Esaldi bat

Ikus esaldi hau, zein uztartzen den an udal ordenantza bat buruz jarduerak dako hirugarren adinekoak (hirugarren adinekoendako jarduerak):

2. art. Prezio publikoak galdatuko dira, Udaleko Gizarte Ongizate Alorrak urtean zehar hirugarren adinekoendako antolatzen dituen gizarte eta kultur arloko ikastaro, jarduera edo tailerretan parte hartu edo horietara joateko eskubidea ematen duten sarrera, matrikula edo beste edozein antzeko kontzeptu dela eta, prezio publikoak aplikatzeko beste ordenantza batzuetan sartuta ez daudenean.

Esaldi hori aterea dago ti azken udal ordenantza zein argitaratu baita an Barañain (Nafarroa), eta ikus dezakezu hemen. Jakin nahi duzue zer esaten den hor? (Irakur dezakezu hemen)

Artículo 2.- Se exigirán precios públicos en concepto de entrada, matrícula o cualquier otro concepto análogo que, en definitiva, suponga la adquisición de un derecho a participar o asistir a actividades, cursos y talleres de carácter socio-cultural, que organice el Área de Bienestar Social del Ayuntamiento a lo largo del año para el colectivo de Tercera Edad, y que no estén comprendidos en otras Ordenanzas de aplicación de precios públicos.

Báda diferentziarik (ikus ere ondorengo sarrera non, besteak beste, mintzo den buruz malgutasun koherentea). Eta zein da diferentzia horren arrazoia? Bistan da: diskurtsibitatea, zein baita zerbait oso-oso inportantea. [36] [⇶]

Iruzur zientifiko eta soziala (eta V)

Erantzunez tu Asier Larrinaga (eta 9)

Asier Larrinagak, bere komentarioa amaitzeko, esaten digu ezen:

Berriro diot hizkuntza bakoitzak –eta hiztun bakoitzak– bere estrategiak dituela; eta denak dira onak.

Ez jauna, dena ez da berdin. Ez da (inondik inora) berdin harbidea edo errepidea; ez da (inondik inora) berdin traktorea edo idi-parea; ez da (inondik inora) berdin lastozko estalia edo teilatua; ez da (inondik inora) berdin ordena informatiboa edo antiinformatiboa. Eta hori horrela da, objetiboa.

Ez da berdin esatea:

Nago kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi ebidentzia. Nago kontra arduragabekeria itzela on horiek guztiak ze, izanik ardura zientifikoak gain esparru linguistikoa, jarraitzen duten mahaigaineratzen aitzakia lazgarriak afin-eta euskararen auziaren muinean ez sartzeko. Nago, azkenez, kontra hizkuntzalari horiek denak (eta bereziki sintaxian adituak) ze ez dioten arazoari begiratu ere egin nahi: ez dute horrela euren erantzukizuna txikiagotuko!

edo esatea:

? (esango al dute inoiz zer jarri behar duten hemen?)

Eta, gauzak horrela, debatearen (edo antidebatearen) puntu honetan, paralelismoaren diskurtsoa egiten jarraitea iruzurra da, iruzur zientifikoa eta soziala.

Honela idazten genuen duela 2 urte an sustatu.com (2003):

Nik planteatzen dudan hizkuntz garapena ez da subjetiboa, baizik ongi objetiboa, hain objetiboa nola diferentzia inter ordena informatiboa eta ordena antiinformatiboa (ikus J.M. Agirreren Desoreka sintaktikoak). Bistan denez, ordena informatibo objetibo hori lortzeko ez da gauza hoberik ezi usantza on preposizioak, eta horien bila atera behar gara, baldin-eta euskara intralinguistikoki normalizatuko bada.
...
Patxi Petrirenak Euskaldunon Egunkarian idatzi zuen artikulu bat deitzen Euskaran dira bideak (2002-VII-16), non, besteak beste, honakoa esaten duen:

... , Rubiok gogoratzen digu bi aukera ditugula zenbait egitura sintaktikotan, hala nola baizik (atzetik joaten dena) eta baizik eta (aurretik joaten dena), eta esaten digu oso lagungarria dugula aurretiko erabiltzea, periodo luzeetan batez ere. Ados. Hari beretik, ...

Nekez argudiatuko du Petrirenak (edo Salaburuk, edo Hidalgok, edo berdin Rabellik) nola oso lagungarria dakigukeen "baizik(-eta)", bitartean-eta antzeko egiturak nola "buruz(-eta)" [edo "bitartean(-eta)"] sobera zaizkigun. Sinpleki: ez dago argudiatzerik (eta bide beretik doaz beste estruktura eta baliabide prepositibo guztiak ere).

Baliabide prepositibo horien aldeko ariketa berritzailea ez da arbitrarioa, ezta noraezekoa ere, eta bai, alderantziz, ongi zuzendua an norabidea on garapen komunikatibo-diskurtsiboa zein zor zaion tu euskara afin-eta honek bere goreneko estadio komunikatiboa iritsi dezan (ezagutzen dugun gorena behintzat).

Ikus Bichakjianen zati hau, non lotzen diren, ongi lotu ere, hitz-ordena eta pentsabide aurreratuago bat:

The shift from the head-last to the head-first order constitutes an important step in the expression of thought and thence in thinking itself. The ancient order is based on a global perception and requires a processing that is also global. The sequence victoriam reportavit or aere perennius can only be interpreted when the entire utterance has been heard, i.e., when the phrase-final head has been uttered. Instead, in the head-first languages, the analysis begins immediately and goes on as the modifiers unfold. The ancient model requires therefore a global interpretation, whereas the modern one lends itself to a progressive analysis.

... hortxe dago diskurtsibitatea!

Ikus informazio gehiago buruz Bichakjian.

Bistan da ez dela inondik inora berdin prozesamendu globala edo progresiboa. Bistan da ze prozesamendu progresibo bezain irekia (buru-lehena) da askoz ahaltsuagoa ezi prozesamendu global bezain itxia (buru-azkena). Zer gehiago behar dute gure hizkuntzalariek? [35] [⇶]

Iruzur zientifiko eta soziala (IV)

Erantzunez tu Asier Larrinaga (8)

Asier Larrinagak esaten digu ze:

Tipikoa izaten da definizio erako lerrokada bat mahaigaineratzea: «una X es una Y que tal y que tal, que cuando tal, hace tal». Ez dago definizioak emateko beste moduren bat, DRAEren estilo ankilosatu eta artrosikoa ez dena? Bai, badago, eta egungo hiztegi moderno eta aurreratu askotan erabiltzen da.

Ikus dezagun:

Una X es / una / Y / que / tal / y / que / tal /, que / cuando / tal /, hace / tal.

Hori ez da definizio erako lerrokada bat; ez, hori da mintzatzeko modu preziso, efizientea, ekonomikoa, progresiboa, koherentea, diskurtsiboa, artikulatua ..., zeinek berdin balio baitu an definizioak, an galderak, deskripzioak, argumentazioak ...

