Japoniera: korronte kritikoa

Tom Givon da autoritate bat an hizkuntzalaritza funtzionala:

Functional linguistics also began to develop as a field in the 1970s, in the work of linguists such as Joan Bybee, Bernard Comrie, John Haiman, Paul Hopper, Sandra Thompson, and Tom Givon. The principal focus of functional linguistics is on explanatory principles that derive from language as a communicative system,...

Eta Tom Givon-ek dio (erantzunez tu galdera oso interesgarri bat hon Bittor Hidalgo hizkuntzalari eta EHUko irakaslea):

Dear Bittor,

One could make a few methodological suggestions about how to approach the problem(s) you raised:

1. Synchronic morphology is most often the best guide for reconstructing older syntax. There is not a single shred of evidence in Japanese morphology indicating anything but SOV syntax (see Givon 1971, 1979, 1983 ed., 2001, inter alia).

2. In general, SOV is the oldest attested word-order in human language. Most natural (non-contact induced) drift is, as far as I know, always away from SOV, not toward it (Givon 1979; Ruhlen & Gell-Man, forthcoming).

3. All natural languages with 'rigid' word-order have much freer word-order in actual natural (oral) communication, with much pragmatically-determined variation. Put another way, rigid WO is relative, never absolute.

These are all old hats, by the way, so much so that I feel somewhat embarrassed to re-state them (again...).

Best regards, TG

Beraz, hor ikusten dugu nolako inportantea den bereiztea zein baldintzatan gertatu diren hizkuntza-aldaketak (jakina, ahal den neurrian).

Hemen doa galdera hon Bittor Hidalgo (zeini erantzun dio Givón-ek):

It is everywhere rigidly claimed that Japanese is (always) a rigid verb final language. But has always been so? I have no reference about Japanese historical and dialectal word order development and variation, and I would thank any. My concern would be to know if Japanese has always and everywhere been so a rigid-verb-final language? Or on the contrary, as it is the case of other characteristics (cf. Gottlieb, 2005), verb rigid finality is also a claime, more or less born or rigidly developed at the last century, with the general standardization process of Japanese? Beside, I would definitely want to know if even current Japanese spontaneous (oral) word order is so rigidly verb final as claimed? Because between some other, at least P.M. Clancy (1982) or Matsumoto (2003) claim that Japanese spoken word order is not so rigid (as Matsumoto says, 4: Japanese spoken discourse consists not only of basic canonical SOV word order constructions involving pre-predicate elements, but also of marked word order constructions involving post-predicate elements). And Shibamoto (1985, ap. Gottlieb 2005, 14) «found that women often reverse the normal word order, putting the subject after the predicate», where predicate seems to include the verb). Then, what is Japanese rigid verb final condition, a description or a desideratum?

And if Japanese is so a rigid verb final language how can the current Japanese hearer or listener manage to easily understand verb final long (very long) sentences, as those with verbs of thinking or saying? Maybe, it is necessary for them to start reading (not listening, of course, they can not) by the end to understand sentences, as it is usually recommended for foreigners («Sometimes it is good to start from the end of the sentence and work your way to the beginning. In that way you will learn the most important info first (the verb) and move to what is made to happen and who does it.»). Because cognitive processement constrictions seem to be more or less similar for humankind, ... And by the same way, how does children language work? Is it also so rigid verb final always?

Bittor Hidalgo-k bilatu du ebidentziarik respektu nola aldatu den Japonieraren hitz-ordena, baina ez du aurkitu (ikus):

But I didn't find either any reference about word order historical variation. Maybe because it is absolutely true as G.B. Sansom states (An Historical Grammar of Japanese 1928 [1995], 339) "word order can be said to have remained unchanged -c'est à dire, has been verb-final- since the Nara period -710-784 a.D., I think-"?.

"Nara period" hori da garai zaharrena zeinetan den existitzen dokumentazioa: VIII mendea.

