Ensunza (2001): "Horretarako [zabalkunderako, "tradizioa" sortzeko, ...] bidea ere argi adierazi zuten, artikulugintza eta liburugintzaren bidezkoa hain zuzen: ..."

Zinez, azken egunotako pasarte horrek ez du ezer sobera. Ikus bukaera:

Horretarako [zabalkunderako, "tradizioa" sortzeko, ...]  bidea ere argi adierazi zuten, artikulugintza eta liburugintzaren bidezkoa hain zuzen: ... [Ensunza, 2001:73]

Esan nahi baita ze "tradizioa" sortu behar zuten eta harako bidea izan behar zén...

... artikulugintza eta liburugintzaren bidezkoa ... [Ensunza, 2001:73]

Bai, ados. Tresna prepositiboen kasuan, behin horrela hasita, tresna batzuk joan ahal dira erabiltzen an egokiera mintzatu aukeratuak, oso gradualki, are tantaka, baina erákutsiz euren aukera posiblea, guztiz posiblea. [2283] [>>>]

Tradizioa ere sortuz eta evoluzionatuz doa

Amaitzen genuén atzo nabármenduz ondoko zatitxoa ti pasarte luzeago bat non Martxel Ensunza-k deskribatzen zituen zéin ziren kezka nagusiak noiz garatzen eta zabaltzen esapide matematikoak::

... "tradizioa" sortu beharra zegoela [Ensunza, 2001:73]

Gaurkoan soilik errepikatu eta azpimarratu nahi genuke ze tradizioa ere sortuz eta evoluzionatuz doa. [2282] [>>>]

Ensunza (2001): "... "tradizioa" sortu beharra zegoela, ..."

Jarraituko dugú horiztatuz beste zatitxo bat barné atzoko pasartea:

Bigarren kezka bat ere azaldu zen, bertako lanen zabalkundearekin zerikusia zuena. Izan ere, Donibane Lohizunera hurbildutakoek argi zeukaten han egindako lana gizarteratu beharra zegoela, eta euskara osoaren barnean txertatu behar zela; euskara zientifikoari dagokionez ere "tradizioa" sortu beharra zegoela, alegia. [Ensunza, 2001:73]

zeren zatitxo hori iruditzen zaigú oso esanguratsua:

... "tradizioa" sortu beharra zegoela, ... [Ensunza, 2001:73]

Bai, zeren tradizioa ere sortuz eta evoluzionatuz doa. [2281] [>>>]

Ensunza (2001): "... argi zeukaten han egindako lana gizarteratu beharra zegoela, eta euskara osoaren barnean txertatu behar zela; ..."

Atzokoari jarraiera emanez, horrá beste pasarte bat aterea ti tesia on Martxel Ensunza (2001) non autorea doán deskribatzen zéin izan ziren kezka nagusiak noiz sortzen eta zabaltzen esapide matematikoak. Oraingoan mintzatuko zaigu burúz beharrezko zabalkundea on esapide matemtiko horiek:

Bigarren kezka bat ere azaldu zen, bertako lanen zabalkundearekin zerikusia zuena. Izan ere, Donibane Lohizunera hurbildutakoek argi zeukaten han egindako lana gizarteratu beharra zegoela, eta euskara osoaren barnean txertatu behar zela; ...[Ensunza, 2001:73]

Bai, dudagabe, ederki lan egin zuten. [2280] [>>>]

Ensunza (2001): "... normalizaziorako bidean ... [eginen zirén] ... eztabaidak eta burutzapen praktikoak ..."

Genioén herenegun:

Segituz kin atzoko textu-zatia, irakurtzen dugu haren jarraian:

Edonola izanik ere, matematika-liburu horietan praktikan plazaratuta zegoen jadanik irakurbidearen arazoa. Arazoaren konponbiderako eztabaida teorikoa eta erabakiak hartzeko bideak jarri behar ziren, eta hori ia aldi berean egiten hasi zela uste dugu, normalizaziorako pausoak emanez. [Ensunza, 2001:72]

Esan nahi baitá, planteatzen zituztén honako faseok ki joan konpontzen arazoa on esapide matematikoak, zein finean zén arazo sintaktiko bat:

1. Arazoaren plazaratzea.
2. Konponbiderako eztabaida teorikoa.
3. Erabakiak hartzeko bideak.
4. Normalizaziorako pausoak.
   