Izatekotan, definizio erako lerrokada bat litzateke honako hau, zein gomendatzen baitu Asier Larrinagak berak:

Telealarma sistema bakarrik bizi diren pertsonei eta mugitzeko zailtasunak dituztenei bizi kalitatea hobetzeko sortu zen.

Baina, nik ez dakidana da:

- Zergatik, arraio, ez ote die aplikatzen bere estilo ez-ankilosatu eta ez-artrosiko hori tu bere adibide horiek, zein bai baitira eredu hon ankilosamendu eta artrosia?

- Zergatik, arraio, ez ote die aplikatzen bere estilo ez-ankilosatu eta ez-artrosiko hori tu bere albistegi mintzatuak? izan ere, bistan da, Asier Larrinagak ematen dituen gomendioei jarraiki, euskarazko albistegi mintzatuek jarraituko baitute beti bezain eten, zurrun, baldintzatu eta pobre (konparatu, mesedez, gaztelerazkoekin).

- Zergatik, arraio, ez du azaltzen zertan den estilo ez-ankilosatu eta ez-artrosiko hori?

- Zergatik ez ditu ematen nik eskatutako adibideak an estilo ez-ankilosatu eta ez-artrosiko hori?

Berak esaten ez badu, nik esango dizuet zergatik: zeren Asier Larrinagak aipatzen duen estilo ez-ankilosatu eta ez-artrosiko hori iruzurra da, zientifiko eta soziala.

Funtsean, existitzen dira bi ordena: ordena buru-lehena, eta ordena buru-azkena; eta bata da askoz ahaltsuagoa, informatiboagoa .... ezi bestea (eta hori objetiboa da, eta denek onartu behar dute). Hortik aurrera, eman ditzala Asier Larrinagak adibideak, erabil dezala ez dakit zein estilo ez-ankilosatu eta ez-artrosiko, eta nik frogatuko diot ze bere estilo hori (edo beste edozein estilo) hobeto (edo askoz hobeto) inplementa daitekeela erabiliz estruktura eta baliabide progresiboak ezi-ez erabiliz estruktura eta baliabide regresiboak.

Bistan da: estilo diskursibo zehatz eta ahaltsua da teknologia komunikatibo punta-puntakoa zeinek uztartu ahal ditu kalitate komunikatibo altua eta kantitate informatibo handia, afin sortu, noiz nahi dugun, mezu aberatsak, hierarkizatuak, landuak, zeintatik destilatzen baita efizientzia eta kalitatea, edonondik.

Izanez ere, teknologia diskursiboak dakar berekin garapen humanoa. [34] [>>>]

Iruzur zientifiko eta soziala (III)

Erantzunez tu Asier Larrinaga (7)

Asier Larrinagak esaten digu ezen:

Ulertu nahi ez duenak ez du ulertuko, eta, hona helduta, gaztelanian, edo frantsesean, edo nik ahal dakit zein hizkuntzatan oinarrituriko kasuak aterako ditu.

Ez, ez dugu urrutira joan behar: ikus dezagun hurrengo adibidea, aterea on Asier Larrinagaren artikulua bera:

- (?) Telealarma sistema bakarrik bizi diren eta mugitzeko zailtasunak dituzten pertsonei bizi kalitatea hobetzeko sortu zen

- HOBETO: Telealarma sistema bakarrik bizi diren pertsonei eta mugitzeko zailtasunak dituztenei bizi kalitatea hobetzeko sortu zen.

Hor zer egin du Asier Larrinagak? Pixkat aurreratu du osagarri baten buru deklinatua, zeren, hala eginez, hobeto eramanen da karga komunikatiboa. Ongi, norabide onean jo du, printzipioz (eta diogu printzipioz zeren, kasu horretan, aldaketa horrekin aldatu du esaldiaren esangura ere, baina tira). Nire galdera da:

Ezin al liteke zerbait gehiago egin afin hobetu (esanguratsuki) esaldi horren ulergarritasuna?

Ikus:

El sistema de telealarma surgió para mejorar la calidad de vida a las personas que viven solas y que tienen dificultades para moverse.

edo:

El sistema de telealarma surgió para mejorar la calidad de vida de las personas que viven solas y tienen dificultades para moverse.

Bistan da: posposizioek (estruktura eta baliabide pospositiboek) huts egiten dute noiz eraman behar dute karga komunikatibo handia, ez baitziren horretarako sortu. Edo bestela esanda: soluzioa, esan nahi baita tajuzko soluzioa, ezin da lortu ezpada gaindituz euskara estandarraren muga estuak, eta luze gainera (estruktura eta baliabide prepositiboak dira ezinbestekoak; ala ez?).

Hemen, ikusten ditugu arbolak, baina basoak ez; eta hori da oker handia, dakigunez. Ibiltzen gara bidetik kentzen harri koxkorrak, nola gaztelanian edo frantsesean, bitartean-eta irensten ditugu errotarriak, lasai-lasai. Linea berean, nioen duela ez asko ezen:

Asier Larrinagak (eta Koro Navarrok/Josu Zabaletak) ikusten dute ezen euskaraz osagarriak malguago doazela aditzekin ezi-ez izenekin. Bide beretik, ez ote dute ikusi behar ezen euskaraz osagarriak (bai izenekin, bai aditzekin) zurrunago doazela ezi gaztelaniaz (izenekin, aditzekin edo edozeinekin)?

Asier Larrinagak (eta bunkerreko lagunek ere) gomendatzen digu ezen konpondu dezagun umekeria noiz gure begien aurrean daukagu egundoko iruzurra, zientifiko eta soziala (edo, nola deitu beharko genioke honi?). Definitiboki, ezin dut ulertu. [33] [⇶]

Iruzur zientifiko eta soziala (II)

Erantzunez tu Asier Larrinaga (6)

Asier Larrinagak esaten digu ezen:

Hizkuntza bakoitzak bere komunikazio-estrategiak ditu.

Ez: hizkuntza batzuek (head-last-ek) dauzkate estrategia urri eta eskasak, eta beste batzuek (head-first-ek) dauzkate estrategia ugari eta kalitatezkoak. Hori da (euskararen) egia, egiarik bada; eta goiko esaldi horri darion paralelismo inozentea da iruzur handia, zein denen bistan gelditu behar baita.

Asier Larrinagak jartzen digu erlatiboen adibidea:

Gaztelaniaz, adibidez, testugintzan funtsezko tresna da «que». Egia da oso malgua dela, eta esaldi-katea infinituraino luzatzeko modua ematen digula. Horrek ez du ezer esan nahi. Are gutxiago euskarazko -n erlatiboarekin itzultzen tematzen bagara, horren bidez euskararen sintaxia zurruna dela frogatzeko. Izan ere, «que» hori ez da erlatiboa izaten gehien-gehienetan, lokailu soila baizik. Iruzurrik ez, mesedez!

