asteartea, urtarrila 19, 2016

Eztabaida zientifikotik at? Hori da bide antizientifikoa

Luistxo Fernandez-ek (an bere "Burmuina aztertuz ikasi ditugun euskararen 4 sekretu", publikatua an Sustatu, 2015-07-20) dú aiaptzen hurrengo esaldia ganik Itziar Laka hizkuntzalari chomskyar famatua:
"Eztabaida zientifikotik at utzi behar ditugu sasi-teoria horiek", esan zuen Lakak. Jomugan, Jesus Rubiok sutsuki defenditu du euskararen erreforma dago, dudarik gabe; ez dakit horrenbeste Joxe Aranzabalek eta beste batzuek defenditu duten euskara ez-esklerotikoa egiteko bideak (Irakur Sustatuko hau). [Itziar Laka]
Sasi-teoria horien arabera, sintaxi (hizkuntza) batzuk izanen zirén komunikatiboki eraginkorragoak (oro har) zeren erabiltzen dituzte estruktura sintatikoki potenteagoak. Horrek, jakina, ez dakar munduko hizkuntza guztiak ez izatea berez berdinak, izan ere denak ere bádira berez berdinak, baina gauza da ze hizkuntza (sintaxi) batzuk aurkitzen dirá an estadio teknologikoki aurreratuagoa (garatuagoa) ezi beste batzuk (esan nahi baita ze sintaxi garatuagoak ere pasatu dira ti estadio gutxiago garatuak). Berdin ere gertatzen da an edozein teknologia.

Teoria hori ez da sasi-teoria bat. Sasi-teoria bat izanen litzaké zerbait internoki inkoherentea, esan nahi baita formalki kontradiktorioa an bere terminoak edo an bere logika. Baina teoria teknologiko-garatzailean (dei deiogun horrela) ez da barruko kontraesanik eta bere logika teorikoa gardena da.

Beste alde batetik daukagú teoria sintaktikoki oroberdintzailea, zeinen arabera dena da berdin: berdin da sintaxi edo hizkuntza batean eukitzea juntagailu kopulatiboak edo ez (nola "eta" edo "edo"), berdin da hizkuntza batek (hiztun batzuek) eskura eukitzea baliabide konparatibo berezituak edo ez, berdin da eukitzea estruktura erlatibo potenteak edo ez, berdin da SVO edo OSV...
Berdin dio sintaxiaren ordenak, hizkuntzaren egiturak: guztiak prozesatzen ditugu efikazia berdinarekin. (Lakaren irakaskizuna. Ikus Luistxo Fernandezen "Burmuina aztertuz ikasi ditugun euskararen 4 sekretu", publikatua an Sustatu, 2015-07-20).
Berdin da edozer. Edozein kasutan ere, hizkuntza guztiak izanen dira berdin eraginkorrak.

Bi teoria kontrajarri daudenean, zéin gailenduko da? Ba, zientziaren ikuspuntutik, gailenduko da hura-zek lortzen du sostengu enpiriko handiena. Bide horretatik, teoria ezberdinek erakutsi beharko dituzté euren evidentziak eta argudioak afin komunitate zientifikoak (eta edozeinek) erábakí zéin teoriak duen pisu gehiago. Hori litzaké bide zientifikoa.

Bide antizientifikoa da bideá on desautorizazio gratuitoa (bistan denez, oso merkea), zeintan ez den onartu ere egiten kontrako teoria (zein, izanez ere, ez litzakén teoria ere, baizik sasi-teoria). Horixe da bideá on Itziar Laka. Bide antizientifikoa. [228] [⇶] [A18] [A19] [A19B] [A20]

------------------------------------------

Irakur serie guztia:
------------------------------------------

Etiketak: , ,

posted by Jesus Rubio at asteartea, urtarrila 19, 2016 0 comments

astelehena, urtarrila 11, 2016

Sei hilabete geroago, Lakaren artikulu antizientifikoak hor jarraitzen du

Laka-k ez bide du intentziorik ki zuzendu bere artikulu antizientifikoa deitzen "SVO eta OVS hurrenkerak", publikatua an EHUko "Sareko Euskal Gramatika" webgunea.

Aurreko sarreretan ikusi dugu noráino ailegatu ahal diren gure guru sintaxilariak noiz idazten konklusioak nola ondorengoa (an aipatutako "SVO eta OVS hurrenkerak"):
Emaitza hauek denak, bada, bat datoz euskal hizkuntzalaritzan egindako aldarrikapen nagusiarekin, hots, SOV hurrenkeraz bestelako hurrenkera guztiak eratorriak direla, ez-kanonikoak, eta, beraz, prozesatze-lan handiago eskatzen dutela euskaldunon garunean. (Laka, SVO eta OVS hurrenkerak, Azken paragrafoa)   
Ea ulertzen dugun: artikulu horretan Laka-k konparatu ditú SVO eta OVS (ez du aipatu SOV), eta konparazio horretan dio ez dutela inolako prozesamendu-abantailarik aurkitu subjektua lehenengo duen hurrenkeraren kasuan (SVO) respektu OVS. Azken ezeztapen hori faltsua da, nola jada ikusia dugun (ikus Laka: norbaitek explikatuko al dit?).

Zehazkiago, Laka-k diosku ze, bere experimentuan, "Emakumea ikusi du gizonak" eta "Gizonak ikusi du emakumea" esaldiek prozesamendu-kostu berdinak dituztela, zein berriro ere dén faltsua, nola orobat ikusia dugun (ikus Prozesamendu-kostua ez da soilik neurtzen an irakurketa-denborak).

Eta orain, amaitzeko, esaten digu ze faltsutasun horiek bat-datoz kin euskal hizkuntzalaritzan egindako aldarrikapen nagusia; hots: SOV hurrenkeraz bestelako hurrenkera guztiek prozesatze-lan handiago eskatzen dutela euskaldunon garunean (beraz, experimentu horietan SOV-k izanen luké prozesamendu-kostu txikiena artén ordenamendu guztiak).

Baina artikulu horretan ez da konparatu SOV (zein, beraz eta alde horretatik, berdin jarrai litekén izaten bái efektiboagoa ezi SVO eta OVS, bái gutxiago efektiboa ezi bi horiek, edo baita tartean egon...). Hortaz, esatea ze emaitza horiek (non ari diren konparatzen SVO eta OVS) bát-datoz kin goiko aldarrikapen linguistiko nagusi hori (non ari den konparatzen SOV) dá nola ezer ez esatea. Ezer ez.

Kepa Erdozia-k (2006) bái egin zituela konparazioak artén SOV, SVO, OVS eta OSV. Eta hor, ordena bat nagusitzen bazen, hori zen SVO (akats-portzentajeetan, SVO ordenak ateratzen zuén emaitza esanguratsuki hobeagoa ezi OVS, SOV eta OSV, bitárten SOV ordenak soilik ateratzen zuén emaitza esanguratsuki hobeagoa ezi OSV), halatan non SVO ordenak izanen luké prozesamendu-kostu txikiena. Ez da arazorik, Erdozia-k berak ere topatuko zuén bere ezbide propioa afin-eta, bukaeran, bat-etorri kin Euskal hizkuntzalaritzan egindako aldarrikapen nagusia.

Baina, ez al du Laka-k zuzendu behar EHU-k publikatutako desartikulu hori? (ikus "Unibertsitatea, zeru hori"). [227] [⇶]
____________________________________________________

Irakur serie guztia:
____________________________________________________

Etiketak: ,

posted by Jesus Rubio at astelehena, urtarrila 11, 2016 0 comments