Bai, halaxe egin beharko litzaké an esparrua on sintaxi orokorra ere.

Eta bai, hala izan zen, izan ere ...

... normalizaziorako bidean ...

eginen zirén ... 

... eztabaidak eta burutzapen praktikoak ...

 zeinen emaitza, dakigunez, ondo zorionekoa izan baitzen. [2279] [>>>]

Baina, zoritxarrez, esparru sintaktiko orokor horretan ez dago inolako interesik ki ikusi zéin diren joera komunikatibo universalak

Atzokoan amaitzen genuén gure sarreratxoa esánez:

Bai, halaxe egin beharko litzaké an esparrua on sintaxi orokorra ere.

Baina, zoritxarrez, esparru sintaktiko orokor horretan ez dago inolako interesik ki aztertu zéin diren joera komunikatibo universalak. [2278] [>>>]

Ensunza (2001): "... plazaratuta zegoen jadanik irakurbidearen arazoa. Arazoaren konponbiderako eztabaida teorikoa eta erabakiak hartzeko bideak jarri behar ziren, ..., normalizaziorako pausoak emanez."

Segituz kin atzoko textu-zatia, irakurtzen dugu haren jarraian:

Edonola izanik ere, matematika-liburu horietan praktikan plazaratuta zegoen jadanik irakurbidearen arazoa. Arazoaren konponbiderako eztabaida teorikoa eta erabakiak hartzeko bideak jarri behar ziren, eta hori ia aldi berean egiten hasi zela uste dugu, normalizaziorako pausoak emanez. [Ensunza, 2001:72]

Esan nahi baitá, planteatzen zituztén honako faseok ki joan konpontzen arazoa on esapide matematikoak, zein finean zén arazo sintaktiko bat:

1. Arazoaren plazaratzea.
2. Konponbiderako eztabaida teorikoa.
3. Erabakiak hartzeko bideak.
4. Normalizaziorako pausoak.
   

Bai, halaxe egin beharko litzaké an esparrua on sintaxi orokorra ere. [2277] [>>>]

Ensunza (2001): "... , bi taldeen aukera desberdinen arteko "lehia" suma daiteke. [...] Lehiaren ondorioz, [...], taldeen arteko inkomunikazioa ageri zen,..."

Hortaz, aurreko sarreretan ikusi dugunez, bázeuden bi talde zein ari zirén sortzen textu matematikoak, alde batetik Iker taldea (ikus hemen), non aurkitzen baitzén adibidez J.R.. Etxebarria, eta bestea, non ari zen Txillardegi (ikus hemen), eta gauza da ze ...

... nahiz eta elkarren arteko desberdintasunak oso txikiak ziren. [...], bi taldeen aukera desberdinen arteko "lehia" suma daiteke. [...] Lehiaren ondorioz, [...], taldeen arteko inkomunikazioa ageri zen, ... [Ensunza, 2001:71-72]

Interesgarria iruditu zaigu azpimarratzea hóri inkomunikazioa zein zen existitzen arten bi eragile horiek. [2276] [>>>]

16 : 2 = 8 hamasei, zati bi, berdin zortzi (kin komak)

Atzokoan azpimarratzen genuén honako esapidea:

16 : 2 = 8   hamasei, zati bi, berdin zortzi

non koma horiek aurré "zati" edo "berdin" dúten areagotzen euren izaera prepositiboa. [2275] [>>>]

Txillardegi (data gabe): "X ∩ E" → "X ebak E"

