Juan Garzia: "...interpretazioa guztiz aldatzera behartuko gintuzke horrek"

Aurreko sarreran mintzatu gara gáin tiraniá on galdegaia, eta nóla tirania horrek eragin ohi ditún proposamen sintaktiko antidiskursiboak, komunikatiboki eskasak, hala nola erabiltzeá OVS ordezta SOV afin hurreratu Sujetua ki Verboa (noiz-ta erabiliz SVO, ezin hurrago egonen ziren), edota jartzeá tarteki faltsuak, koma faltsu handiak [Juan Garzia, "Joskera lantegi", 1997:134].

Ikus Juan Garziak azaldutako ondorengo adibidea ["Joskera lantegi", 1997:134], non bukaerako sujetu nagusi batek guztiz hondatzen baitu esaldi bat zein, aurretik ere, bázetorren ondo zamatua:

Herri Batasunak herritarrek hautatutako alderdiaren nagusitasuna errespetatzeko...

Gero, horren ondoren, beste aditz subjektu horrekin lotzeko modukorik badator, zalantza sortzen da noski azken horrekin ote doan subjektu hori (eta horrenbestez aurreko interpretazioa saihestu behar ote den):

Herri Batasunak herritarrek hautatutako alderdiaren nagusitasuna errespetatzeko eskatu zuen...

Gauzak horrela, esaldiaren segidak argitu behar du kontua...:

Herri Batasunak herritarrek hautatutako alderdiaren nagusitasuna errespetatzeko eskatu zuen Donostian eta udalgintzarako dekalagoa ere aurkeztu zuen.

Pentsa ezazue, [dio Juan Garziak] kasurako, amaieran subjektu bat agertzen dela: interpretazioa guztiz aldatzera behartuko gintuzke horrek:

Herri Batasunak herritarrek hautatutako alderdiaren nagusitasuna errespetatzeko eskatu zuen Donostian eta udalgintzarako dekalagoa ere aurkeztu zuen Unidad Alavesak. [Juan Garzia, "Joskera lantegi", 1997:134]

edo sinpleago ere:

Herri Batasunak herritarrek hautatutako alderdiaren nagusitasuna errespetatzeko eskatu zuen Unidad Alavesak.

Bai, interpretazioa guztiz aldatzera behartuko gintuzke horrek. Eta halako zalantzak eta berrinterpretazioak (reanalisiak) dirá zuzeneko ondorenak ti inkoherentzia sintaktiko-interpretatiboa, zeinen tajuzko soluziobide orokorra soilik pasa daiteké ti erábilí estruktura sintaktiko koherenteagoak nola SVO eta gainerako baliabide burulehenak. [286] [>>>]

Bueltaka kin "mahomarena" eta subjektu-segidak: OVSren arazo gehigarri bat

Aurreko sarreran aipatu dugú egunkariko titular bat non erabiltzen den OVS ordena (eta ez SVO) ordezta SOV (izanki O galdegai luzea) afin:

1. bete dadín ustezko galdegai-legea (SVO ordenak ez zuen beteko ustezko lege hori),
2. ez daitezén urrundu S eta V (an SOV non O galdegaia dén luzea),
3. ez dadín gertatu subjektu-segida bat (an SOV ordena).

Hemen, blog honetan, askotan mintzatu gará burúz ustezko galdegai legea, eta harek dakartzan desegokitasun funtzional konparatibo severoak (adibidez ⇶ Galdegaia, totem ustela).

Era berean, behin baino gehiagotan mintzatu gara burúz hori-operazio sintaktikoa non, abiatuz tikan SOV ordena, subjektua (S) eramanen baita justuki atzé bere aditza (V) afin evitatu ze S eta V bata bestetik urrun egon daitezén an SOV ordena non O galdegaia dén aski luzea (adibidez ⇶ Mahomarena).

Sujetuen segidak ere tratatu ditugu (adibidez ⇶ Atzera goaz?), adieraziz eta erakutsiz nóla kasu horietan ere askoz funtzionalagoa baita SVO ezi SOV edo OSV. Baina nola, dirudienez, oso jende gutxiri interesatzen zaio arazoa on funtzionalitate linguistikoa (esan nahi dut serioski interesatu) jarraitzen dugu sufritzen hori zein deitu genezakén tiraniá on galdegaia, non edozein aitzakia da ona afin galdegaiak inposa dezán bere poderioa, nahiz izan poderio ustela.