Beraz, Asier larrinagak onartzen du ezen erlatibo prepositiboa oso malgua dela (respektu pospositibo zurruna), baina dio horrek ez dakarrela ezen euskararen sintaxi osoa zurruna denik. Erlatibo prepositibo malgu bat ez izatea, berez iruditzen zait oso gauza larria; baina, areago: Asier Larrinagak onartu beharko dit ezen, euskaraz, ia beste baliabide guztiak dira hain zurrunak, hain mugatuak (edo hain pospositibo) nola goiko erlatibo pospositibo zurrun eta mugatu hori; nondik segitzen baita ondorioa ezen euskararen sintaxia, oro har, zurruna dela, edo, nahiago bada, askoz zurrunagoa ezi beste edozein sintaxi non estruktura eta baliabide guztiak baitira hain malguak, irekiak, koherenteak (prepositiboak)... nola goiko erlatibo prepositibo malgu hori. Edo ez?

Bistan da, baliabide progresiboak elkarren artean konbinatu daitezke (berdin nola erlatiboak eurak) afin joan eskuratzen tobogan komunikatiboak nondik etorriko baita gozamen diskurtsibo jarraitua, irekia, koherentea, informatiboa... zein, inondik inora, ezin da lortu erabiliz sintaxi regresiboa (hortxe dago, zain, Jaun Kixkur eta bere lege regresiboa afin-eta gozamenaren kantitatea eta kalitatea ongi mugatzeko).

Gogora dezagun zer esaten nion tu Asier Larrinaga an nire aspaldiko erantzun bat, non agertzen baitira hainbat zita hon Juan Garzia:

... Juan Garziak honakoa dio:

Izan ere oso gauza desberdina da ISaren gune nagusia eman (determinazioa eta izena) eta gero haren muina den izena zehazten segitzea (erdaraz gertatu ohi den moduan), eta (hori baita kasua) zehaztapen hori airean -erreferenterik gabe- egitea eta gero halako batean, guztiaren buruan, erreferente nagusi hori ematea. Garbi dago hor ere kizkur horietako bat egitera behartuko genukeela berehala irakurlea (hots, behin luze-konplexotasun gradu batera orduko). ... (Joskera, lantegi, 368 or.)

Hidalgoren azken bertsioen arabera 7, 8 edo 10 bat silaba da topea nondik aurrera agertuko zaigun kizkur nabaria, edo, nahiago bada, atzerakarga (IU bat da topea):

Badirudi guk bai irakurtzean eta bai entzutean kolpe batean ulertzen ditugun zatiak direla 10 bat silabatakoak. 10 silabatik gorako zatiak nekez ulertzen ditugu. 7-8 silabatako multzo hori da "informazio unitatea" deitzen dena. (ARGIA, 2003ko azaroaren 23ko alea)

Esanda dago: informazio-unitate itsaskorren tamaina dependitzen da krutziaki hon ze nolako hitz-hurrenkera erabiltzen ari garen; eta zenbat-eta informazio-unitate itsaskor laburragoak erabili, orduan-eta jarraikortasun gehiago gozatuko dugu, bai-eta, beraz, arazo gutxiago diskurritzeko.

Modu adierazkorrean, bizitza konplikatuagoa da, zeren IU baten topea (hots, 10 silaba horiek) oso tope txikia baita, adibididez, izen-sintagma (IS) batentzako, non, ahal izanez gero, erabiliko baititugu osagarrien kate luze samarrak, erlatibozko osagarri kateatuak barne. Irakur, adibidez, Juan Garzia beraren beste zita hau:

Oinarri-oinarrizko arazo bat dago, beraz, erdarazko erlatibo-perpausak euskaraz emateko: erdarazko egitura irekia da, muga garbirik gabe luzagarria; euskarazkoa, berriz, itxia eta oso mugatua. (Joskera, lantegi, 368 or.)

Begibistan da sakoneko diferentzia funtzionala inter hizkuntza estadio adierazkor oztopoz-betea eta estadio diskurtsibo jarraitua. Irakur honako hau (non-eta Larrinagak aholkatzen digun Garziarenean):

Hortik ere (...), bistan da, gure sintaxiak eskatzen duen zatikakotasun erlatiboa, erdararen jarraikortasunaren aldean. Ez da, hala ere, berez, dena desabantaila, gehiegikeriarako bideak ixten baitizkigu horrek. (Joskera, lantegi, 369 or.)

A ze kontsolamendua! Eta, esan gabe doa: jatorrizko euskarazko testuetan ez da arazoa desagertuko, baizik-eta soilik hobeto ezkutatuko.

Arazoa ezin liteke argiago egon: batean estruktura koherenteagoa, irekiagoa, jarraituagoa, ...; eta bestean gehiegikeriarako bideak itxita!. Eta baita gozamen diskurtsiborako bideak ere! Horixe al da gure guruen pobrezia frantziskotarra? Ez, eskerrik asko: pobrezia hori iruzurra da. [32] [⇶]

Iruzur zientifiko eta soziala (I)

Erantzunez tu Asier Larrinaga (5)

Asier Larrinagari eman behar diot arrazoia an gauza bat: hasi behar gara iruzurraz mintzatzen: iruzur zientifikoaz eta iruzur sozialaz. Hemen, euskararen inguruan egiten ari da iruzur zientifikoa eta soziala, eta hor tartean dabil Asier Larrinaga (hemen erakutsi nion bere argudioen desegokitasuna, bai eta blog honetako azken mezuetan ere; eta berak paso egiten du, nola ez bailitzan ezer gertatu). 2003ko urriaren 14an idatzi nuen gutun bat (BERRIAn argitaratua) non esaten bainuen:

Nago kontra mediokritate zientifikoa on horiek guztiak ze, ikertzaile linguistikoak izanik, ez duten onartu nahi ebidentzia. Nago kontra arduragabekeria itzela on horiek guztiak ze, izanik ardura zientifikoak gain esparru linguistikoa, jarraitzen duten mahaigaineratzen aitzakia lazgarriak afin-eta euskararen auziaren muinean ez sartzeko. Nago, azkenez, kontra hizkuntzalari horiek denak (eta bereziki sintaxian adituak) ze ez dioten arazoari begiratu ere egin nahi: ez dute horrela euren erantzukizuna txikiagotuko!

Nik jakin nahi nuke nola jarriko lituzke Asier Larrinagak (edo Ibon Sarasolak, edo Juan Garziak, edo edozeinek) aurreko hiru esaldi horiek. Eta egin nahi nuke konparazio komunikatiboa inter bi bertsioak, eta debatitu serioski bezain zintzoki. Baina, seguruasko, ez du(te) egingo. Zergatik?