Jarraituz kin Txillardegi, nok sinatzen zuén nola Larresoro (data gabe), ikusten goaz nóla aditz-erroak finkatzen doazén an sorrerá on esapide matematiko berriak (an "Ikur eta zeinu bidezko adierazpen matematikoen irakurbiderako hiru arau nagusi" ganik Martxel Ensunza, Jose Ramon Etxebarria eta Jazinto Iturbe, 2003:3-4). Ikus:

X ∩ E  X ebak E

16 : 2 = 8   hamasei, zati bi, berdin zortzi

Aurreko esapide horietatik azpimarratu nahi genuké hau:

X ∩ E  X ebak E

non "ebak" dén aditz-erroa ti "ebaki" aditza. Aditz-erro hori ("ebak") ez da erabilena ("ebaki" bera baita), baina hala ere, erabili da batzutan, nola konprobatu ahal dugun an gure betiko Orotariko Euskal Hiztegia: 

La forma del radical entre los septentrionales es gralmente. ebaki, aunque hallamos ebak en Chourio, Eguiateguy, Duvoisin (...) y Elissamburu; ephait se encuentra en lnchauspe.[OEH

Bai, aditz-erroak dirá iturri oparoa ki sortu tresna prepositiboak. [2274] [>>>]

Ensunza-k burúz Txillardegi-ren matematika-liburuak (2001): "Liburu hauek Saioka bildumako matematika-liburuen oso antzekoak dira, bai gaiei dagokienez, eta bai erabilitako ikur eta terminologiari dagokienez."

Genioen an:

• Sostenguan dago gakoa, edo gutxienez gako nagusietako bat 

honako hau:

Luis Egia-ren ostean (1972), eta jarrai-ki Martxel Ensunza-ren tesia (2001), etorriko zen Saioka bilduma (Iker taldea, 1976), zeintan agertzen zirén esapide matematiko berriak nola:

A ∪ B    A bil B

eta mekanismo propioetatik sortutako esapide matematiko berri horiek  joan ziren konsolidatzen an matematika-lanak, nola ikusi ahal dugún an ondorengo lana ti Txillardegi (data gabe), non baita agertzen dén ber esmoldea:  

A ∪ B    A bil B 

Ensunza-ren textuan irakurtzen dugunez:

[Txillardegi-ren] Liburu hauek Saioka bildumako matematika-liburuen oso antzekoak dira, bai gaiei dagokienez, eta bai erabilitako ikur eta terminologiari dagokienez. [Ensunza, 2001:71]

Berrikuntzak, barne. [2273] [>>>]

Bai, hor báda mekanismo sintaktiko sortzaile bat nondik akaso sor litezke beste tresna batzuk ere

Aurreko sarrerak irakurrita, gogoratu nahiko genuke honako sarrera hau ere, non erlazionatzen genuén "lekat" kin zenbait esapide matematiko:

• "lekat...", "ken..." edo "gehi..."

Eta antzera nola sortu zen "lekat ..." prepositiboa, sortu dira berrikiago "ken ..." edo "gehi ..." tresna prepositiboak (ikus hemen):

Eta gaur egun, naturaltasunez, "gehi..." edo "ken ..." erabilerak ohiko bihurtu dira, askoz ohikoagoak zein "lekat..." zaharragoa. Bai, hor báda mekanismo sintaktiko sortzaile bat nondik akaso sor litezke beste tresna batzuk ere. 

Bai, nola genioen an sarrera hau: Gakoa dá sostengua. [2272] [>>>]

Trukatzen den informazio-densitatea handiagoa egin ahala, are arinago ere igotzen da beharrá on tresna prepositiboak

Amaitzen genuén atzoko sarrera esánez:

Errepara daiogun ki faktua ze báda aukera postpositiboa ere ki adierazi ber ideia:

A ∪ B    A-ren eta B-ren bildura

an, adibidez:

A ∪ B = C    A-ren eta B-ren bildura C-ren berdina da

horrela erábiliz tresna postpositiboak ordéz prepositiboak.

