutenaren seinale. Gaizki erantzunez gero, perpausa gaizki ulertu dutela adierazten du. Gaizki ulertutako perpausak analisi estatistikotik kanpo geratzen dira. [Erdozia, Tesi doktorala, 2006:96]

Hortaz, nola ordena batzutan esanguratsuki gehiago erratzen da, eta erratutako esaldietan batezbestekoan espero dirá reakzio-denbora (eta irakurketa-denbora) luzeagoak, irizpide berdintzaile horrek jokatzen du aldé ordenak zek dituzté errore gehiago, penalizatuz ordenak zek erakusten dituzté errore gutxiago, noiz justuki ariketa horretan printzipalki interesatzen zaigún reakzio-denbora bera, alegia duda bera (eta horrek eragindako denbora gehigarria).

Zergátik ez dituzte ematen batezbesteko reakzio-denborak noiz konsideratzen esaldi guztiak ere? [1109] [>>>]

Ha misterioa on partaide baztertuak (an experimentuak on Erdozia) nahiz euren erroreak ez izán batere erratikoak

Erdozia-ren tesi doktoralean (2006) jasotzen dá experimentu bat zein, gero, halaber jasoko da an "Syntactic complexity and ambiguity resolution in a free word order language: Behavioral and electrophysiological evidences from Basque" (Laka, Erdozia, Mestres-Missé eta Rodriguez-Fornelles, 2009) eta baita an "Linearization preferences given “free word order”; subject preferences given ergativity: a look at Basque" (Laka-Erdozia, 2012), non autoreek konparatzen dituztén SOV eta OSV ordenak. Gauza da ze, experimentu horretan, hasierako 33 partaideetatik baztertu zituztén 10, zeinen emaitzak ez ziren konsideratu an analisi estatistikoa:

Esperimentuan, 33 jaiotzetiko euskaldun osasuntsuk parte hartu dute boluntario gisa. Ulermen ariketan, 16tik 6 hutsegite baino gehiago dituzten partaideen erreakzio denborak ez dira neurtu. Baldintza esperimentalen zailtasunaz gain, ulermen ariketaren diseinuak asko zaildu du esperimentua. Horregatik, hasierako 33 partaidetatik 10 kanpoan geratu dira. Analisi estatistikorako 23 partaideren datuak erabili dira (13 emakume eta 10 gizon). [Erdozia, Tesi doktorala, 2006]

Ikus, horretaz, ondorengo komentarioa an gure sarrera titúlatzen "Very low?":

SOV eta OSV konparatzeko experimentuan, Laka-k eta Erdozia-k 33 parte-hartzaileeatik 10 eliminatu dituzte a posteriori, behin experimentuko ariketa guztiak egindakoan.  

33tik 10!!

Lehenengo begiratuan ere, horrek itxura txarra du. Areago noiz ikusten dugun ze kendutako partaideen datuak (kasu horretan errore-portzentajeak) ez dira erratikoak, edo estrukturabakoak, edo zentzubakoak, baizik ze eliminatutako errore horietatik gehien-gehienak dirá OSV, bitárten erlatiboki gutxi dirén SOV.

Laka-k eta Erdozia-k esaten digute ze kendutako partaide horiek OSV esaldietan batezbeste huts egiten duté erantzunen %67 (esan nahi baita: 16tik 10'72), bitartean-ze SOV esaldietan huts egiten duté erantzunen %12'5 (esan nahi baita: 16tik 2!!). Bestela esanda, kendutako partaide horien erroreak dirá guztiz relevanteak respektu ikerketaren helburua, zeren ari dira oihukatzen ze experimentu horretan, kendutako partaide horientzat OSV da askoz gutxiago efektiboa ezi SOV. 