Sarrera honetan nahi genuén nabarmendu arazo gehigarri bat zein ahal den gertatu noiz, bi sujetu segidan izanda (adibidez bi ergatibo), biek konkordatzen baitute kin aditz nagusia, halatan non, baldin atzératu sujetu ergatibo nagusia à la Juan Garzia (nola egin baita Erramunen adibide horretan) emaitza aski nahasgarria izanen den:

Paueko jujeak euskoari buruz eman zuen epaiaren kontra jo du prefetak.

Ikus halaber ⇶ Informatzeko onena, ordena informatiboa. [285] [>>>]

Desoreka sintaktiko-interpretatiboak

Eramun Gerrikagoitiak bere blogean maiz planteatzen ditú titularrak on egunkariak edo bestelako esaldiak zein diren sobera difficultosoák ulertzeko fite eta aise. Ondoren doa bere azken titularra batera kin nire komentarioa:

Paueko jujeak euskoari buruz eman zuen epaiaren kontra jo du prefetak.

Sobera difficultosoa, bai.

Paueko jujeak... (7 silaba)

Horraino, iduri dakiguke ze ezagutzen dugu esaldiaren sujetu printzipala.

Paueko jujeak euskoari buruz eman zuen... (16 silaba)

Hor, akaso irudituko zaigu bádakigula zein den esaldi nagusiaren galdegai-aditza ere (...euskoari buruz eman zuen...), eta lasai askoan, bideratuko gara aldé gainerako informazio postverbala, baina:

Paueko jujeak euskoari buruz eman zuen epaiaren kontra jo du... (24 silaba)

Horrá non agertu zaigun aditz printzipala (jo du), zeinek, gainera, dún konkordatzén kin gure ustezko sujetu printzipala (Paueko jujeak...), halatan non pentsa genezaken ze aditz printzipal horren sujetuak jarraitzen duela izaten lehengo bera (Paueko jujeak...), nahizta orain galdegaia izanen zén: 

...euskoari buruz eman zuen epaiaren kontra.  (16 silaba).

Azken bihurgune interpretatibo bat agertuko zaigu noiz irakurrí, azken hitzean, sujetu printzipala (prefetak), zeinen azken morfemak (27. silaban) erakutsiko digu ze sujetu printzipal hori ezin zela izan Paueko jujeak, baizik prefetak, hala nola ze galdegaia zén aditz nagusiaren aurreko guztia (22 silaba). Esan nahi baita ze soilik azken silaban argituko zaizkigu gure duda sintaktiko-interpretatiboak (ikus ⇶ Arazo guztiak joan ohi dirá batera, alegia, arazo sintaktiko, informatibo, interpretatibo-expresibo eta digestiboak).

Eta soluziobidea soilik etor daiteke ti koherentzia sintaktiko-interpretatiboa, nondik segitu ohi diren koherentzia informatiboa, adaptabilitate expresiboa edota digestibitatea. Hortaz, has gintezke hartuz titularreko OVS estruktura buruazken hori (ezin desegokiagoa an titular neutroak) eta bihúr genezaké SVO burulehena:

Prefetak jo dú Paueko jujeak euskoari buruz eman zuen epaiaren kontra.

Hor dugú bukaerako "kontra" hori ondo aldendua ti bere aditza ("kontra" postpositiboak osatutako sintagmak 22 silaba ditu), halatan non, berriro ere, soilki esaldi-bukaeran jakin ahal izanen dugu nóla lotzen diren aditz nagusia eta bere osagarri luzea, sortuz desoreka sintaktiko-interpretatibo bat (atzerakarga ez da privatiboa on aditza). Hortaz, aurreratu dezagun "kontra":

Prefetak jo dú kontra Paueko jujeak euskoari buruz eman zuen epaia.

Hor, "kontra" aurreratuaren ostean behar dugú absolutibo bat, eta horrek laguntzen du, baina kasu honetan absolutibo hori ere luze samarra da: "Paueko jujeak euskoari buruz eman zuen epaia" (19 silaba), eta laburtuta hobe:

Prefetak jo dú kontra Paueko jujeak eman zuen epaia buruz euskoa.