Esanan genuke ze, mezuaren informazio-densitatea (karga informatiboa) handiagoa egin ahala, are arinago ere igotzen doa beharrá on tresna prepositiboak. [2271] [>>>]

A ∪ B = C: "A bil B berdin C" versus "A-ren eta B-ren bildura C-ren berdina da"

Aipatzen genuén hemen honako esapide prepositiboa (ikus atzokoa ere):

Luis Egia-ren ostean (1972), eta jarrai-ki Martxel Ensunza-ren tesia (2001), etorriko zen Saioka bilduma (Iker taldea, 1976), zeintan agertzen zirén esapide matematiko berriak nola:

A ∪ B    A bil B

nola ikusi ahal dugun an ondorengo aipua aterea ti tesia on Ensunza:

Errepara deiogun ki faktua ze existitzen da aukera postpositiboa ere ki adierazi ber ideia:

A ∪ B    A-ren eta B-ren bildura

an, adibidez:

A ∪ B = C    A-ren eta B-ren bildura C-ren berdina da

zeinekin erabiliko liraké tresna postpositiboak ordéz prepositiboak. [2270] [>>>]

Gure kasuan, hala "ken" nola "bil" dirá erroak ti "kendu" eta "bildu". Ber mekanismo zaharra ki sortu tresna berriak

Atzoko sarreraren harira, interesgarria izan ahal da gogoratzea ondorengo sarrera hau ere non Mitxelena mintzo dén gain jatorria on "lek(h)at", "lek(h)ot" edo "leko", zeinekin adierazi ahal dén salbuespen bat:

• Mitxelena (1986): "A primera vista y aun a segunda,..."

Atzoko sarreran, Julen Arriolabengoa hizkuntzalariak aipatzen zuén Mitxelena, zeinen hitz batzuk ekarri nahiko genituzke hona ("Contra Lekobide", 1986:310-311):

A primera vista y aun a segunda, lek(h)at y lek(h)ot, de distribución dialectal restringida y que acaso se hallan en plena regresión, parecen radicales con -t, del tipo nordoriental, en reIación con un participio lekat(u) o lekot(u): la base es, en todo caso, leko + -tu. [Mitxelena, 1986:310]

eta

El paralelo occidental de lek(h)atu, rad. lek(h)at, lek(h)ot, sobre *leko-tu, sería leko, sin -t, desusada en nuestra zona. [Mitxelena, 1986:311]

Eta "a primera vista y aun a segunda", hortxe dugu jatorriá e "lekat...": aditz-erro bat, zein izanen litzaén 3. personako inperatibo bat.

Gure kasuan, hala "ken" nola "bil" dirá erroak (radikalak) ti "ken(du)" eta "bil(du)". Ber mekanismo zaharra ki sortu tresna berriak. [2269] [>>>]

Euskararen mekanismo sortzaile propio zahar bat zein berriro erabili baita an esapide matematikoak

Atzokoan, mintzatuz gain:

A ∪ B    A bil B

amaitzen genuen esánez:

... eta gaur azpimarratu nahi genuke nóla esapide prepositibo berri horretan erabili dén ber mekanismo sortzailea zein jada erabilia baitzén adibidez noiz hasi zen erabiltzen ondorengo esamoldea ki emán kenketak:

A - B  A ken B

Berbera, Dena ere euskara hutsa.

Puntu horretaz, gogora daigun orain nóla ber mekanismo hori erabili baitá lehenago ere:

•  "lekat", "lekot" edota "leko" ez lirake baizik aditz-erroak ti "lekatu" edo "*lekotu"

Zioen atzo Josu Lavin-ek:

lekot bedi eta lekat bedi, lekotu edo lekatu batetic dathoz.

Lekat bedi hori erraiten ahal dugun beçala, Lekat bitez horiec erraiten ahal dugu. Guero bedi eta bitez isil daitezque.

Bai, itxura guztien arabera, justuki hori izan da prozesuá edo mekanismoá nondik sortu zen "lekat" baliabide prepositiboa. Ikus zér dioskun Julen Arriolabengoa-k an bere tesi doktorala, titulatzén "Ibarguen-Cachopín Kronika Edizioa eta Azterketa" (2006:359), zuzendua ganik Joseba Lakarra: 

Mitxelenak (1986: 309-311) maisuki erakutsi zuenez, leco, “salbu”ren sinonimo gisa, harrigarri gerta liteke bizkaierazko testu batean, baina ez ezinezko: Lek(h)at eta lek(h)ot Etxepare, Leizarraga eta besteren testuetan dokumentaturik aurki daitezkeen formak dira, ustezko *LEKO-TUtik letozkeenak, biak ere salbuespen ideia adierazteko; mendebaldeko aldakia leko izanen litzateke, ekialdeko euskalkietako ohiko marka den –t gabe. 

Hortaz, izanen genuke 3. personako forma inperatibo bat, "leko bidi ...", zeri desagertu zaio aditz laguntzailea afin sortu preposizio berri-zahar bat non jada ez den ikusten aditz inperatiboa, baizik soilik baliabide prepositiboa.

Mekanismo hori dá euskararen mekanismo sortzaile propio zahar bat zein berriro erabili baita an esapide matematikoak. [2268] [>>>]

A bil B (A ∪ B) ≈ A ken B (A - B), esan nahi baita erábiliz mekanismo sortzaile berbera

Atzokoan gogoratzen genuen ze:

Luis Egia-ren ostean (1972), eta jarrai-ki Martxel Ensunza-ren tesia (2001), etorriko zen Saioka bilduma (Iker taldea, 1976), zeintan agertzen zirén esapide matematiko berriak nola:

A ∪ B    A bil B

nola ikusi ahal dugun an ondorengo aipua aterea ti tesia on Ensunza:

eta gaur azpimarratu nahi genuke nóla esapide prepositibo berri horretan erabili dén ber mekanismo sortzailea zein jada erabilia baitzén adibidez noiz hasi zen erabiltzen ondorengo esamoldea ki emán kenketak:

A - B  A ken B

Berbera, Dena ere euskara hutsa. [2267] [>>>]

Sostenguan dago gakoa, edo gutxienez gako nagusietako bat

Luis Egia-ren ostean (1972), eta jarrai-ki Martxel Ensunza-ren tesia (2001), etorriko zen Saioka bilduma (Iker taldea, 1976), zeintan agertzen zirén esapide matematiko berriak nola:

A ∪ B    A bil B

nola ikusi ahal dugun an ondorengo aipua aterea ti tesia on Ensunza:

Iker taldeko Matematika Sailean bereziki aritu zirén autore hauek:

... honakoak izan ziren bereziki Matematika Sailean aritu zirenak: I. Añon. N. Arregi, J.R. Etxebarria, C. Galdos, M.J. Gil de San Vicente, I. Oñatibia, I. Sarasola eta I. Zarraoa. [Ensunza, 2001:70]

Sostengu ona, dudagabe. Eta sostenguan dago gakoa, edo gutxienez gako nagusietako bat. [2266] [>>>]

Ensunza (2001) burúz Egia (1972): "..., Egiak ez zuen azalpen teorikorik egin;..." (...) "historian saiatutako pauso bat izan baitzen, gutxienez arazoaren planteamendu argia eta praktikoa ekarri zuena,..."