Hemen erantzukizuna duenak erantzun behar du, eta argudiatu; edo bestela iruzur profesionala egiten du, iruzur zientifikoa, iruzur soziala; zeren gogora dezagun ezen gai hau sozialki oso-oso inportantea da. Baina, zergatik egiten dute atzera noiz-ere eskatzen baitzaie debate serio eta zintzo bat non denok aporta ditzagun adibide konkretuak, eta non denok ikus dezagun nola ibiltzen dira ahalbide regresiboak respektu progresiboak an egoera konparatibo konkretuak? Nik ez daukat arazorik tu erakutsi (izan ere, aurreko mezuetan begien bistan gelditu da) ezen baliabide prepositiboek gehiago eta hobeto egiten dute euren lana, baina eurek bai: zergatik? (ez ahaztu, gainera, ezen ni debate(?) honetan EHUko ikerlari modura nagoela).

Nik esaten ditudan gauza guztiak frogatzen ditut, teorian eta praktikan: guztiak ere. Eta norbaitek eskatzen badit azalpen bat, emango diot, oso gustura gainera (nire erantzukizuna baita); eta norbaitek erakusten badit oker nabilela, eta nire frogak ez direla zuzenak, onartuko dut, oso gustura ere. Baina Asier Larrinagak

- ez du azaltzen nondik ateratzen ditu gauza aski txokante eta anbiguoak zein esaten dituen (ikus hemen);

- ez dit ematen itzulpena zein eskatu nion; bide batez eman gaurkoa ere, mesedez; eta gero jarraituko dugu kin horiek zein joan baitira agertzen an aurreko mezu guztiak, eta kin horiek zein agertuko baitira hurrengo mezuetan ere, banan banan, astiro, aurriritzirik gabe (ez dezala aurretik esan ez duela iritziz aldatuko), harik-eta lortu konklusio zientifikoki onargarri bat;

- ez du teoriarik bere alde: argi eta garbi ikusten (eta erakusten) da nola estruktura progresiboak (respektu regresiboak) baitira askoz ahaltsuagoak, irekiagoak, arinagoak, koherenteagoak, pausatuagoak, jarraituagoak, informatiboagoak, ... ;

- eta, azkenik, datu enpirikoak ere ez daude bere alde (ikus atzoko mezua).

Guztiarekin ere, badirudi ezen Asier Larrinagak eman nahi ditu lezioak on zintzotasun zientifikoa. Hau ez da serioa.

Asier Larrinagak (eta Ibon Sarasolak eta Juan Garziak..) onartu behar du ezen bada ordena bat zeinek berdin ongi funtzionatzen du exijentzia-gradu altuan edo baxuan, esaldi luzeetan edo laburretan, mintzatzean edo idaztean, itzultzean edo bikoiztean, dokumentaletan edo albistegietan, definizioetan edo edozertan; eta, bestalde, badela beste ordena bat zeinen estuasun konparatiboek baldintzatzen baitute kantitatea eta kalitatea hon diskurtsoa zein produzitzen baita kin ordena hori (efektua izan daiteke ezkutuagoa edo ageriagoa, baina hor dago: ezin da bestela izan).

Hemen analisi serioak egin behar dira, eta hortik atera gomendio serioak. Hemen oso argi dago nondik nora doa komunikazioaren haria, eta zein baliabide egokitzen zaizkion hobekien tu hari edo norabide hori; zeren badago teoria (eta ebidentzia) komunikatibo sendo, argi eta garbia; zeinetatik ilki beharko baitziren gomendio eta aukera sintaktiko berritzaileak oso diferenteak on horiek zein egiten/ematen baitira. Hemen bultzatu beharko lirateke aukera buru-lehenak, hemen bultzatu beharko litzateke berrikuntza, saiakuntza, debate zabala, zintzoa eta rigurosoa; eta zer bultzatzen da? isiltasuna, antidebatea, betiko egitura atzerakoiak, ... hemen bunker antizientifiko bat dago.

Demagun adibide bat. Asier Larrinagak dio:

Ordenagailuak bagina, eta informazioa prozesatzeko modu bakarra bagenu, mutur batetik hastea eta hitzez hitz edo bitez bit irakurtzen eta ulertzen joatea, orduan bai, orduan arrazoizkoak lirateke Rubioren argudioak.

Baina puntu hori oso argi gelditu zen hemen. Han, Asier Larrinagak jasotzen zituen honako hitzak hon Bittor Hidalgo:

«Irakurleak, hiztunak eta entzuleak bezala, ez ditu esaldiak osorik begi sakada bakarrean jasotzen, ez deskodetzen, ez ulertzen. Zatika baino. Eta aldiko ez da jabetzen oso unitate laburrez baino, fisikoki ondo mugatuez, nori gure esperientzia propioak ere erraz erakuts diezagukeen moduan».

Nire erantzunean jasotzen nituen Bittor Hidalgoren hitz hauek:

Dirudi prozesamendua, ahoz edo irakurriz, gehienera 10 (15?) silaba bitarteko informazio unitateetan egin ohi dela. (EKAIA, 2002, 16. zkia.)

Eta, pixkat beherago, nioen ezen:

Hidalgoren azken bertsioen arabera 7, 8 edo 10 bat silaba da topea nondik aurrera agertuko zaigun kizkur nabaria, edo, nahiago bada, atzerakarga (IU bat da topea):

Badirudi guk bai irakurtzean eta bai entzutean kolpe batean ulertzen ditugun zatiak direla 10 bat silabatakoak. 10 silabatik gorako zatiak nekez ulertzen ditugu. 7-8 silabatako multzo hori da "informazio unitatea" deitzen dena. (ARGIA, 2003ko azaroaren 23ko alea)

Beraz, Asier Larrinagari gustatu ala ez, prozesamendua egiten da oso unitate laburrez. Honela nioen:

Gehienera, beraz: tope modura 10-15 silaba. Modu diskurtsibo-progresiboan ez da tope horretara ailegatzen, zeren kasu horretan informazioaren adreilu koherenteak eta zentzudunak (informazio-unitate itsaskorrak) izaten dira hitzak (...), zeinen metaketa informatiboak ez duen muga argirik. Modu adierazkor-regresiboan, aldiz, tope hori da mehatxu konstante bat, Damokles-en ezpata bat zein, edozein momentutan, erori baitaiteke gain gure osagarri bat, gain gure perpaus bat, gain gure esaldi bat.

Esanda dago: informazio-unitate itsaskorren tamaina dependitzen da krutziaki hon ze nolako hitz-hurrenkera erabiltzen ari garen; eta zenbat-eta informazio-unitate itsaskor laburragoak erabili, zenbat-eta adreilu koherente finagoak erabili, orduan-eta jarraikortasun gehiago gozatuko dugu, bai-eta, beraz, arazo gutxiago diskurritzeko.

Bittor Hidalgok edo Asier Larrinagak diote ezen 7 edo 10 edo inkluso 15 silabatako zatietan ez duela inporta non jartzen dugun preposizioa edo posposizioa, non jartzen dugun izena edo ezizena, baina hori ez da horrela. Jakina inporta duela, eta asko gainera; zeren, informazio-unitate itsaskor luzeen barneko ordena antiinformatiboak oztopatzen baitu unitate horien aurrerako kateazioa (ez ordea, atzerakoa: baina atzera kateatzeak sakonduko luke gure arazo komunikatiboa). Esan nahi baita ezen informazio-unitate itsaskor luzeen barneko ordena antiinformatiboak zeharo baldintzatzen du informazio-unitate horiek aurrera kateatzeko aukera (kalitatean eta kantitatean), baldintzatzen du mezuaren korritzea, baldintzatzen du komunikazioa bera.