Prefetak jo dú kontra Paueko jujeak emandako epaia buruz euskoa.

Prefetak jo dú kontra Paueko jujearen epaiá buruz euskoa.

Prefetak jo dú kontra epaia zein Paueko jujeak eman zuén buruz euskoa.

Prefetak jo dú kontra epaia zein Paueko jujeak emán buruz euskoa.

Prefetak jo dú kontra epaia on Paueko jujea buruz euskoa.

Prefeta dú jo kontra epaia e jujea on Pau buruz euskoa.

[284] [>>>]

J.M. Agirre (2012): "... beharrezkoa dugu ez bakarrik orain arteko lokarri prepositiboak erabiltzea, baizik eta gainera esapide prepositibo berriak finkatzea"

Aipatu berri dugu Jesus Maria Agirre itzultzailearen textu bat (⇶ J.M.Agirre: "Hizkera juridiko-administratiboan esamolde prepositibo berriak hedatu beharra" [2012]) zeinen bukaeran irakurri ahal baitugu hau:

Euskara juridiko-administratiboari dagokienez, korritzen duen hizkera bat behar dugu, euskara “korrientea” (haria argi jarraitzekoa), baina beste alde batetik espezialitatekoa, hots, kultoa eta trabatua, eta horretarako beharrezkoa dugu ez bakarrik orain arteko lokarri prepositiboak erabiltzea, baizik eta gainera esapide prepositibo berriak finkatzea. [Jesus Maria Agirre, 2012]

Bai, halako lokarri burulehenak dirá nola harribitxi komunikatiboak, zein ezin ditugun galdu, baizik landu. [283] [>>>]

Patxi Baztarrika (2016): "... jarreraren kontua, nik uste klabea dela horretan...."

Jarrai dezagun aletzen ideia horiék zein Sarasolak eta Baztarrikak azaldu an kolokio hemen aipatua. Hartara, entzun berriro audio-zati hau:

Hor, Patxi Baztarrikak aipatzen dú puntu bat zein iruditzen zaión klabea afin bideratu arazoa, eta dá jarrera, alegia, zéin jarrerarekin egiten zaion aurre i arazoa.

Patxi Baztarrika: "... jarreraren kontua, nik uste klabea dela horretan...."

Eta, gure ikuspegitik, Patxi Baztarrikak, berriro ere, bete-betean asmatu du. Behar da jarrera linguistiko ireki eta garatzailea, eta behar da giro linguistiko egokia, giro linguistiko eraikitzailea, eta ez gaiztoa (gaiztotua) afin jarrera hori gauza dadín an estruktura konkretuak. Kolokioak jarraitzen dú:

Ibon Sarasola: "Zeinen jarrera? Itzultzailearen jarrera edo idazlearen jarrera, eman dezagun?"

Patxi Baztarrikak: "Itzultzailearen jarrera, bai, bai."

Eta jarrera orokor kruzial hori (arrén bideratu soluzioa), nóndik sortzen da? Esan nahi baita: Zéin dira aipatutako giro linguistiko horren erantzule nagusiak? Ba, nagusiki hizkuntzalariak, maila teorikoan, eta nagusiki euskaltzainak, maila praktikoan.

Ikus zér genioen an sarrera titulatzén ⇶ Aldez akademia iradokitzailea, ez araugilea (2006), non mintzatu ginen gáin erantzukizuna on hizkuntzalariak afin sortu giro linguistiko egoki bat non euskaltzainek (eta bestek) ahalko zutén aztertu eta proposatu bide eraikitzaileak:

Giro horretan gaur egun, inportantzia handia dute hizkuntzalariek; zeren, zuzenean edo zeharka, hizkuntzalariak dira erantzule nagusiak on giro linguistiko eraikitzaile edo perversoa zein nagusitu daitekeen barne hizkuntz akademia bat noiz aztertzen eta proposatzen bidearen ardatz nagusiak. [Balbula, 2006]

Eta hauxe genioen an artikulua titulatzén ⇶ Sintxigintzaren norabide komunikativoa (Senez, 2015), non berriro aipatu genuen hóri erantzukizuna on hizkuntzalariak ki sustatu giro linguistiko egoki bat non itzultzaileek, zuzentzaileek, irakasleek, idazleek... ahalko zuén landu bide eraikitzaileak:

Eta hizkuntzalariek beharko lukete iluminatu euskal sintaxigintzaren bide komunikativo hori afin itzultzaileek, zuzentzaileek, irakasleek edo edozeinek aurrera egin ahal izan erosoago. [Senez, 2015]

Gogora dezagun azkenik ondoko sarrera titulatzén ⇶ Bide bakarra (ITZUL-1) (2016), non hau:

Kontua da, gorago esan bezala, gradualki egitea, kritikoki baina aurrera bidean, oker egindakoak kritikatuz, baina ondo egindakoak sostengatuz eta landuz. Horretarako behar da giro egokia, eta hor berriro sartzen da Sarasolaren lanaren garrantzia handia [hor ari nintzen buruz Sarasolaren liburua titulatzén Bitakora kaiera] [Balbula, 2016]

Bai, Ibon Sarasolaren hitzek (eta Patxi Baztarrikaren hitzek ere) izugarri errazten dituzté opari linguistikoak (⇶ Opari linguistikoak (2018)) eze ekarri behar dituzté soluzio konkretuak.

Halako erabilera puntualak [opari linguistikoak] bai ahal direla eskaini egun batetik bestera, eta noiz agertu, denok ulertu behar genituzke eskaintza horiek nola opariak, opari linguistiko ezin baliotsuagoak, zein beharko genituzke aztertu, landu eta, bere kasuan, gorde nola harribitxiak. [Balbula, 2018]

[282] [⇶]
______________________________

Ikus sarrera hauek ere:
1: Entzun mesedez audio historiko hau, non debatitzen duten Ibon Sarasolak eta Patxi Baztarrikak
2: Ibon Sarasola (2016): "...beraz, hor problema haundi bat degu, problema haundi bat degu" 
3: Ibon Sarasola (2016): "...orduan 'bitartean' aurrera bota behar da"
4: Ibon Sarasola (2016): "...eta bádaude 'mientras' bezalakoak eta okerragoak ere bádaude"
5: Ibon Sarasola (2016): "...ez gara konpetitiboak, oraingoz behintzat..."
6: Patxi Baztarrika (2016): "... ez daukat soluziorik? ba, aurkitu egin behar dut, eta asmatu egin behar dut, bidurrik gabe"

Patxi Baztarrika (2016): "... ez daukat soluziorik? ba, aurkitu egin behar dut, eta asmatu egin behar dut, bidurrik gabe"

Aurreko sarreretan aipatutako kolokioan, puntu batean, behinda Ibon Sarasola-k azaldú arazoaren sakona, Patxi Baztarrika-ri galdetu zioten (garai hartan baitzén Eusko Jaurlaritzako sailburuordea on politika linguistikoa, eta, hortaz, bere iritzia guztiz relevantea) ea nóla bideratu ahal zen egoera hori. Eta, hor, Patxi Baztarrika-k eman zuén erantzun perfektua, eta hau ere historikoa:

Patxi Baztarrika: "... ez daukat soluziorik? bueno ba, aurkitu egin behar dut, eta asmatu egin behar dut, bildurrik gabe".

Hori da bidea, zein baita garabidea.

Gogora ditzagun, amaitzeko, ondorengo hitzak on itzultzaile Jesus Maria Agirre (2012), zein jaso genituen an gure sarrera titulatzén ⇶ J.M.Agirre: "Hizkera juridiko-administratiboan esamolde prepositibo berriak hedatu beharra":

Ausartzen naiz esatera ezen garabideko hizkuntzek, nola eta, hizkuntza hegemonikoak imitatuz, haiek kopiatuz (mailegatuz edo kalkatuz) garatu dituztela beren espezialitate-hizkerak. Gurean, ordea, oinarrizko hizkeraren ingurumarian gabiltza aspaldion bueltaka, benetan ausartu gabe (anbizio faltagatik, kastizismo eta purismoagatik…) espezialitate-hizkeraren eraketan aurreratzen.