Bestalde, ondorengoa irakurri ahal dugu an "The World's major languages":

"Another persistent mith is that Japanese, compared to Western languages, notably French, is illogical and/or vague. This belief, remarkable as it may be, is most conspicuously professed by certain Japanese intelectuals well versed in European languages and philosophy. Their conviction is undoubtedly a reflection of the inferiority complex of the part of Japanese intellectuals toward Western civilisation. After all, Japan's modernisation effort started only after the Meiji Restoration (1867). Prior to this, Japan had maintained a feudalistic society and a cloosed-door policy to the rest of the world for nearly 250 years." [Masayoshi Shibatani, 855. or.]

¿Esplikazioa al da ha inferiority complex of the part of Japanese intellectuals? Oso pobrea iruditzen zait esplikazio hori. Edonola ere, Japonian existitzen da korronte kritiko bat: zinez, oso interesgarria. [73] [⇶]

LI(2): Rigorea ondo dago, noiz ez den rigor mortis

Aurreko mezuaren ildoari jarraiki, Ricardo Gómez hizkuntzalariak dio ondorengoa:

Ez, ezin dizut ezer esan, ezta Europa mailan ere. Eta sentitzen dut nitaz espektatiba hobeak bazenituen.

Ez dakit Europan zenbat hizkuntza hitz egin diren, ez dakit zein denbora-tarteri buruz ari zaren, ez dakit hainbat hizkuntzaren daturik, ez dakit hizkuntza asko noiz nola eta zein baldintzatan aldatu diren... hainbeste gauza ez dakit. Eta, larriagoa dena, nork jakin dezakeen ere ez dakit. Zuk badakizu, hari luzatu zeure galderak, ea zorte hobea duzun (ez baitidazu esan galdera horien erantzunak zuk zeuk aztertzeko prest zauden ala ez).

Baina hor arazo bat dago: inork ez du inoiz jakingo Europan zenbat hizkuntza hitz egin diren, eta are gutxiago, zenbat existitu zitezkeen (akaso beste baldintzetan).

Hala ere, badakigu ze gaur egun Europan existitzen dira honako hizkuntz-familiak:

eta badakigu ze, konkretuki familia indoeuroparrean, existitzen dira honako azpifamiliak:

Eta, zer gertatu da historikoki an familia eta azpifamilia horiek respektu euren hitz-ordena? Ezin dugu ezer esan? Rigorea ondo dago, noiz ez den rigor mortis (antzeko esaldia irakurri nion behin tu José Luis Sampedro ekonomilari eta idazlea). Ez al da izango ez duzula ikusi nahi realitatea?

Aurreko mezu batean gogoratzen nizun ze zuk zeuk esan duzu hau:

"Egia bide da, halere, hitz ordenan gehienik --ez bakarrik-- gertatu den aldaketa SOVtik SVOra doana dela; ..."

eta galdetzen nizun: "Nondik atera duzu ideia hori? Ez diguzu esan nahi?". Zuk erantzun honakoa:

Ez da hori kontua. Egia esan, ez naiz gogoratzen artean non kontsultatu nuen zehazki. Nire errua izan zen orduan erreferentzia bat edo lotura bat ez ematea, sentitzen dut.

Dena dela, ziur naiz datu horiek aurkituko dituzula tipologiari buruko oinarrizko bibliografia irakurtzen amaitzen duzunerako ...

Beraz, alde batetik esaten didazu ze ezin da ezer esan inondik inora, eta bestetik esaten didazu ze zure esaldi esanguratsu horren justifikazioa agertuko zait an oinarrizko bibliografia buruz hizkuntz tipologia. Nola liteke?

Bide batez, ¿noiz esan behar diguzu behingoz nondik atera duzun goiko ideia hori? Ez da izango, berriro ere, ezen ez duzu ikusi nahi realitatea? Gero diozu:

Bukatzeko, hemen galderak egitea boladan dagoenez, nik ere egin nahi ditut galdera batzuk. Eta erantzuten ez didazun bitartean, pentsatuko dut eskapismo hutsean zabiltzala eta abar eta abar.

eta galdetzen duzu:

1. Europan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza positiboa izatetik ordainketa-balantza negatiboa izatera?