Beraz, modu progresiboa da askoz koherenteagoa ezi modu regresiboa, eta horregatik lortzen dugu komunikazio koherenteagoa, kontrolatuagoa, ahaltsuagoa, malguagoa, arinagoa, eta, hitz batean, askoz hobea. Ez dezala esan, mesedez, ez Asier Larrinagak ezta inork ere ezen berdin da. [31] [⇶]

Oro har

Erantzunez tu Asier Larrinaga (4)

Asier Larrinagak esaten digu ze:

Hizkuntzaren erabilera errealean ez da existitzen ordena optimorik. Hau da, ezin da arau absoluturik eman. Gehienez ere, gomendio eta jarraibideak eman daitezke. Testuingurua, ahoz ala idatziz ari garen, hiztunaren intentzioak eta beste mila xehetasun jakin barik, ezin da arau batean ezarri zein ordenak funtzionatuko duen ondo eta zeinek ez.

Ohartu dadila Asier Larrinaga nola atzokoan jasotzen genuen Igone Zabalaren aipu bat non autoreak esaten baitzuen testu arinagoak lortzen direla oro har aditza aurreratuz. Igone Zabala orokorrean (oro har) ari da, eta ni ere orokorrean ari naiz, eta, jakina, badaude orokorrean ordena batzuk zein baitira arinagoak ezi besteak: ez diezaiogun gure buruari tranpa gehiago egin.

Adibidez: nola aditzek osagarriei eusten diete hobeki eskuinetik ezi ezkerretik, komunikatiboki hobe izanen da esaldiaren pisu informatiboa egon dadin atzé aditza, eta ez aurré aditza, batez ere osagarria luze samarra bada. Ikusi dugu, beraz, nola VO estruktura arinagoa den, oro har.

Orain, aditzaren ostean dugu osagarri luze samarra; eta hor, konturatzen gara ezen, osagarri horren bukaeran egon liteke (egon ala ez egon: egon liteke) posposizio edo atzizki deklinatibo bat zeinek baldintzatu lezake osagarriaren zentzu osoa (aditzak baldintzatzen zuen bezala), eta horrek sortuko digu halako egonezin bat, halako presa bat, halako estuasun bat, zeinek baldintzatuko baitu gure expresibitatea (kantitatean eta kalitatean).

Bistan da: aditzekin gertatu bezalatsu záigu gertatzen respektu posposizio eta atzizki deklinatiboak; alegia posposizio aurreratuek (hau da preposizioek) karga komunikatibo pisutsuagoa eramaten ahal dutela (respektu euren kide pospositiboak). Ez dago paralelismo funtzionalik inter posposizioak eta preposizioak (azken horiek ere askoz hobeto itsasten baitituzte osagarriak eskuinetik ezi ezkerretik), baizik soilik paralelismo formala. Eta, hala da, nahiz-eta akaso Asier Larrinagari edo niri neuri ez gustatu (kontuan hartu ze atzizki deklinatibo baten azpian ahal da egon perpaus bat, edo perpausen kate bat).

Eta, areago, izen osagarri-buruekin ere berdin-berdin gertatzen da, oro har. Ikus dezagun Igone Zabala beraren beste aipu hau (atzoko iturri beretik):

Perpausen kasuan informazio nagusia aditzaren inguruan antolaturik dagoen bezala, izen-sintagmaren kasuan, izenaren inguruan datza informazio nagusia eta oro har deskodifikazioa errazteko estrategia ona izaten da izena aurreratzea.

Eta horregatik guztiagatik, oro har, estruktura buru-lehena izanen da arinagoa, ahaltsuagoa, eraginkorragoa ... ezi estruktua buru-azkena.

Eta hor dago dena. Zeren, funtsean, soilik dira existitzen bi sintaxi-modu kontrajarri (paradigma idealean): sintaxi buru-lehenak, non osagarrien gako informatiboak diren jartzen aurré euren osagarriak, eta sintaxi buru-azkenak, non osagarrien gako informatiboak diren jartzen atzé euren osagarriak. Xabier Artiagoitia hizkuntzalariak berak orokortzen digu atzoko lehen hurbilpena:

(22) Hitz hurrenkeraren parametroa:
a. Hizkuntzek osagarria-burua bezala finkatzen dute parametroa; edo
b. Hizkuntzek burua-osagarria bezala finkatzen dute parametroa.
Hots: hizkuntz mota bi besterik ez leudeke hurrenkerari dagokionez: hizkuntza buru-azkenak eta hizkuntza buru-lehenak.

Ohartu ze ez dugu sujetua aipatu (atzoko hizkuntz-sailkapena zen OV vs. VO), izan ere, sujetuaren paper sintaktikoa kontsideratzen baita aski irrelevante. Irakur dezagun Eusebio Osa-ren ondorengo aipua (an "Euskararen hitzordena", 1990):

Subjetuaren jokoa dela eta, Lehmann-ek ere uste du SOV eta SVO ordena nagusi horietan, munduan zeharko hizkuntzetan gehien gailentzen diren horietan, ordena horien S horrek ez lukeela zeregin erabakiorrik jokatuko, eta, seguruenik, egiazko lehia OV-aren eta VO-ren artekoa izango litzateke. [Osa. 1990:121]

Bestalde, sujetuak oro har izaten dira askoz laburragoak eta sinpleagoak ezi osagarriak (askotan sujetuak eliptikoak dira), eta alde horretatik ere badira kandidatu askoz hobeak ezi osagarriak afin joan aurré aditza (ikus Mahomarena).

Aurrekoagatik guztiagatik, askoz efizienteago-efektiboa da SVO estruktura buru-lehena (prepositiboa) ezi SOV estruktura buru-azkena (pospositiboa). Eta analisi komunikatibo guzti hau da hain sinplea nola frogagarria, izan ere Asier Larrinagak berak esan digu ze: Zoritxarrez, datu enpirikoak nire tesien aurka ditut, eta Rubiok alde (ikus hemen).

Hizkuntzaren erabilera minimoki exigentean, ez dago absolutuki batere dudarik ezen, oro har, ordena progresiboak (ordena buru-lehenak) du funtzionatzen askoz hobeto ezi modu regresiboak (buru-azkenak). Eta ez da soilik ahalmen-kontu bat, esan nahi baita kantitate-kontu bat: da kalitate komunikatiboa, da gozamena zein den segitzen ti kateatu hitzak eta osagarriak eta perpausak eta esaldiak, eta dena an modu diskursiboa, ahaltsua, pausatua, kontrolatua, prezisoa, koherentea, informatiboa, efizientea eta finean efektiboa. [30] [⇶]

Arazoa bai da hain sinplea. Garabidea, berriz, ez dateke hain erraza.