Kalkulu batzuk egin ostean, hona hemen nóla geldituko litzakén experimentuko grafikoa on errore-portzentajeak noiz kendutako 10 partaide horiek ez diren baztertzen (barra gorria) batera-kin errore-portzentajeak zein Laka-k eta Erdozia-k utzi dituzten (barra urdina: 10 parte-hartzaile horiek kanpoan utzita): 

Zehazki, 10ak kanpoan direlarik, SOV-k %4'3 eta OSV-k %15'6, hau da 3'63 aldiz-errore gehiago, bitartean-ze 10ak barruan daudelarik, SOV pasatuko litzake ki %6'78 eta OSV ki %31'13, hau da 4'59 alditan errore gehiago. Esan nahi baita ze, oinarrian, kendutako partaideetan errepikatzen da ber patroia zein ez-eliminatuetan, halan-ze ez den ondo ulertzen zergátik kendu dituzten (zoritxarrez, ez dugu biderik jakíteko zéin izan dan 10 partaide horien eragina gain reakzio-denborak eta irakurketa-denborak).

Bai, dudagabe misterio bat da zergátik autoreek baztertu dituztén zenbat eta 10 partaide (ia herena) zeinen datuek regularki (jarraituz ber patroia zein beste datuek) handitzen zituztén experimentuko errore-kopuruak (eta errore-proportzioak berdin), areago noiz, aldi berean, eta modu nekez kalifikagarrian, Laka-k eta Erdozia-k esango diguten ze experimentu horretako errore-kopurua dén oso baxua! Hara! Baina, eurek bajatu dituzte errore kopuruak, eurek baztertu dituzte experimentuko hainbat partaide justuki zeren euren erroreak zirén "ustez handiegiak", nahiz ondo regularrak. Ikus nóla amaitzen genuén gure "Very low?", gorago aipatua: 

Baina, gaurko azpimarra da ze, Laka-k eta Erdozia-k, behin parte-hartzaile guztien ia heren bat kanporatutakoan (Laka-Erdozia-rentzat errore gehiegi zituztelakoan, nahiz euren erroreek jarraitu ber patroi orokorra), eta ondorioz, behin errore gehienak eta gainera ondo relevanteak baztertutakoan (%58 inguru), atrevitzen dira esáten ze experimentu horretan erroreak dira very low:

(3C) [goragoko grafikoaren barra urdinak, noiz batertu dituzte 10 parte-hartzaileak] shows that, even though the amount of errors in the comprehension question was very low, it was significantly higher for OSV sentences. [Laka eta Erdozia, "Linearization preferences given “free word order”; subject preferences given ergativity: a look at Basque" (2012)]

Nóla dei dakioke horri? Zinez, ez da sinestekoa! [1108] [>>>]

Ha misterioa on "primming sintaktikoa" (an experimentua on Erdozia, 2006)

Atzo aipatzen genuen nóla Laka katedratikoak jarraitzen duen irakasten ze ordena eta baliabide sintaktiko guztiak dirén berdin efikazak bitárten Erdozia-ren experimentuak dió kontrakoa: izan ere, SVO ateratzen da esanguratsuki efikazagoa ze SOV noiz argiki alderantziz atera beharko litzaken. Hala ere, Erdozia-k, ezin ulertuz emaitza horiek, diosku ze akaso bere experimentuan egon litekén diseinu-arazo bat baldíntzatuz emaitza, aski teknikoa antza: "primming sintaktikoa", zeintaz jada mintzo zaigún an 7. orrialdea:

Dena den, eztabaidako atalean (3. atala) ikusten den bezala, litekeena da, galderak egiteko aukeratu den prozedurak eragina izatea ulermen ariketako emaitzetan. 

eta baita noiz emán ulermen-ariketa horren emaitzak, 12. orrialdean:

Baina, zértan datza zehazki "primming sintaktikoa"? eta, zértan eragiten dion ki konparazioa artén SVO eta SOV? (ikus "Erdozia (2006) edo zelan desitxuratu ondorio enpiriko batzuk"):

[Ulermen ariketako] Emaitza horiek, Erdozia-ren teoriaren arabera, ez dira ulertzekoak. Eta Erdozia-k berak diosku noláko zailtasunak dituen afin egin euren interpretazioa:

Euskarazko hitz hurrenkera desberdinak aztertzen dituen esperimentu honetarako, prestatu dudan ulermen ariketan (5. irudia), lortutako emaitzak azaltzeko zailtasunak eraginda, esperimentuaren diseinua goitik behera berrikusi da. [Erdozia, 2006:16]

Erdozia-k, emaitza horiek ez ulerturik, goitik behera revisatuko du bere experimentuaren diseinua, badaezpada ere. Ondo dago hori. Horrela, eta ustez berrikusketa horren ondorioz, Erdozia-k aipatuko digu diseinu-arazo posible bat: primming sintaktikoa, zeinen arabera, zailtasun gehigarria egongo litzake noiz ere galderaren ordena sintaktikoa ez den koinziditzen kin ordena on textua zeintaz galdetzen ari den:

... , ulermen ariketako galderak bi egitura ditu: SOV egitura (egia al da gizon batek emakumea ikusi duela?) eta SVO egitura (egia al da gizon batek ikusi duela emakumea?). Lehenengo egiturako galdera SOV eta OSV baldintzei buruzko galderak egiteko erabili da, eta bigarrena aldiz, SVO eta OVS baldintzei buruzkoak egiteko. Beraz, partaideek SOV hurrenkerako perpaus bat ikustean, galdera hurrenkera berean ikusi dute (gauza bera SVOrekin). Aldiz, OSV hurrenkerako perpausa irakurri ostean, galderak beste hurrenkera bat du (gauza bera OVSrekin). [Erdozia, 2006:16]

Baina, eta hau azpimarratu behar da, primming sintaktiko horrek ez du batere eraginik noiz konpáratu SOV eta SVO (bi ordena horientzako erabili baitá ber ordenamendua an irakurritako esaldiak eta egindako galderak; hots, irakurritakoa eta galdetutakoa agertzen dira an ber ordena sintaktikoa, eta ez dago, beraz, diferentziarik alde horretatik).

Kontrara, OSV eta OVS ordenetan, ulermen-galdera ez zaie egiten an ber ordena zeintan irakurri berri dutén textua (galdera doa an SOV edo SVO), akaso sórtuz aurreko bi ordena horientzako desavantaila erlatiboa respektu SOV eta SVO ordenak (azken hauetan, mantentzen da ordena bera an textua eta galdera), halan ze azken bi ordena horiek izanen luketé ber avantaila respektu OSV eta OVS, hurrenez hurren. Esan nahi baita ze primming sintaktikoak joka lezake kóntra OSV edo OVS noiz konparatuak kin SOV edo SVO, baina ez du eraginik izanen an konparazioa artén SOV eta SVO.

Hala ere, Erdozia, berriro harrigarriki, bere konklusioan mintzatuko zaigú justuki burúz konparazioak non agertzen dén primming sintaktikoa (hain zuzen, konparazioak artén SOV eta OSV eta baita artén SVO eta OVS), aháztuz konparazio bakarra zein libratzen den ti primming sintaktikoa (hori konparazioa artén SOV eta SVO):

SOV eta OSV baldintzen ulermen ariketako emaitzek iradoki dezakete lehenengoa jatorrizko hitz hurrenkera dela. Aldiz, SVO eta OVS baldintzen artean, aurreko bi baldintzen artean baino emaitza esanguratsu gehiago lortzeak iradoki dezake bi baldintza hauek eratorriak direla. [Erdozia 2006:17]

[OHARRA: Azken aipu horretan, ez da konprenitzen ez lehenengo esaldia, ezta bigarrena ere: nóla liteke SOV izatea avantalatsuena noiz ulermen-ariketa horretan (akatsetan) SVO baitá esanguratsuki avantailatsuagoa ze SOV? (gainera, esan dugunez, SOV eta SVO konparatzean ez dago primming arazorik)]

Izan ere, Erdozia-ren artikulua irakurrita, batek ulertu ahal luke ze experimentu horretan ezin ondoriozta daiteke ezer interesgarririk respektu konparazioa artén SOV eta SVO noiz-eta...

1. justuki aipatutako konparazio horretan ez den existitzen primming arazorik,
2. justuki konparazio horrexetan agertzen zaigún emaitza interesgarriena, argiki iradokiz ze SVO ordena da komunikatiboki eraginkorragoa zein SOV. 

Laburbiltzeko, primming sintaktikoak ez du inolako eraginik gain erlazioa artén SVO eta SOV. [1107] [>>>]