Kontu hau garbi ikus dezakegu lokarri prepositiboen kasuan. Gure tradizio literarioan sistema prepositibo nahiko hedatua eratu zen, hizkuntza erromanikoak kalkatuz. Hor daukagu ETAren saila: “harik eta”, “zeren eta”, “baldin eta”, “baizik eta”, “nahiz eta”, “bai eta”, “ustez eta”, “noiz eta”…. Hor daukagu orobat HALAren saila: “hala nola”, “halatan non”, “halako moldez non”… Hor dugu ere EZEN konjuntiboa. Hor da orobat erlatibo erromanikoa: “zeina”, “non”… Hor dugu bestalde erakuslea, lokarri prepositibo gisa ere erabiltzeko: “era horretara”, “hartarako”…

Tradizio literarioan hasitako bidea, ez eten, baizik eta osatu eta aberastu egin beharko genuke, hizkera juridiko kultu eta funtzional bat sortzeko. Ildo horretan, helburuzko esapide prepositibo bat falta zaigularik, ETAren sailean “amorez eta” proposatuko nuke, “amoreagatik” zaharretik abiatuta. Erlatibo erromanikoa onartu beharko genuke erabilgarria ez ezik bultzatu beharrekoa dugula, erlatibo esplikatiboetatik agian espezifikatiboetara ere inoiz pasatuz. [J.M. Agirre, 2012]

[281] [>>>]
______________________________
Ikus sarrera hauek ere:
1: Entzun mesedez audio historiko hau, non debatitzen duten Ibon Sarasolak eta Patxi Baztarrikak
2: Ibon Sarasola (2106): "...beraz, hor problema haundi bat degu, problema haundi bat degu" 
3: Ibon Sarasola (2106): "...orduan 'bitartean' aurrera bota behar da"
4: Ibon Sarasola (2016): "...eta bádaude 'mientras' bezalakoak eta okerragoak ere bádaude"
5: Ibon Sarasola (2106): "...ez gara konpetitiboak, oraingoz behintzat..."
6: Patxi Baztarrika (2016): "... jarreraren kontua, nik uste klabea dela horretan...."

Ibon Sarasola (2016): "...ez gara konpetitiboak, oraingoz behintzat..."

Aurreko sarreran genioen nóla tresna burulehenek erakusten dutén euren potentzia maximoa noiz ahal diren kateatu an esaldi eta textu koherenteak (sintaktikoki eta interpretatiboki), izan ere koherentzia horrek zabaltzen baitu atea ki sortu esaldi eta textu irekiagoak, askeagoak, jarraituagoak, prezisoagoak, kontrolatuagoak, ulergarriagoak, konplexuagoak, aberatsagoak, erosoagoak, argiagoak... eta azken finean efektiboagoak.

Eta gauza da ze sintaxi bat zek oztopatzen ditú halako kateazio koherente-potenteak (sintaxi buruazkena) ez da izanen konpetitiboa respektu sintaxi bat zek errazten ditu halako rekursio eraginkorrak (burulehena). Hemen eta Japonian.

Ibon Sarasola: "...ez gara konpetitiboak, oraingoz behintzat..." (2016):

Gogoratu ondorengo sarrera titulatzén ⇶ XK9: ...there is nothing as imperfect, or as impractical, as the national language of Japan (Naoya):

Baina, ideia hauek guztiak ez dira berriak an Japonia. Izan ere, Japonian inkluso existitu dira proposamen serioak tu ordezkatu euren hizkuntza induktibo (regresiboa) per hizkuntza deduktiboren (progresiboren) bat nola inglesa edo frantsesa. Proposatzaile horietako bat izan zen Mori Arinori (1847-1889), zein garai batez izan zen Japoniako Hezkuntza-Ministroa. Berrikiago, Shiga Naoya poeta eta letra-gizonak (1883-1972) eginen zuen bere saioa (Shiga was awarded the Order of Culture by the Japanese government in 1949). [Balbula, 2015]

Gogora dezagun halaber ze japoniera dá sintaktikoki buruazken zurruna (ikus ⇶ Argudiatzen zergatik dagoen japoniera esanguratsuki azpigaratuago ezi ... euskara). [280] [>>>]
______________________________

Ikus sarrera hauek ere:
1: Entzun mesedez audio historiko hau, non debatitzen duten Ibon Sarasolak eta Patxi Baztarrikak
2: Ibon Sarasola (2016): "...beraz, hor problema haundi bat degu, problema haundi bat degu" 
3: Ibon Sarasola (2016): "...orduan "bitartean" aurrera bota behar da"
4: Ibon Sarasola (2016): "...eta bádaude 'mientras' bezalakoak eta okerragoak ere bádaude"
5: Patxi Baztarrika (2016): "... ez daukat soluziorik? ba, aurkitu egin behar dut, eta asmatu egin behar dut, bidurrik gabe"
6: Patxi Baztarrika (2016): "... jarreraren kontua, nik uste klabea dela horretan...."