Erantzunez ki Asier Larrinaga (3)

Asier Larrinaga-k esaten digu ze:

Arazoa ez da Rubiok ikusarazi nahi digun bezain sinplea. [Asier Larrinaga]

Baina, ikus dezagun noláko sinpleak izan ahal diren gauzak: munduan milaka hizkuntza badaude ere, lehen hurbilketa batean bereiz ditzakegu soil-soilik bi sintaxi-modu edo hitz-hurrenkera: OV (aurrena objetu/osagarria, eta gero aditza) eta VO (aurrena aditza, eta ondoren objetu/osagarria). Ikus honako hau (Xabier Artiagoitia, "Hatsarreak eta parametroak lantzen", 2000:31):

(21) Hitz hurrenkeraren parametroa (lehen hurbilketa):
a. Hizkuntzek O-V ordena bezala finkatzen dute parametroa; edo
b. Hizkuntzek V-O ordena bezala finkatzen dute parametroa.

Hizkuntzalaritza ortodoxoaren teorian, bi sintaxi-modu edo parametro horiek era inozentean aurkezten dira, nola bailiran ezaugarri hutsalak zein ez doazen haratago ti azaleko kasuistika anekdotiko eta arbitrario bat. Praktika burugogorrean ordea, aditzak dira nola iman irregularrak, ez baitute alde guztietarik indar berdina osagarriak itsasten: izan ere, eta arrazoi komunikatiboengatik, aditzak dirá askoz indartsuagoak eskuinetik ezenez ezkerretik, eta hortik desegiten da ha falazia formala on paralelismoa artén hizkuntza burulehenak eta buruazkenak (prepositiboak eta postpositiboak), zein dén dogma artén hizkuntzalari ortodoxoak (heterodoxo samarrik ere bada, hala nola Bittor Hidalgo). Baina, paralelismo hori soilik da formala; ez, inondik inora, funtzionala.

Hortaz azpimarratu behar da ze, komunikazioaren ikuspuntutik, OV/VO azaleko parametro hori ez dela batere inozentea, esan nahi baita ez dela batere azalekoa. Ikus, adibidez, Igone Zabala-k zér dioen (Igone Zabala, 2000, "Hitz-hurrenkera euskara tekniko-zientifikoan", Ekaia, 12, 143-166 or.):

... testuen egokitasunaz eta arintasunaz aritu diren profesional eta itzultzaileek azpimarratu dute testu arinagoak lortzen direla oro har aditza aurreratuz ...

Baina, ez al du horrek esan nahi ze, orokorrean, errazago lortuko dira testu arinagoak VO hizkuntzetan ezenezta OV hizkuntzetan? Eta baieztapen horretatik ez al da segitzen ze, oro har, VO sintaxi-modua izanen da orohar arinagoa ezen bestea? Eta "arinago" horrek ez al die markatzen nondik-norakoa ki hizkuntzak zein ez diren oraino iritsi maila horretara? 

Arazoa bai da hain sinplea. Garabidea, berriz, ez dateke hain erraza. [29] [>>>]

Zailtasun kontzeptuala vs. zailtasun informatiboa

Erantzunez ki Asier Larrinaga (2)

Asier Larrinaga-k esaten digu ze:

...esperientziak irakatsi digu gai garela testurik bihurrienez lehenengoan jabetzeko, eta irakatsi digu beste testu batzuez jabetzeko behin eta berriro prozesatu behar ditugula (ordenagailu batek ez lituzke inoiz ulertuko). Prozesagaitzetan, nire kutuna hau da –gaztelaniaz–: «la excepción confirma la regla». Arazoa ez da Rubiok ikusarazi nahi digun bezain sinplea.

Badirudi ze hor Asier Larrinaga mintzatzen zaigu burúz zailasun kontzeptuala on edukia, eta ez hainbeste burúz zailtasun informatiboa on forma. Berak adibide modura jartzen duen esaldi hori («la excepción confirma la regla») kontzeptualki prozesagaitza izan daiteke (esan nahi baitá edukiaren aldetik), baina informatiboki ezin argiagoa da, eta hemen ari gara burúz zailtasun informatiboa, zein baita oinarrizkoagoa ezi zailtasun kontzeptuala.

Zeren zerbait kontzeptualki zaila dela esan ahal izateko, aurrena zerbait horren berri izan beharko dugu; esan nahi baita ze, lehenik eta behin, zerbait horri buruzko informazioa ailegatu beharko zaigu ki entendimendua. Egitura buru-azkenekin (aditzak eta osagarri buruak azken lekura eramanez) lor dezakegu oso efektu adierazkorra batzuetan (gaztelaniaz ere erabiltzen dugu bazuetan: "El pan quiero" = "El pan es lo que quiero"), baina informazio-karga handia transmititu behar dugunean gure helburua ez da izaten efektu berezirik lortzerik (gainera efektu bereziak lortzeko badaude modu alternatibo errazak, nola intonazioa), baizik eta informazio hori ematea modurik efizienteenean, prezisoenean, ordenatuenean, eraginkorrenean, eta hor sartzen dira egitura eta baliabide diskursiboak.

Euskaraz ez dira garatu baliabide diskursibo gehiegi, baina batzuk bai (adibidez, noizbait erabili dira honako hauek: "ezi zu", "nola zu", "baizik zu", "salbu zu", "aurka zu", "nahiz-eta egin", "afin egin dezagun", "bitartean-eta egiten dugun", ...), eta gehienak dira ia ezezagunak, zergátik? Oso galdera ona (hizkuntzalariek bádute hor erantzukizun handia, ez baitigute eskaini hizkuntzaren perspekktiba egokia afin jo dezagun an norabide egokia).

Asier Larrinaga bera hemen mintzatu zitzaigun burúz zailtasun komunitaboa

Orain arteko azalpenok aitzakiatzat har litezke, datu enpirikoek euskarazko testuak komunikatiboki eraginkorrak direla erakutsiko ez balute. Zoritxarrez, datu enpirikoak nire tesien aurka ditut, eta Rubiok alde, egia bai baita euskarazko testu asko-asko zailak direla ulertzen. Dena dela, halako testuekin egiten dudan probak argibide nahikoa eman dezake korapilo hau askatzeko.

Nik, halako testu bihurri-ulertezinak automatikoki itzultzen ditut gaztelaniara, eta gehienetan ez zait ia nekeza izaten hariari jarraitzea.

Eta hor bai, hor Asier Larrinaga ari da burúz zailtasun informatiboa. Eta hor ikusten da nóla, estruktura prepositiboak erabiliz, ahal izaten baita bihurtu komunikatiboki ongi eramangarria haxe bera zein baitzen zaila edo inkluso ulertezina noiz erabiltzen genituen estruktura pospositiboak (bide batez: itzulpena zuzen-zuzenean eginaz, automatikoki).

Beraz, ez ditzagun nahastu zailtasun kontzeptuala eta zailtasun informatiboa. [28] [>>>]

Hizkuntzak teknologia dira

Erantzunez ki Asier Larrinaga (1)

Pertsonak ez gara makinak, baina hizkuntzak bádira teknologiak, teknologia komunikatiboak, teknologia sozialak. Eta teknologia guztietan bezala, hemen ere identifikatu daitezke arazoak, eta proposatu daitezke soluzioak, nola egiten baitu Asier Larrinaga-k berak (jakina, jendarteak izanen du azken hitza).

Asier Larrinaga-k esaten digu ze esperientziak irakatsi digu gai garela testurik bihurrienez lehenengoan jabetzeko, baina nik ez dakit nóndik atera duen Asier Larrinaga-k esperientzia hori (zehaztu zenezake?). Nire experientzia (eta areago: nire evidentzia) da ezen textu beraren versio euskalduna izaten dá zailagoa (edo askoz zailagoa) ezi gaztelaniazkoa (konprobatu ahal da adibidez an adibide sinpleak zein Asier Larrinaga-k berak aportatu dituen), eta bistakoak dira arrazoi estruktural edo teknikoak.

Nóla emango luke Asier Larrinaga-k adibidez honako hau? (aterea ti Victor Moreno: "El desorden social de la blasfemia", Pamiela, 2004)

..., el poder institucional -político y religioso- ha sido ducho en crear socialmente climas de opinión, falsear hechos, inventarlos, difamar a sus adversarios con acusaciones que serían ridículas si no tuvieran la finalidad de excitar el linchamiento moral a manos de turbas enloquecidas por la opresión, la miseria, la ignorancia y la falta de toda piedad hacia el adversario. [Moreno, 2004:32]

Espero daigun egin ahal izatea konparazio komunikatiboa artén orginal hori eta Asier Larrinaga-ren versioa. [27] [>>>]

Tartekirik ez?

Asier Larrinaga, bere ostiraleko artikuluan, agertzen da aurka erábili tartekiak an albistegi mintzatuak, zeren entzuleek hobeto dituzte aditzen errenkadan esandakoak.

Baina, hor, arazoa ez dira berez tartekiak, baizik euren diskurtsibitatea. Esan nahi da ze tarteki progresiboek ez ohi dute oztopatu informazioaren progresioa, baizik lagundu progresio hori, bitartean ze egon ahal dira osagarri regresiboak zein izan ahal dirén izugarri antiinformatiboak zatio euren diskurtsibitate eskasa, zein den benetako problema.

Komenta dezagun hurrengo adibidea, emana ganik ETBko euskara-arduraduna bera:

- (?) Ni lapurretan ibili baino, nire lagunak dabiltzan bezala, nahiago dut lan hau egin.

- HOBETO: Nahiago dut lan hau egin, eta ez lapurretan ibili, nire lagunak dabiltzan bezala.

Ikusten dugu ze Asier Larrinaga-k ordezkatu du baliabide pospositibo bat ("baino") kin baliabide prepositibo bat ("eta ez"), eta, hor esan behar dut norabide onean jo duela.

Bestalde, nik bereiztuko nituzke “lapurretan ibili barik” eta “lapurretan ibili baino”. Lehengoarentzat aukeratuko nuke “... eta ez ...”; bestearentzat “… ezen-ez ...” edo “... ezi-ez ...”. Hortaz, nik emango nuke honela:

Nahiago dut lan hau egin ezi ibili lapurretan, nola dabiltzan nire lagunak.

Konpara ditzagun bi esaldi hauek:

Nahiago dut lapurretan ibili, nola dabiltzan nire lagunak (lapurretan); lehenago ezi egin lan hau.

non dugún tarteki explikatibo bat, zein bihur litekén osagarri murriztailea an ondorengoa:

Nahiago dut lapurretan ibili nola dabiltzan nire lagunak (ibili lapurretan horrela eta ez bestela), lehenago ezi lan egin lan hau.

Osagarriak, orokorrean, hobeto kateatuko dira progresiboki ezi regresiboki, eta horregatik askoz osagarri-kate aberats eta informatiboagoak lortuko ditugu kin estruktura progresiboak (respektu regresiboak). [26] [⇶]

Aditzaren aurretik zerrenda gutxi, eta are gutxiago koherentzia gabe

ETBko euskara-sailaren buru Asier Larrinagak ematen digu honako adibide hau (ikus gaurko erabili.com):

- EZ: Estatu Batuak, Mexiko, Venezuela, Txile, Argentina eta Perun entzungo da, besteak beste, Fangoriaren musika.

- (?) Estatu Batu, Mexiko, Venezuela, Txile, Argentina eta Perun entzungo da, besteak beste, Fangoriaren musika.

- HOBETO: Mexiko, Venezuela, Txile, Argentina, Peru eta Estatu Batuetan entzungo da, besteak beste, Fangoriaren musika.

EDO:

- Estatu Batuetan, Mexikon, Venezuelan, Txilen, Argentinan eta Perun entzungo da, besteak beste, Fangoriaren musika.

Aukera horiek guztiak oso eskasak dira ti ikuspuntu komunikatiboa, zeren denek ere ematen digute zerrenda luzetxoa lehenago ezi ezagutu dezagun aditza, hau da lehenago ezi jakin dezagun zer gertatzen ari den esaldi horretan; eta areago: lehenago ezi ezagutu dezagun zertara datorren zerrenda (ezin dugu zerrenda hori koherenteki itsatsi an diskurtsoa).

Euskaraz, gainera, halako zerrenda bat izan liteké, adibidez, perpaus erlatibo baten hasierako osagarria edo beste edozer: hau da, euskaraz guztiz galduta gaude: gaztelaniaz, bádakigu perpaus erlatibo batean gauden, edo bestelako menpeko osagarri batean gauden, zeren aurretik iragartzen baita hori.

Azken batean esaten ari gara ezen baliabide prepositiboak koherenteak direla, bitartean-eta pospositiboak ez (itxaron behar dugu azkeneraino). Bistan da, askoz komunikatiboagoa da ondoko aukera:

Fangoriaren musika entzungo da Mexikon, Venezuelan, Txilen, Argentinan, Perun eta Estatu Batuetan, besteak beste.

edo beste hau:

Fangoriaren musika entzungo da an Mexiko, Venezuela, Txile, Argentina, Peru eta Estatu Batuak, besteak beste.

Bestalde, Asier Larrinagak ematen digu beste adibide hau:

- EZ: Euskadiko Alderdi Sozialista, Eusko Alderdi Jeltzalea, Eusko Alkartasuna, Alderdi Popularra eta ezker Batuko udal bozeramaileek aho batez onartu eta sinatu dute gaitzespen testua.

- HOBETO: Euskadiko Alderdi Sozialistako, Eusko Alderdi Jeltzaleko, Eusko Alkartasuneko, Alderdi Popularreko eta ezker Batuko udal bozeramaileek aho batez onartu eta sinatu dute gaitzespen testua.

Azken esaldi hori ez da batere komunikatiboa. Nik uste bistan dela ezen askoz hobeki doa hau:

Los portavoces (hau sujetuaren burua da, eta ezin da besterik izan) municipales del Partido Socialista de Euskadi, Partido Nacionalista Vasco, Eusko Alkartasuna, Partido Popular e Izquierda Unida (hemen amaitzen da sujetuaren osagarri luze hori) han aprobado por unanimidad y firmado el texto de rechazo.

Edo hobeto honela:

El texto de rechazo ha sido aprobado por unanimidad y firmado por los portavoces municipales del Partido Socialista de Euskadi, Partido Nacionalista Vasco, Eusko Alkartasuna, Partido Popular e Izquierda Unida.

Nik ezin dut ulertu nola Asier Larrinagak ikusten dituen ñabardurarik ñabarrenak, bitartean-eta ez duen ikusten zeruaren urdina. [25] [⇶]

Mahomarena

Ezaguna da ze, euskara estandarrean, galdegai-objetua doala justuki aurrén aditza, bai-eta, bestalde, ez dela komunikatiboki egokia sujetua eta aditza bata bestetik urrundu daitezela. Eta gauza da ze, galdegai hori laburra denean, ez dela egoten gatazka handirik artén aurreko bi helburu horiek, baina, zér gertatzen da noiz galdegai hori hasten den luzatzen? Ba, sujetua, hasieran jarriz gero, aditzetik urrundu egiten dela.

Eta, zéin da Juan Garzia-k proposatzen digun soluzioa? (ikus, atzoko mezua) Hauxe: mendia (aditza) ez badator ki Mahoma (sujetua), orduan Mahoma (sujetua) joan beharko da ki mendia (aditza). Hau da sujetua aditzaren atzera eramatea. Hori eginda, berdin itxaron beharko dugu harik bukaera on osagarria afin ezágutu aditza, baina orain, sujetua ere izanen zaigú ezezaguna  (hori onar liteké efektu berezi modura, baina ez arau orokor modura).

Juan Garzia-k bere itzulpen-ikastaro horretan askotan errepikatu zigún Mahomarena (hala referitzen zitzaion ki aipatutako estrategia hori), zein baita kasu argia on estuasun komunikatiboa, eta gauza da ze justuki estuasun edo pobrezia sintaktiko-komunikatibo horiek direla euskararen arazo larriena, eta horietatik bertute egin nahi izatea, ezbidea (ikus, honetaz, sarrera hau).

Gai honekin lotuta, irakur Asier Larrinaga-ren artikulu hau eta erantzunak. Bertatik (nire erantzunetik) hartu dut ondoko pasartea:

DEIA (Editoriala)

UCRANIA VIVE HORAS DECISIVAS una semana después de que la oposición impugnara en la calle el resultado de unas elecciones que daban como ganador al candidato continuista del presidente saliente Leonid Kuchma. El candidato oficialmente ganador, el primer ministro Viktor Yanukovich, respondió ayer al acuerdo del Parlamento de la víspera de invalidar las elecciones, reuniendo a los líderes de 18 de las 27 unidades administrativas del país, aquéllas en las que ha obtenido un respaldo mayoritario y que se sitúan en la zona sureste del país. Este foro, en el que se habló de la posibilidad de solicitar un referéndum para federalizar el país, y en el que se calificó de pseudodemócratas a quienes llevan una semana manifestándose en Kiev, descargó la responsabilidad de llevar al país al abismo en los seguidores de Yushenko, mientras que las regiones de Donetsk y Luganks proponían desde un referéndum de autonomía hasta la creación de una república suroriental reconocida por Rusia, pasando por dejar de colaborar en los presupuestos de la república. Esa parte del país alberga prácticamente a la mitad de la población de Ucrania pero es responsable del 70% de la producción industrial total.

Nóla esango genuke euskaraz?

Mahomarena "soluzio" oso mugatua da, adabaki bat. Sakoneko soluziobide bakarra dá erabili ahal izatea SVO egitura, bai eta, horrekin batera, aukerako baliabide prepositibok ere. [24] [>>>]

Pobrezia materiala vs. pobrezia komunikatiboa

Sarrera honetan aipatutako ikastaro hartan, irakasle Juan Garzia Garmendia etengabe aritu zen egiten apologia on "txirotasun frantziskotarra" aplikatua tu euskararen sintaxia: berdin nola San Frantziskok zún aukeratu pobretasun materiala, guk ere beharko genuke estimatu txirotasun sintaktikoa, eta horri lotu alegeraki: euskaran, bistan da; gaztelanian ez.

Baina San Frantziskok muzin egin zion aberastasun materialari, justuki afin landu bere arima, bere gogoa, bere barreneko aberastasuna, afin-eta loriatu gizakia, eta hala eginez, loriatú Jainkoa. Aitzitik, txirotasun sintaktikoan ez diegu izkin egiten kanpoko ondasunei, ez: hor muzin egiten diogu tu jarraitzea lantzen gure komunikazioa, gure geutasuna, gure barreneko aberastasuna, gure kultura; eta hala eginez ez dugu gizakia loriatuko, ezta Jainkoa ere.

Ez ditzagun nahas, mesedez, bi pobrezia horiek. [23] [⇶]

Estilo regresibo-etenak dakar berekin pobrezia komunikatiboa: kalitatean eta kantitatean

Estilo regresiboa eta ondorioz etena, dá kontrapuntua on estilo progresiboa eta ondorioz askea. Ikus hurrengo esaldia (aterea ti David M. Kreps-en "A course in microeconomic theory"):

The primary target for this book is a first-year graduate student who is looking for an introduction to microeconomic theory that goes beyond the traditional models of the consumer, the firm, and the market.

Nola emanen genuke esaldi hori euskaraz?

Zenbat-eta regresiboagoa izan sintaxi bat (eta euskara estandarra oso regresiboa da), hainbat etenagoa izango da haren diskurtsoa. Sintaxi regresiboaren estruktura pospositiboa (zentzu zabalean) dú baldintzatzen, erabat baldintzatu ere, diskurtsoa (esan nahi baita pentsamendua, komunikazioa, erlazio pertsonalak, ..., hau da: jendakiok dugun onena).

Estilo regresibo etenak ez du soilik kritikoki mugatzen kalitatea on gure diskurtsoa (estilo eten fortzatuan arituko gara askoz txartoago ezi estilo askean, irekian, pausatuan, jarraituan, progresiboan, informatiboan,...); areago, baita baldintzatuko du kantitatea on xehetasunak, referentziak, datuak, ideiak eta abar zein eman ahalko ditugu erosotasunez (izan ere, estilo ahalgabe horrek dú oztopatzen progresioa on gure pentsamendua edo hizketa, kantitatean eta kalitatean). [22] [⇶]