2. Europan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza negatiboa izatetik ordainketa-balantza positiboa izatera?

3. Munduan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza positiboa izatetik ordainketa-balantza negatiboa izatera?

4. Munduan, zein herri eta zein baldintzatan pasatu dira ordainketa-balantza negatiboa izatetik ordainketa-balantza positiboa izatera?

5. Hori guztia kasualitatea al da?

Zerbait adierazgarria ikus dezaguntzat,  konsideratuko dugu 70eko hamarkada, zeren:

La verdadera aparición del sistema capitalista global llegó en la década de 1970. Los países exportadores de petróleo se unieron en la Unión de Países Exportadores de Petróleo (OPEP) y elevaron el precio del crudo, primero en 1973 desde 1,90 dólares por barril hasta 9,76 dólares por barril, y después en 1979, como reacción a los acontecimientos políticos de Irán e Irak, desde 12,70 dólares hasta 28,76 dólares por barril. Los exportadores de petróleo disfrutaron de súbitos y cuantioso superavits mientras que los países importadores tenían que financiar grandes déficits. [Soros, La crisis del capitalismo global, 139. or.]

Kasu honetan, har dezagun balantza komertziala, eta ikus ditzagun haren gorabeherak:

Hor ikus daiteke petrolioaren shocka, eta baita ikusten da zéin izan diren herrialdeak edo herrialde-taldeak zein pasatu diren egoera batetik bestera (ez kasualidadez!).

Amaitzeko, zenbait hitz hon Chomsky hizkuntzalaria:

The historical report offers some further lessons. ... Two obvious questions arise:

(1) Which countries developed, and which not?

(2) Can we identify some operative factors?

The answer to the first question is fairly clear. Outside of Western Europe, two regions developed: the U.S. and Japan (that is, the two regions that managed to escape European colonization).

Ekonomian bada kontzeptu bat zeinen argitara azaldu daitezke hainbat realitate, eta da boterea. Zientzian, ordea, arrazoia gailendu beharko litzateke (besteak beste, gain boterea), eta gailenduko da, lehenago edo beranduago. [72] [⇶]

Lakarrari erantzunez: Comrie-ren faktore funtzionalak

Hizkuntzetan existitzen dira tendentzia universalak, edo regularitateak zeini bilatu behar zaie explikazioa. Joseba Lakarrak ba omen daki ze explikazio hori ez da funtzionala, eta ni has nadin ikasten zerbait, gomendatzen dit Comrie, zein mintzo den honela (an "Universales del lenguaje y tipología lingüística", 1981):

Una forma de considerar una tendencia universal (an hizkuntzak), tal vez la mejor forma de hacerlo, es como desviación estadísticamente significativa del modelo aleatorio. ... Un universal interesante de examinar desde este punto de vista es la afirmación, que ahora se sabe es una tendencia universal, de que en el órden básico de palabras el sujeto precede al objeto. Se conocen hasta ahora cierto número de lenguas que incumplen el universal, por ejemplo el malgache, con orden de palabras VOS y el hixkaryana, con orden básico de palabras OSV. Sin embargo la disparidad entre el número de lenguas que incumplen el universal (probablemente menos del 1 por ciento de las lenguas del mundo) y las que lo cumplen es abrumadora. Decir que los universales no tienen validez porque hay contraejemplos y abandonar la discusión, supone declinar la responsabilidad que se tiene, como lingüista, de estudiar las estructuras significativas del lenguaje. [Comrie, 1981]

Comrie-k berak diosku hau:

Las explicaciones para el predominio de los órdenes de palabras en los que el sujeto precede al objeto parecen tener base psicológica, de acuerdo con la preeminencia del agente en la posición agente-acción-paciente y la gran correlación entre el agente semántico y el sujeto sintáctico:... [Comrie, 1981]

Beatriz Gallardo-k (Universitat de València) dio (an "Evolución de lenguas y tipología", 2000):

Como vemos, la tendencia universal (un 96% de las lenguas contrastadas) es que el sujeto preceda al objeto, tal y como ya recogía Greenberg en uno de sus universales sintácticos: ...

