Kondenatuta

Joan den ostiralean, Itzul posta-zerrendan, itzultzaile batek (joxemari) eskatzen zuén laguntza arrén itzuli hau esapidea: "tuvo la idea de". Hona hemen haren galdera:

Kaixo: "tuvo la idea de" nola emango zenukete

-teko ideia/burutazioa izan zuen

edo

-i (nori) egitea bururatu zitzaion

Juan Garzia-k erantzun zión hau:

Joskera horrekin doan perpausa luze eta konplexu samarra izaten da; beraz, nominalizazioa erabiltzen baduzu, adierazpide desegokira kondenatuta egongo zara gehienetan, "ideia/burutazio" etiketa agertu baino lehen eman beharko haren edukia, ezkerretik lotu behar baituzu, nahitaez, perpausa.

Bestea erabiliz gero, berriz, aise eskuineratu dezakezu perpausa, egitura natural(ago)a eta irakurgarri(ago)a antolatuz:

bururatu zitzaion... egitea

Funtsezko bereizkuntza hori alde batera utzita, bi joskerak dira zuzenak eta egokiak.

Gaztelaniaz edo frantsesez, ordea, ez da arazorik afinda esan bata edo bestea:

... tuvo la idea de hacer ....
... tuvo la ocurrencia de hacer ...
... se le ocurrió hacer ...
... se le vino a la cabeza la idea de hacer ...
... tuvo la brillante idea de hacer ...
... se le ocurrió la brillante idea de hacer ...
... cuando se le ocurrió la brillante idea de hacer ...
... más que cuando se le ocurrió la brillante idea de hacer ...
... nos reímos más que cuando se le ocurrió la brillante idea de hacer ...
...

Bistan da, gaztelaniaz edo frantsesez (adibidez) azken esaldi hori dá ezin normalagoa, bitárten euskaraz dá... ezinezkoa (edo nahiago bada: "adierazpide desegokira kondenatuta egongo zara gehienetan"). Ez dago konparazio posiblerik artén izatea aukera anitz, eroso eta kalitatezkoak (bidéz estruktura buru-lehenak), eta izatea aukera askoz gutxiago, askoz deserosoagoak eta askoz eskasagoak (bidéz estruktura buru-azkenak).

Esan gabe doa, aukera horiek guztiak eskura izateak ematen dú ikaragarrizko askatasun komunikatiboa, zein dén zerbait oso inportantea. [83] [>>>]

Burmako hizkuntza azpigaratua: "Losing Gems as You Translate"

Burmako hizkuntza dá horietakoa non aditza derrigor joan behár an bukaerá on esaldia (da hizkuntza aditz-azken horietakoa, nola japoniera), eta mekanismo linguistiko azpigaratu horrek, berdin nola antzerako bestek ere, sortzen dituzte mila arazo ki itzultzaileak on hizkuntza horiek noiz itzuli behar dituztén textuak ti hizkuntza askoz garatuagoak. Ezin bestela izan.

Ikus beheragoko itzulpen-adibideak, zein dauden atereak ti lana on itzultzaile burmarrá Maung Tha Noe titúlatzen: "Losing Gems as You Translate: Some Experiences of a Burmese Translator". Hor antzeman daiteke zé-nolako lanak egin behar dituztén burmeraren itzultzaileek afin burútu euren itzulpenak, zein, halere, ez diren ailegatuko ki maila (landuagoa, matizatuagoa) on originalak.

There are no relative pronouns in Burmese. Pali texts with relative clauses are usually broken up into simple sentences.

• He who sees my teaching sees me. (original Pali)
• Someone sees my teaching. That one sees me. (Burmese translation)

The nearest Burmese word to the relative pronoun is the participle and the modern Burmese translator often takes advantage of this to translate the English relative clauses:

• People who live in glass houses should not throw stones. (English)
• People living in glass houses should not throw stones. (Burmese translation)

The trick works for short sentences but as the sentences get longer, the translator has only to break up the sentences. And Burmese normally uses clauses where English uses nouns. The latest Time on my table [August 23, 2004] has the sentence

• Conservationists are taking new steps to save the world’s shrinking population of big cats. [p. 3]

The Burmese translation will be something like this:

• Tigers and lions in the world are becoming fewer and fewer. People working to protect the environment are trying to save these tigers and lions.

The order of words in Burmese is Subject x Complete/Object x Verb, and this poses a problem too. Later on in the same article the Time author says

• It was India that pioneered the use of sanctuaries to save big cats.

We can only say in Burmese as

• The country pioneering to build safe places for tigers was India.

Finally, there are two trends of translation in Burma: one school that began with religious translations from Pali tends to explain, so makes additions to the text, and the other just tries to retell the substance of the original. In the hands of the former school Robert Frost’s

• Whose woods these are I think I know
  His house is in the village though

becomes

• What beautiful woods these are! Who is the fortunate owner of these lovely trees? I think and I know now. That’s the man living in the village. He has a nice house.

The latter school will just render the two lines into

• The owner of the woods lives in the village.

Euskara dá malguagoa ezi burmera, baina, hala ere, goiko arazo eta soluzio horiek ezagunak zaizkigu, ezta? Evidentziaren argitara, ezinezkoa da ukatzea ze burmera eta antzeko hizkuntzak daudé azpigaratuago ezi, adibidez, inglesa; eta hori ukatzen duten hizkuntzalariak dirá oztopo handia za garapen komunikatiboa on personak zein bizi diren an hizkuntza horiek.

[82] [>>>]