Amuriza: ... estrukturetan eta lexikoan dauzkagu problema nagusiak, ...

Xabier Amurizak hemen ("Mahai-inguruan: bertsolariak ere itzultzaile" non ari baitira Xabier Amuriza, Xabier Payá, Koldo Tapia, Karlos del Olmo, 2007):

Maila gorago batean, helduen mailan nabil ni; umeen nailan oraindik problemak sortzen badira egin dezakek umeen mailara egokitu eta infantilidade bat egitea barkatu liteke; baina helduen mailan ezin dugu horrela konpetitu, eta estrukturetan eta lexikoan dauzkagu problema nagusiak, ...

Beste aipu bat:

Eta orduan, hor, gure hizkuntzak, bai hitzen sorreran, bai esaldien sorreran, bai aditzean, batez ere, hau ere, hau oso tramankulu handia da beste hizkuntzekin konpetitzeko. Ezin da.

[141] [⇶]

... una tecnología cognitiva ...

Hil honen Quo aldizkarian irakur daiteke honako artikuluxka hau:

Investigadores del MIT han descubierto, que el dialecto que hablan los 300 miembros de la tribu amazónica de los piraha no tiene palabras para designar los números. Todo su bagage cuantitativo se limita al empleo de los términos "pocos", "algunos" y "muchos". El estudio, además de demostrar que el lenguaje es una tecnología cognitiva que contribuye a las tareas memorísticas, invita a plantear un divertido reto que exige un cerebro bien entrenado, despierto y con buena memoria para tener siempre presente la regla del juego: tratar de mantener con éxito una conversación normal sin emplear ningún número concreto, solo los tres citados términos. Algunos se reirán.

[Aparte utziko dugu hori-hankasartze handia zein dan deitzea "dialecto" ki hizkuntza bat noiz ez datorren harira.]

Nabarmendu nahi genuke nóla artikulu horrek dio ze hizkuntza bat dá teknologia, eta hain justu teknologia kognitiboa, zenek lagun dezake (edo oztopa dezake) burutzen zenbait ariketa mental (adibidez, pentsamendu matematikoa). Ados nago, erabat, kin hori-planteamendua zenek kokatzen du hizkuntza an plano teknolojiko-terrenala.

Dudarik gabe zenbakien existentziak bideratzen du posibilitatea on pentsamendu matematiko ahaltsuago, erosoago eta finago bat (ez baita gutxi). Diferentziak diferentzia, estruktura eta baliabide progresiboek ere laguntzen dute inplementatzen pentsamendu progresibo-deduktiboa, zein baita aurrerakuntza handia an garapena on komunikazio ahaltsuagoa, erosoagoa eta finagoa. [140] [⇶]

Antisimetria konparatiboa

Irakurri berri dut mezu bat ti Bittor Hidalgo, non, modu batera edo bestera, autoreak amaitzen du parekatzen estruktura konparatibo progresiboak (non, besteak beste, erabiltzen da, adibidez, "ezi") eta estruktura konparatibo regresiboak (non, besteak beste, erabiltzen da, adibidez, "baino"). Horrá mezuak:

Bittor Hidalgo-ren puntua da ze estruktura-klase bat litzateke hobea an kasu batzuk, eta bestea an beste kasu batzuk; eta hor bukatzen da debatea on efektibitate konparatiboa artén bi tresna-klase alternatibo horiek. Nire ustez, analisi hori oso da inkonpletoa, superfiziala, sinplista, eta azkenean ... txarra.

Egia da ze estruktura bakoitzak izan dezake bere lekua eta erabilera, baina leku eta erabilera guztiak ez dira berdinak, ezta parekagarriak ere. Bizikleta eta kotxea ere bádira neurri batean ordezkagarri, eta bakoitzak izan dezake bere lekua baina, inor gutxik eginen du duda ezen orohar kotxea dela potenteagoa eta erosoagoa ezen bizikleta (nahiz, aisialdirako akaso nahiago bizikleta).

Orokorrean konparazioak egiten dirá askoz erosoago eta ahaltsuago kin tresna linguistiko progresiboak ezen ez kin tresna liguistiko regresiboak. Konparazio sinpleetan ez da nabarituko diferentzia handirik, baina konparazioa konplexutu ahala, gero eta nabariagoa izanen da botere komunikatibo diferentziala on baliabide progresiboak respektu regresiboak.

Horrexegatik konproba daiteke nola sintaxi progresiboetan dira egiten konparazio finagoak, oparoagoak, konplexuaguak, askeagoak ... eta baita gehiago ere ezen hizkuntza regresiboetan (antisimetria an erabilera). Horregatik, besteak beste, hizkuntza progresiboetan gara askeagoak eta geuago: konparazioak libreago egiten ditugulako.

Jakina, honek guztiak bádu ondoriorik gain evoluzioa on hizkuntzak: konproba daiteke ze sintaxiak evoluzionatzen dirá askoz maizago buruzki estruktura progresiboak ezen ez burúz estruktura regresiboak (antisimetria an evoluzioa). Izan ere, behar komunikatiboak exigenteago bihurtzen direnean, normala izaten da ze sintaxiak, ahal badute, evoluziona daitezela buruzki estruktura konparatibo progresiboak ordezta alderantziz.

Hóri antisimetria arten estruktura progresiboak eta estruktura regresiboak dá hain nabarmena ezen edozein analisi konparatibo (artén bi estruktura-klase horiek) non ez den argi azaltzen antisimetria hori ez da izanen zuzena. [139] [⇶]