Entre las explicaciones que se han propuesto para este predominio,
Comrie sugiere una justificación cognitiva: el sujeto suele ser la entidad de la que parte la acción verbal, mientras el objeto tiene más saliencia cognitiva (lo que en téminos pragmáticos corresponde al foco y al comentario, ...). Otra tendencia que se observa respecto al orden de las palabras es la contigüidad que suele existir entre el objeto y el verbo (un 91% de la muestra de Tolmin). Ambos predominios (colocación inicial del sujeto, contigüidad de verbo y objeto) puden utilizarse como argumentos en pro de la iconicidad del orden de palabras (Haiman, 1992), es decir, la idea de que el orden de las palabras en la estructura superficial refleja el orden de los pensamientos. [Comrie, 1981]

Dio Comrie-k:

Algunos de los universales de Greenberg, empíricamente comprobados, tienen explicaciones plausibles y esto es el mayor mérito de su relación de universales: se ha progresado tanto empírica como teóricamente. [Comrie, 1981:140]

Comrie-k eskaintzen dizkigu azalpen nagusiak zein eman diren buruz
existentzia on unibersal linguistikoak:

EXPLICACIONES DE LOS UNIVERSALES LINGÜÍSTICOS

Dentro de la propuesta generativo-transformativista sobre  universales lingüísticos, ..., es evidente que la cuestión de la explicación de los universales lingüísticos tene una solución obvia: están ahí porque son innatos. Sin embargo nunca se plantea esta explicación sobre fundamentos independientes, de forma que la única razón para aceptar el innatismo parece ser la falta de cualquier alternativa plausible y global. ... Hay que prestar especial atención a las explicaciones pragmática, funcional y cognitiva, pues son fuentes muy ricas para explicar las propiedades formales del lenguage.

...
1. Monogénesis:
... La desventaja de la monogénesis como supuesta explicación de los universales lingüísticos, es que resulta absolutamente especulativa e inverificable: si todas las del mundo descendieran de una sola lengua original -custión que debe quedar abierta- , el lapso de tiempo entre la lengua original y nuestros testimonioa más antiguos de lengua es tan grande, que no hay esperanzas de establecer este origen monogenético, ni de rastrear los cambios que separan el proto-mundo de las lenguas atestiguadas. ......

2. El innateísmo y otras explicaciones psicológicas:

... Aquí nos limitaremos a reiterar que, como explicación de los universales lingüísticos, sobre todo considerándolo sin un compromiso apriorístico con el paradigma chomskyano, el innatismo permanece falto de sentido porque no está sujeto a verificación independiente alguna -más bien es el nombre dado al conjunto de universales lingüísticos, y el uso de este nombre no debe impedirnos apreciar el hecho de que un nombre no es una explcación. ...

3. Explicaciones funcionales y pragmáticas:

Otra propuesta de explicación de los universales lingüísticos sería la de que ciertos universales sirven para hacer las lenguas más funcionales, bien como sistema de comunicación en general, o, más específicamente, en relación con las necesidades comunicativas de los seres humanos. ... La base de las explicaciones funcionales en sintaxis es que el universal lingüístico dado facilita la recuperación del contenido semántico a partir de la estructura sintáctica, mientras que la violación del universal la dificultaría. ...