Itzuliz, momentu batez, ki Egia (1972) eta bere ekarpena an sorrera on esapide matematikoak, Ensunza-k (2001) dio:

..., Egiak ez zuen azalpen teorikorik egin; ... baina gure ustez, ongi merezia du aipamena tesi-lan honetan, historian saiatutako pauso bat izan baitzen, gutxienez arazoaren planteamendu argia eta praktikoa ekarri zuena, ..." [Ensunza, 2001:69]

Bai, ondo da balioestea pauso bakoitza, saio bakoitza, aztertuz pauso hori kin begirada kritikoa, kin begirada eraikitzailea, eta behinda egín analisi serioa eta sakona, emanez proposamen konkretuak ki joan aurkitzen soluziobideak. Bai, ondo da hori. [2265] [>>>]

Beraz, euskal filme bikoiztuak ia inork ez ditu ikusten, eta gauza da ze puntu horretaz erantzun beharko luketé hizkuntzalariek, zein halaber izan ahal dirén soziolinguistak

Atzokoan, ETBko zuzendari Unai Iparragirrek azaltzen zuén (tikan bere ikuspuntu televisiboa) zergátik ez diren jartzen filme gehiago an ETB1:

... ikusle datu txikiak dituztelako. [Urtzi Urkizu an Berria, 2024]

esan nahi baita ze euskal filme bikoiztuak ia inork ez ditu ikusten. 

Bestalde, pensatzekoa da ze faktu hori ez da gertatzen zeren euskal audientziak ez du nahi ikusi pelikulak an euskara, baizik ze hóri fenomenoa dá gertatzen zeren hor báden beste arazo bat eta erlazionatua kin hizkuntza.

Eta galdera dá: nóri tokatzen zaio aztertzea halako arazoak zein dauden erlazionatuak kin hizkuntza? Ba, gehienbat ki hizkuntzalariak, zein halaber izan ahal dirén soziolinguistak. 

Eta zér dioskue hizkuntzalariek eta hizkuntzalari-soziolinguistek buruz egitate aski deigarri hau? Saiatuko gara arakatzen puntu hori, baina lehenago (eta ahaztu baino lehen) nahi genuke bukatu kin aurreko gaia buruz euskarazko esapide matematikoak (an ondorengo sarrerak). [2264] [>>>]

Urtzi Urkizu (2024). "... ETBko zuzendari Uniai Iparragirrek esan izan duela nazioarteko filmak ez dituztela ETBn ematen ikusle datu txikiak dituztelako."

Atzo eta herenegun komentatzen genuen ze:

...; 2022ko maiatzetik irailaren hasiera arte, adibidez, ETB2k 130 film eman zituen, eta bakar bat ere ez ETB1ek. [Urtzi Urkizu an Berria, 2024]

eta genioén ze datu horiek ohiukatzen ari zirela azalpen bat, eta gauza da ze artikuluan bertan aurkitzen dugú azalpen bat:

... ETBko zuzendari Unai Iparragirrek esan izan duela nazioarteko filmak ez dituztela ETBn ematen ikusle datu txikiak dituztelako. [Urtzi Urkizu an Berria, 2024]

Azalpena, edo lehenengo hurbilketa bat bederen, hak ETBko zuzendari Unai Iparragirrek eskainiko liguke noiz dioen ze, espero geinkenez, hala dela zeren euskal bikoizketek ...

... ikusle datu txikiak dituztelako. [Urtzi Urkizu an Berria, 2024]

eta bai, hortxe dago gakoa, baina guri interesatzen zaigu zergátik gertatzen den hori? [2263] [>>>]

Urtzi Urkizu (2024). "...; 2022ko maiatzetik irailaren hasiera arte, adibidez, ETB2k 130 film eman zituen, eta bakar bat ere ez ETB1ek."

Genioén atzo burúz emanaldi-kopuruak on filmeak an euskara eta gaztelania an ETB1 eta ETB2 an azken bi hileak:

Behar dirá azterketa serio eta sakonak, haruntzago ti betiko leloak zein ez dutén sakontzen an mamia on kuestioa.

erántzunez ki artikulu bat zeinen titulua zén.