Ibon Sarasola (2016): "...eta bádaude "mientras" bezalakoak eta okerragoak ere bádaude"

Ordena burulehenen potentzia rekursiboa dá handitzen sinergikoki noiz tresna burulehenak ahal dirén kateatu an unitate analitiko (potentzialki luze-aberatsak) jarraituak, koherenteak, fluituak eta irekiak afin expresatu ideia konplexuak an modu erosoa, moldagarria eta, azken buruan, efektiboa. Horrela, zenbat-eta rekursio gehiago eta zenbat-eta exigentzia gehiago, hainbat okerrago ibiliko dira tresna buruazkenak, hainbat estuago.

Ibon Sarasolak (hemen): "... eta bádaude "mientras" bezalakoak eta okerragoak ere bádaude":

Gogoratu ondorengo sarrera titúlatzen "Tily (2010): "...as the needs of language users become increasingly complex, other pressures (…) begin to favor a shift to SVO..."", non aipatzen genuen nóla tresna burulehen guztiak (SVO ordena barne) dirén elkarren osagarriak eta sinergikoak:

Izan ere, behar linguistikoak igo ahala, gero eta egokiagoa da ez soilik SVO ordena, baizik ere beste estruktura eta baliabide burulehen guztiak (elkarrekin osagarriak eta sinergikoak baitira), zeinen artean diren aurkitzen preposizioak. [Balbula. 2013]

[279] [>>>]
______________________________
Ikus sarrera hauek ere:
1: Entzun mesedez audio historiko hau, non debatitzen duten Ibon Sarasolak eta Patxi Baztarrikak
2: Ibon Sarasola (2016): "...beraz, hor problema haundi bat degu, problema haundi bat degu" 
3: Ibon Sarasola (2016): "...orduan 'bitartean' aurrera bota behar da"
4: Ibon Sarasola (2016): "...ez gara konpetitiboak, oraingoz behintzat..."
5: Patxi Baztarrika (2016): "... ez daukat soluziorik? ba, aurkitu egin behar dut, eta asmatu egin behar dut, bidurrik gabe"
6: Patxi Baztarrika (2016): "... jarreraren kontua, nik uste klabea dela horretan...."

Ibon Sarasola (2016): "...orduan 'bitartean' aurrera bota behar da"

Ibon Sarasolak, aipatutako kolokio mamitsu horretan, ondorėn azaldu arazo konparatiboa on tresna sintaktiko buruazkenak respektu burulehenak (erabilíz "bitartean" postposizioa), dú ematen gakoa on soluziobidea, zein den hain gardena nola posiblea. Entzun berriro ki Ibon Sarasola (Hitzak denboran, 2016, 50:34-51:23):

Ibon Sarasola: "...orduan 'bitartean' aurrera bota behar da"

Soluziobide hori háin da posiblea ze 1985 urtean Joanes Urkijo idazleak hiru aldiz erabili baitzuen "bitartean eta..." an artikulu bat zeinen referentzia irakurri ahal dén baldin klikatu gain ⇶ "Mekanismo propioak: bitartean eta...". [278] [>>>]
_____________________________
Ikus sarrera hauek ere:
1: Entzun mesedez audio historiko hau, non debatitzen duten Ibon Sarasolak eta Patxi Baztarrikak
2: Ibon Sarasola (2016): "...beraz, hor problema haundi bat degu, problema haundi bat degu" 
3: Ibon Sarasola (2016): "...eta bádaude 'mientras' bezalakoak eta okerragoak ere bádaude"
4: Ibon Sarasola: (2016) "...ez gara konpetitiboak, oraingoz behintzat..."
5: Patxi Baztarrika (2016): "... ez daukat soluziorik? ba, aurkitu egin behar dut, eta asmatu egin behar dut, bidurrik gabe"
6: Patxi Baztarrika (2016): "... jarreraren kontua, nik uste klabea dela horretan...."

Ibon Sarasola (2106): "...beraz, hor problema haundi bat degu, problema haundi bat degu"

Han eta hemen, noiz atera gaia on estuasun komunikatiboa an sintaxi buruazkena (respektu burulehena), dá egoten tendentzia handia aldé eskapismo erosoa, zeinek ez dun laguntzen konpontzen arazoa, baizik oztopatzén soluziobidea, enkistatuz egoera linguistiko konparatiboki-disfuntzional bat eta finean sozialki deserosoa.

Esan nahi baita ze hizkuntzalari eta bestelako erantzule ortodoxoek (sintaxian, dena da berdin) dutė evitatzen debate zientifiko zintzo eta sakona, ez direlarik sartzen an afera kruzial hau, eta noiz sartu, nahiz euren argudioak izán ezin eskasagoak eta argiki inkonsistenteak (ezinbestez), eta nahiz ikusi ze euren kontrako argudioak dirá mila aldiz sendoagoak eta ondo konsistenteak, dirá gelditzen hain lasai, hain trankil nola ez balitz gertatu ezer ere, azientifikoki. Eta, itxuran, ez da ezer gertatzen. Bizitzak darrai. Baina ez darrai ondo.

Horrexegatik, mila aldiz historikoa da Ibon Sarasolak egindako saio hori, non mintzatzen dén burúz arazo konparatibo handia zein dutén sintaxi buruazkenek respektu burulehenek. Entzun ki Ibon Sarasola (Hitzak denboran, 2016, 50:34-51:23):

 Ibon Sarasola: "...beraz, hor problema haundi bat degu, problema haundi bat degu". [277] [>>>]
______________________________
Ikus sarrera hauek ere:
1: Entzun mesedez audio historiko hau, non debatitzen duten Ibon Sarasolak eta Patxi Baztarrikak
2: Ibon Sarasola (2016): "...orduan 'bitartean' aurrera bota behar da"
3: Ibon Sarasola (2016): "...eta bádaude 'mientras' bezalakoak eta okerragoak ere bádaude"
4: Ibon Sarasola (2016): "...ez gara konpetitiboak, oraingoz behintzat..."
5: Patxi Baztarrika (2016): "... ez daukat soluziorik? ba, aurkitu egin behar dut, eta asmatu egin behar dut, bidurrik gabe"
6: Patxi Baztarrika (2016): "... jarreraren kontua, nik uste klabea dela horretan...."

Entzun mesedez audio historiko hau, non debatitzen duten Ibon Sarasolak eta Patxi Baztarrikak

Nahiz ez-gutxitan ikusi dugún "historiko" adjetiboa desegoki erabilia afin azpimarratu inportantziá on gertaerak zein, ondo begiratuta, ez ziren hain historiko, kasu honetan guztiz justifikatua iruditzen zaigu halako adjetibo exigentea afin kalifikatú hitzak ti Ibon Sarasola hizkuntzalari eta euskaltzaina noiz azaltzén, ezin argiago, zértan datzan oinarrizko arazoa on sintaxi buruazkena respektu sintaxi burulehena hala nola arazoaren garrantzia eta soluziobidea ere. Entzun hitz horiek:

KLIKATU HEMENTXE (batez ere arten 44:15 eta 1:06:05)

[Audio horretan entzuten dá hitzaldi-kolokio bat zein, 2016ko abenduaren 1ean, burutu baitzen Donostian, nahizta audioa bera ez zen publikatuko harik-eta 2017ko azaroaren 17a.]

Hurrengo sarreretan joango gara aletzen han azaldutakoak, zein, berriro diot, iruditzen zaizkigu, duda izpirik gabe, historikoak. [276] [>>>]
___________________________________
Ikus sarrera hauek ere:
1: Ibon Sarasola (2016): "...beraz, hor problema haundi bat degu, problema haundi bat degu" 
2: Ibon Sarasola (2016): "...orduan 'bitartean' aurrera bota behar da"
3: Ibon Sarasola (2016): "...eta bádaude 'mientras' bezalakoak eta okerragoak ere bádaude"
4: Ibon Sarasola (2016): "...ez gara konpetitiboak, oraingoz behintzat..."
5: Patxi Baztarrika (2016): "... ez daukat soluziorik? ba, aurkitu egin behar dut, eta asmatu egin behar dut, bidurrik gabe"
6: Patxi Baztarrika (2016): "... jarreraren kontua, nik uste klabea dela horretan...."