RESUMEN

En este capítulo hemos contrastado, y ejemplificado, dos opciones
radicalmente distintas sobre la investigación de universales lingüísticos y sobre los universales lingüísticos. Una, defendida por Chomsky, arguye que la mejor forma de estudiar los universales lingüísticos es mediante el estudio abstracto y pormenorizado de una lengua individual, y considera que la explicación fundamental de los universales lingüísticos es que son propiedades innatas del ser humano. La otra, sustentada por Greenberg, y también en este libro, afirma que la investigación sobre universales lingüísticos requiere como base de datos una amplia variedad de lenguas, considera que se pueden establecer algunos universales lingüísticos según niveles concretos de análisis, y mantiene una actitud abierta sobre posibles explicaciones de los universales lingüísticos, considerando sobre todo los factores psicológicos y funcionales (incluyendo los pragmáticos). [Comrie, 1981]

Bistan da, Comrie-k bere oinarrizko liburu horretan egiten du, nagusiki, nire planteamendu berbera, zein den hurbilketa funtzionala. [71] [⇶] [A15] [A16] [A17]

"Rubio jaunari zenbait ohar" (Joseba Lakarra)

[Jarraian irakur dezakegu Joseba Lakarraren erantzuna a galderak eta komentarioak zein egin nituen hemen. Erantzun hori atera dut ti bloga deitzen Filoblogia, idatzia per Ricardo Gómez. Hurrengo mezuetan erantzunen diot a Joseba Lakarra.]

Nik ez dakit ekonomistak, baina hizkuntzalari eta filologoak oso hartuak gaude, hots lepora eta are kokoteraino lanez, eta alperriko lanez, batez ere. Zuk Ricardo eta bioi egiten dizkiguzun galderen erantzunak nik ez ditut; ez dakit tokatu ere egiten zaidan —ez dut inoiz esan horrelako ezertan aditua naizenik eta oraingoz ez zara nor ez niri ez inori etxerako lanak jartzeko— baina ez ditut erantzunok. Ikusten dudanez zure idazkera harro horretarik, zuk bai badituzu (edo, hobe, uste duzu badituzula) eta asko pozten naiz zure pozaz (eta are gehiago poztuko nintzateke hori horrela balitz) zeren segur naiz ikerketa samalda horren erreferentziak emango dizkiguzula, orain ez bada aurreraxeago. Pena da, beharbada ekonomi-teoriako aldizkariak irakurtzen ez ditudalako ez DAKIT ze hizkuntza eta zergatik pasatu den SVO-tik SOV-ra ez alderantziz eta egiatan diotsut lehenago ere ikaragarri gustatuko zitzaidakeela jakitea eta are gehiago orain azken urteotan egiten ari naizen lan zenbaitengatik.

Intereseko edo gustuko dukezun ez dakit, baina SVO > SOV euskararentzat proposatu zuen Traskek (1977an) eta bada, Ricardo Gómez esaterako, euskara historiaurre urrunean VSO zela dioenik ere (ni ere ez naiz batere kontrako); alderantzizkoa, SOV > SVO ingelesarentzat edo hizkuntza erromantzeentzat proposatu izan da, mundu guztiak dakienez; azkenik, bada SOV > VSO egin duenik
ere (hizkuntza zeltikoak) eta ez dut uste hizkuntza semitikoen aditzahasieran aspaldikoa izan arren Allah-k hala eman zienik.

Kontua da proposamen horien eta beste horrelako zein kontrakoen alde egotea dela gauza bat, JAKITEA beste bat, eta horien "baldintzak" zehaztea beste bat oraindik. Bidebatez, zer da "baldintza" zuretzat, hizkera mota hori ez baita estandarra nire irakurketetan?: 1) kronologia?, 2) Morfologiazko edo sintaxizko egitura eragilea(k)?, 3) Ekonomia-gizartea-irakaskuntza-mass media...-ren ustezko eragina aldaketa prozesuan? Badaezpada ere, sustrato kontuetan bezala, hemen ere barneko azalpenak izan ohi dira sinesgarrienak eta aberatsenak.