ETB2n, 86 film; ETB1en, bakarra [Urtzi Urkizu an Berria, 2024]

Norbaitek pensa baleza ze estatistika berez esanguratsu hori (berez exigitzen dú azalpen bat) ez da hain larria zeren ez baita zértan izan orokorgarria ki denbora luzeagoa (bi hilabetekoa baita), eta soilik dela anekdota tenporalki-mugatu bat, eta finean kasualitate hutsa, jakin beza ze artikulu berean zehazten da ze:

...; 2022ko maiatzetik irailaren hasiera arte, adibidez, ETB2k 130 film eman zituen, eta bakar bat ere ez ETB1ek. [Urtzi Urkizu an Berria, 2024]

Errepikatu behar dugu. Behar dirá azterketa serio eta sakonak, haruntzago ti betiko leloak zein ez dutén sakontzen an mamia on kuestioa. Eta mamia ez da sinplea. [2262] [>>>]

ETB2n, 86 film; ETB1en, bakarra

Eginen dugú gaur tarte bat an gure azterketatxoa gain sorrera on esamolde aritmetikoak, arrén aipatu artikulu bat zein atzokoan agertu zen an "Berria" egunkaria aipátuz ondoko estatistika ondo esanguratsua burúz film-kopuruak zein diren eskaini an ETB1 (euskaraz) eta ETB2 (gaztelaniaz). Artikulua titulatzen dá:

ETB2n, 86 film; ETB1en, bakarra [Urtzi Urkizu an Berria, 2024]

Behar dirá azterketa serio eta sakonak, haruntzago ti betiko leloak zein ez dutén sakontzen an mamia on kuestioa. Eta mamia ez da sinplea. [2261] [>>>]

Ensunza (2001) burúz Egia (1972): "Labur esanda, euskararen erabilpena bidegurutze batean zegoen garai hartan, eta Egiak gero baztertuta geratu den bidea aukeratu zuela dirudi;..."

Ikus daigun azken aipu bat non Ensunza-k (2001:67) komentatzen duén Egia-ren lana (1972):

Labur esanda, euskararen erabilpena bidegurutze batean zegoen garai hartan, eta Egiak gero baztertuta geratu den bidea aukeratu zuela dirudi;... [Ensunza, 2001:67]

Bai, ados, euskara aritmetikoa (nóla adierazi esapide aritmetikoak) bidegurutze batean zegoen, eta Egia, esaten digutenez, gehiago zegoén...

...iraganera begira, etorkizunera begira baino. [Ensunza, 2001:67]

Esan nahi baitá ze ez zuen asmatu kin behar komunikatitibo praktikoak on hizkuntza, lerratu zelarik ki estruktura aski astun eta gutxi praktikoak, zeinekin ezin ziteken espero gauza onik, nahiz estruktura horiek izán ustezko betiko estrukturak, esan nahi baitá postpositiboak.

Gure ikuspegitik, antzeko bidegurutzean aurkitzen da euskara gaur egun ere, baina orain arazoa dá orokorragoa zeren dagokio i sintaxi orokorra, zeintan joan beharko lirakén eskaintzen gerota estruktura eta tresna prepositibo gehiago, beti ere aukeran, zein den garabidea, ordezta gaur egungo ezbidea.

Esapide aritmetikoetan finean aukeratu zén bide prepositiboa, eta gaur egun ez dago batere arazorik ki eman expresio horiek an modu erraza kin esamoldeak nola A gehi B, A ken B, A bider B, A zati B, A ber B, A barne B, A gain B,... [2260] [>>>]

Ensunza (2001) burúz Egia (1972): "...askatu ezinik..."

Amaitzen genuén atzo esánez:

Eta zéin dira joskera horren muga estuak? Dira justuki muga estuak on joskera postpositiboa. Ez gehiago, ez gutxiago.

Gaurkoan amaituko dugu irakurtzen hori-esaldia zeintaz mintzo ginén herenegun eta atzo, nondik:

..., behin baino gehiagotan muga horretan sortzen zitzaizkion korapiloak askatu ezinik ibili zela antzeman dezakegu. [Ensunza, 2001:68, burúz Egia, 1972]

Askatu ezinik. [2259] [>>>]

Eta zéin dira joskera horren muga estuak? Dira justuki muga estuak on joskera postpositiboa. Ez gehiago, ez gutxiago.

