Prozesamendu-kostua ez da soilik neurtzen an irakurketa-denborak

Ezin deskribatu nire harridura noiz irákurtzen Laka-ren azalpen guztiz desitxuratuak (ikus Laka-ren "SVO eta OVS hurrenkerak" an Sareko Euskal Gramatika) non, besteak beste, diosku ze “Gizonak ikusi du emakumea” (SVO) eta “Emakumea ikusi du gizonak” (OVS) esaldiek "prozesamendu-kostu berdinak" dituztela:

...goiko adibideetan bigarrena den perpausari begiratzen badiogu, berehala ohartzen gara hasieran datorren sintagma emakumea perpaus iragangaitz baten subjektua izan litekeela.... Beraz, hasierako hitza subjektua zela pentsatu badu, orduan hasierako postura hori berregin behar du perpausa osatzen doalarik, eta horrek prozesamendu-kostu bat dauka. Baina hasierako hitza objektua zela pentsatu izan badu hasieratik [an “Emakumea ikusi du gizonak"], orduan deigarria da horrek dakarren prozesamendu-kostua eta SVO hurrenkera duen lehenengo adibidearen [hots: “Gizonak ikusi du emakumea” adibidearen] prozesamendu-kostua berdinak izatea, euskarak “hasierako subjektua” deritzon prozesamendu-estrategiaren zantzurik erakusten ez duela iradokitzen digulako. (Laka, SVO eta OVS hurrenkerak, 3. paragrafoa)

[OHARRA: Laka-k aipatzen dú a anbiguitate gramatikala on "Emakumea..." an "Emakumea ikusi du gizonak" (non "Emakumea..." izan bailiteké sujetu intransitiboa edo objetua) baina ez du aipatzen a anbiguitate gramatikala on "Gizonak..." an "Gizonak ikusi du emakumea" (non "Gizonak..." izan litekén objetua edo sujetu transitiboa).]

Baina gauza da ze aipatutako bi prozesamendu-kostu horiek ez dira inondik inora berdinak. Izan ere, prozesamendu-kostua ez da soilik neurtu behar an irakurketa-denborak (ikus sarrera hau), zein kasu honetan ez diren esanguratsuki ezberdinak, baizik ere an reakzio-denborak (erantzuteko denborak) eta, aurren-aurrena, an erantzun-erroreak.

Horrela, noiz konpáratu "Gizonak ikusi du emakumea" (SVO singularra) eta "Emakumea ikusi du gizonak" (OVS singularra), nabari dugu ze:

1. hain argiki gehiago kostatu da prozesatzea OVS ("Emakumea ikusi du gizonak") respektu SVO ("Gizonak ikusi du emakumea"), non, ulermen-ariketan, OVS-n egin baitira esanguratsuki errore gehiago zein an SVO (kontuan hártu ze prozesamendu-kostu maximoa gertatzen da noiz komunikazioak huts egiten duen).
2. hain argiki gehiago kostatu da prozesatzea OVS ("Emakumea ikusi du gizonak") respektu SVO ("Gizonak ikusi du emakumea"), non, berriro ere ulermen-ariketan, errore-portzentaje handiagoa egiteaz gain, OVS-n behar izan baitá esanguratsuki reakzio-denbora handiagoa zein an SVO (errore gehiago eginda ere, behar izan duté denbora gehiago noiz prozésatzen informazioa afinda erántzun ki kontrol-galdera) [ikus beste sarrera hauek ere: Laka: norbaitek explikatuko al dit? eta  Erdozia (2006) edo zelan desitxuratu ondorio enpiriko batzuk, bai eta post horietan dauden referentziak].

Beraz, SVOk prozesatu dú informazioa efektiboago (esanguratsuki errore gutxiago) eta arinago (esanguratsuki reakzio-denbora gutxiago), bitárten Laka-k esaten digun ez dela egon diferentziarik an “prozesamendu-kostua” artén “Gizonak ikusi du emakumea” (SVO) eta “Emakumea ikusi du gizonak” (OVS).

Ez da sinestekoa. [226] [>>>]
____________________________________________________

Irakur serie guztia:

•   Zuek valoratu    
•   Esaldi pluralen efektu berdintzailea
•   Zein dira oinarrizkoagoak: irakurketa-denborak edo errore-portzentajeak?
•   Very low?
•   Soilik horrela
•   Mesedez, hartu minutu bat eta irakurri hau
•   Nahi duenak, ikus beza
•   Eztabaida zientifikotik at? Hori da bide antizientifikoa
•   Sei hilabete geroago, Lakaren artikulu antizientifikoak hor jarraitzen du   
•   Prozesamendu-kostua ez da soilik neurtzen an irakurketa-denborak  
•   Laka: norbaitek explikatuko al dit?  
•   Erdozia (2006) edo zelan desitxuratu ondorio enpiriko batzuk    
•   Unibertsitatea, zeru hori

____________________________________________________

Laka: norbaitek explikatuko al dit?

Laka-k diosku an "SVO eta OVS hurrenkerak" honako hau:

"Nabarmentzekoa da ez dugula inolako prozesamendu-abantailarik aurkitu subjektua lehenengo duen hurrenkeraren kasuan (SVO)" [Laka an "SVO eta OVS hurrenkerak", 3. paragrafoa]

Baina ikusi ahal izan dugu nóla, SVO eta OVS konparatzean, báda prozesamendu-abantaila estatistikoki esanguratsua (edo nabarmena) aldé SVO an prozesamendu-ariketa oinarrizkoena, zein dén ulermen-ariketa: akatsak (ikus an artikulua titulatzen "Euskarazko hitz hurrenkera desberdinak prozesatzen"). Ikus:

SVO eta OVSren artean (p<.05) [Erdozia, 12. or.]

[OHARRA: baldin p horren balioa bada txikiago ze 0.05, nola kasu horretan, orduan diferentzia hori estatistikoki esanguratsua da, hots nabaria (aldé SVO)].

Izan ere, ulermen-ariketan:

• SVO dá esanguratsuki eraginkorragoa (esanguratsuki akats gutxiago) ezi beste hiru ordena konparatuak (SOV, OVS eta OSV). 
• OVS eta SOV soilik dirá esanguratsuki eraginkorragoak ze OSV; eta esan gabe doa,
• OSV ez da esanguratsuki eraginkorragoa ze beste ezein ordena.

Hori diferentzia esanguratsua aldé SVO errepikatzen dá an bigarren experimentu bat zeinen emaitzak diren jasotzen an "Processing Derived Word Orders in Basque" edo an "Processing verb medial word orders in a verb final language" (zehaztu behar da ze experimentuan hala sujetu ergatiboak eta objetuak nola eurei dagokien aditz-morfologia agertzen dirá an euren forma morfologikoki sinpleena: euren singularrak). Ikus:

Sak-V-Oa sentences [sujetu ergatiboak eta objektuak singularrean daude: "Gizonak ikusi du emakumea"] generated fewer errors than any other condition [adibidez: "Emakumea ikusi du gizonak"] (Sak-V-Oa vs. Oa-V-Sak T (23) = -3.093 p < 0.006; Sak-V-Oa vs. Sek-V-Oak T (23) = -2.547 p < 0.02; Sak-V-Oa vs. Oak-V-Sek T (23) = -2.145 p < 0.05). ("Processing Derived Word Orders in Basque", 16 or.)

edo:

For the analysis of the amount of errors in the comprehension task, SVO and OVS conditions showed a statistical difference [alde SVO!!!!!] when the constituents of the sentences were singular [hots,  "Gizonak ikusi du emakumea" da gertatu esanguratsuki efektivoagoa ezi "Emakumea ikusi du gizonak" ] (SSING-V-OSING vs. OSING-V-SSING t(23) = 3.1, p = 0.005). ("Processing verb medial word orders in a verb final language", 16 or.)

Baina, nóla liteke esatea ze "nabarmentzekoa da ez dugula inolako prozesamendu-abantailarik aurkitu subjektua lehenengo duen hurrenkeraren kasuan (SVO) [respektu OVS]" [Laka an "SVO eta OVS hurrenkerak", 3. paragrafoa]?

Norbaitek explikatuko al dit? [225] [>>>]
____________________________________________________

Irakur serie guztia:

•   Zuek valoratu    
•   Esaldi pluralen efektu berdintzailea
•   Zein dira oinarrizkoagoak: irakurketa-denborak edo errore-portzentajeak?
•   Very low?
•   Soilik horrela
•   Mesedez, hartu minutu bat eta irakurri hau
•   Nahi duenak, ikus beza
•   Eztabaida zientifikotik at? Hori da bide antizientifikoa
•   Sei hilabete geroago, Lakaren artikulu antizientifikoak hor jarraitzen du   
•   Prozesamendu-kostua ez da soilik neurtzen an irakurketa-denborak  
•   Laka: norbaitek explikatuko al dit?  
•   Erdozia (2006) edo zelan desitxuratu ondorio enpiriko batzuk    
•   Unibertsitatea, zeru hori

____________________________________________________