Nolanahi ere, ulertuko nuke hau guztia denbora-pasa polit bat baino ez izatea norbaitentzat baina asuntoa da nik ez dudala horretarako asti ez gogo gehiegirik: begira, tipologiaz zerbait jakin nahi baduzu liburu, artikulu eta are aldizkari osoak dira horretarako: hasi Comrie-rekin eta ez gelditu. Horiek dira euskal hizkuntzalariek, hots euskalariek, semitistek, sinologoek zein austronesistek bezala, irakurtzen dituztenak edo irakurri behar dituztenak zure galderak (eta horiek baino apalxeagoak) erantzun ahal izateko.

Horrenbestez, zergatik ez dituzu horiek (edo horietako batzuk, bederen) irakurtzen eta, zure galdera famatu horiek ihardetsiak gelditu badira, guri horrela gaztigatzen? Mesede ederra egingo diguzu, sinis nazazu, beldur bainaiz euskarak iraganean izan dituen eta orain izan d(it)zakeen hitz-ordena(k) ez d(it)ugula —Ricardok eta biok saihesten omen dugun— gure arteko eztabaida hutsaz, edo herri-bozketaz garbituko.

Argi gera bedi honek guztiak ez duela zerikusirik txikiena ere euskarak IZAN BEHAR LUKEEN edo KOMENI LUKEEN edo antzeko edozein gogoetarekin; azken kontu hauek estetika kontuak edo dira eta ni horretarako itsu naiz, hizkuntzalari bezala bederen, eta uste dut kofradiako jende gehientsuenari horrelatsu gertatzen zaiola. Beste hitz batzuez —Arestiren hitzez, zehatzago— esanda, hizkuntzalari legez, piper siku bat inportadujeten jata: Hori Euskaltzaindikoekin edo zure (eta nire) Unibertsitateko Euskara Zerbitzukoekin edo eztabaidatu nahi baduzu, phenómeno! Nik horretan emaitza jakitearekin —emaitzarik baldin bada— aski dut, xehetasunak besterentzat uzten ditut, direla hizkuntza-konpontzaileak, petrikiloak... edo psikiatrak. Hori bai: euskaldun naizen partetik nire hizkuntzak beste edozeinek adinako eskubide eta duintasuna duela uste dut, ez gehiago baina ezta gutxiago ere edozein Frankenstein doktorek hazta, okazta eta txikira ez dezan; ez ni, baizik eta Axular, Jean Etxepare zein garunak bere tokian dituen edozein beharko duzu konbentzitu ez dakit zertarako zure ahuntz-erdara
barregarri hori euskara dela. Ekin eta Jarrai, bada!!

Zure idatzian bada beste puntu bat barregarria oso: doktore omen zaitugu, Ricardo Gómez ezjakin hori ez bezala, bide batez. Kontxo-kontxo, ze ondo! Eta teoria ekonomikoan gainera! Ene bada, hau da poza! Hautsi da anfora eta hautsi da Ricardo eta nire "monopolio linguistikoa" (hauskorra bide zen, halere...) Salbatu da gure hizkuntza, salbatu gara euskalariok eta biba zu!

Baina Ricardo Gómezek edozein hizkuntz-azterketaren oinarrizkoenak zuri eta besteri hemen azaltzen denbora askotxo galtzeaz landa, bere alorreko —euskal linguistika eta filologiako— zenbait doktorek baino gauza hoberik eta estimaturik argitaratua du aspaldixko (Filoblogia honetatik kanpo bada ere) eta gainera, agian zure gaitzerako, aurki doktorea dukegu bera ere (nahiz eta ez, hau pena!, teoria
ekonomikoan). Ez dut ikusi inoiz tontakeria handiagorik Ricardori hizkuntzalari txartela zu bezalako batek eskatzea baino. Hori duk eta doktore-agiriari etekina ateratzea! Ez nuen uste (horrelako) paper zati batek inor hainbeste harro zezakeenik, baina oker nintzen, noski. Izango dituzu pozik zure familia,
etxebizitzakoak, