Errazago instalatzen da hizkuntz barneko materiala

Nahiz-eta ez den hain arraroa ze hizkuntzek onar ditzaten baliabide sintaktikoak ti beste hizkuntza batzuk, mailegu sintaktikoa errazago instalatuko da noiz izan baita inoiz erabilia an ber hizkuntza, formalki bada ere (akaso beste erabilera batean). Kontuan har dezagun ze baliabide sintaktikoen erabilera-maiztasunak altuak izaten direla respektu bestelako hitzak, eta hortaz, baliabidea bera neurri batean "etxekoa" izateak erraztu dezake bidea.

Aurreko mezuko aipu horren jarraian, Winfred P. Lehmann hizkuntzalariak honako hau dio an bere "Syntactic Typology: Studies in the Phenomenology of Language" (1978):

One may speculate, for example, that they ("ki" perpausak) were readily adopted because of the earlier presence in Turkish of a native particle "ki" indicating attributive relationship.

Latinak ere, noiz hasi zen erabiltzen baliabide prepositibo bat afin adierazi genitiboa, ez zuen inondik mailegatu, baizik egokitu baitzuen "de" preposizioa, zein bázen lehendik ere erabiltzen an beste funtziorik. Ber gauza gertatu zen kin baliabide datiboa: "ad", zein latinak zuen egokitu ti erabilera adlatiboa.

Badirudi ze hizkuntza batean hobeto instalatzen dira bertan noizbait erabilitako baliabideak (formalki bada ere) ezenez inoiz ez erabilitakoak. Eta, pensatzekoa da ze, estrukturak mailegatzean ere, berdin gertatuko da:

Just as we assume that the Persian "ki" was favorably regarded by Turkish speakers because of their somewhat similar native pattern, we might also propose that foreign patterns are more readily adopted when comparable constructions are already found in the language. These may well be chance similarities, like "ki" in Turkish; or they could be found in residues due to incomplete change, or in patterns due to marking. Investigation of further inconsistencies in specific languages, their possible reasons, and their effects on the language will contribute greatly to our understanding of change in language.

Euskaran bádaude zenbait baliabide eta estruktura prepositibo (zein, hala ere, gehiago landu behar diran), eta horietan oinarrituaz, saiatu beharko ginake gradualki sakontzen an norabide prepositibo hori, horretarako erabiliz, ahal delarik, hizkuntz barneko materiala eta mekanismoak.

Irizpide horren arabera, eta adibidez destinatiboa emateko (destinatiboa, modu zabalean ulertua), interesgarriagoak izan daitezke baliabideak nola "xede" ézi baliabide mailegatuak nola "per" (ikus "xede" destinatiboaren adibideren bat an aurreko mezua). [97] [⇶]

... a flexible alternative ...

Winfred P. Lehmann hizkuntzalariak dio (hemen):

(turkieran) ... use of postponed (VO) clauses with ki provides a flexible alternative in Turkish to the preposed relative clauses required in an OV language.
Yet ki clauses have fallen into disuse, especially since attention was turned to "purifying" the language following the Atatürk revolution. Both their current rejection, and their introduction from Persian would repay careful study.

Badirudi ze, Euskal Herrian bezala, Turkian ere giro soziolinguistikoa ez dela "onena" xéde hizkuntz garapena.

Dudarik gabe, turkierak komunikatiboki asko irabaziko luke baldin irabaziko balitu aukera erosoak xéde desdóblatu perpaus erlatibo potentzialki luze edo konplexuak dára eskuma. Adibide baterako, definizioak eman ahalko zirén askoz modu artikulatuagoan (eta askoz modu deduktibo-reflexiboagoan).

Baina, ez da giro! [96] [>>>]

Turkiera ez omen da kasik aldatu

Aurreko mezu batean nuen galdetu buruz Turkiako giro soziolinguistikoa, zeintaz Wikipedia enziklopediak ematen digu zantzuren bat:

El Turco otomano u osmanlıca es el idioma predecesor de la lengua turca moderna que era empleado en la administración y el lenguaje literario del Imperio Otomano, un idioma que incorpora vocabulario y expresiones del árabe y del persa, así como algunas de sus estructuras sintácticas. Siendo la lengua oficial del Imperio era hablado en todos sus confines como lengua franca entre los diferentes pueblos que lo conformaban aunque para el pueblo llano la ingente cantidad de añadidos del árabe o el persa fueran fuera incrompesible ...
Atatürk el fundador de la moderna República de Turquía lideró un proceso de transformaciones encaminadas a hacer de este país un Estado moderno tras el desmoronamiento del Imperio Otomano. Turquía se transformó en Estado secular en 1928 mediante un gran conjunto de cambios sustanciales, uno de los cuales fue la reforma del turco otomano: Se cambió el alfabeto árabe por el latino (24 de mayo de 1928). El empleo del vocabulario turco (original) de Asia Central (e incluso países al norte de Turquía) se favorece en detrimento del legado persa y árabe, en un intento de buscar una lengua más pura en sus orígenes. El turco otomano (osmanlıca) pierde pues parte de su riqueza cultural. El punto culminante de este movimiento aparición publica de la Teoría de Lengua del Sol, favorecido por Mustafa Kemal.

Mustafa Kemal dá goiko Atatürk bera ("Atatürk" ezizenak esan nahi omen du "Aita"), baina, ¿zertan datza hori-teoria buruz eguzkiaren hizkuntza? Ikustagun Wikipedian bertan:

The Sun Language Theory (Turkish: Güneş Dil Kuramı) was a linguistic theory proposing that all human languages are descendants of one Central Asian primal language. The theory further proposed that the only language remaining more or less the same as this primal language is Turkish. The theory owes its name to the idea that human language began when primitive man looked up at the sun and exclaimed "Aa!".

Bistakoa da giro soziolinguistiko purista-mitolojikoa zeintan egon den murgildurik hizkuntza turkoa an azken mendea.

Bide batez, turko mitozaleek dute aldarrikatzen euren hizkuntzaren primitibotasuna, nolabait esan. Euren hizkuntza ez omen da kasik aldatu tikan denbora noiz lehenengo gizakiak hasi ziren mintzatzen. Orduandanik, ordea, mundua asko aldatu da. [95] [⇶]