Atzokoan bukatzen genuén gure sarreratxoa emánez honako aipua ti Martxel Ensunza (2001) burúz Luis Egia (1972):

..., hizkuntza arruntean erabiltzen duen joskera eta esamoldeen muga estuetan jokatzera behartu zuen bere burua,... [Ensunza, 2001:68, burúz Egia, 1972]

eta esánez:

Bai, "hizkuntza arruntean erabiltzen duen joskera eta esamoldeen muga estuetan".

Eta zéin dira joskera horren muga estuak? Dira justuki muga estuak on joskera postpositiboa. Ez gehiago, ez gutxiago. [2258] [>>>]

Ensunza (2001) burúz Egia (1972): "..., hizkuntza arruntean erabiltzen duen joskera eta esamoldeen muga estuetan jokatzera behartu zuen bere burua,..."

Herenegun irakurtzen genuen nóla Martxel Ensunza-k deskribatzen zituén Luis Egia-ren kezka nagusiak noiz burutzen prosa matematikoa:

... badirudi beraren [Luis Egia-ren] kezka nagusia euskararen "garbitasuna" zela, eta ez hainbeste euskararen eguneratzea edo etorkizuna begirako euskararen erabilgarritasuna eta praktikotasuna. [Ensunza, 2001:67]

eta atzokoan ikusten genituén pare bat adibide ti prosa modu hori:

 zeintaz genioén:

Halako esapideetan bereziki argi nabari da prosa postpositiboaren inefizientzia.

Gaurkoan honatuko dugú justuki aurreko adibide horien jarraian Martxel Ensunza-k dioen hau:

..., hizkuntza arruntean erabiltzen duen joskera eta esamoldeen muga estuetan jokatzera behartu zuen bere burua,... [Ensunza, 2001:68, buruz Egia, 1972]

Bai, "hizkuntza arruntean erabiltzen duen joskera eta esamoldeen muga estuetan". [2257] [>>>]

Egia (1972) "Onela irakurri: AB-lerroa, AC-bikondetuari B'C-bikondetua kendu, eta orren bigarren eineko erroa ainbat"

Atzokoan mintzo ginen gain Luis Egia-ren "Neurriztia" (1972):

zeintaz Martxel Ensunza-k zioén:

... badirudi beraren [Luis Egia-ren] kezka nagusia euskararen "garbitasuna" zela, eta ez hainbeste euskararen eguneratzea edo etorkizuna begirako euskararen erabilgarritasuna eta praktikotasuna. [Ensunza, 2001:67]

Horrá adibide pare bat ti prosa matematikoa zein Egia-k (1972) bultzatzen zuén (hartuak ti Ensunza-ren tesia, 2001:68):

Halako esapideetan bereziki argi nabari da prosa postpositiboaren inefizientzia. [2256] [>>>]

Ensunza (2001): "... kezka nagusia euskararen "garbitasuna" zela, eta ez hainbeste euskararen eguneratzea edo etorkizuna begirako euskararen erabilgarritasuna eta praktikotasuna."

Jarraituz kin azalpenak zein agertzen an Martxel Ensunza-ren tesia (2001), pasatuko gara orain ki 1972, noiz Luis Egia-k publikatu zuén bere "Neurriztia", nahiz izán liburu bat gain geometria:

Liburu horretaz hauxe komentatzen du Martxel Ensunza-k an bere tesiko 67 orrialdea:

... badirudi beraren [Luis Egia-ren] kezka nagusia euskararen "garbitasuna" zela, eta ez hainbeste euskararen eguneratzea edo etorkizuna begirako euskararen erabilgarritasuna eta praktikotasuna. [Ensunza, 2001:67]

Oso komentario egokia iruditzen zaigu eta, gure ikuspegitik, oso aplikagarria ki gaur egungo jarrera buruz euskararen tresna sintaktikoak. [2255] [>>>]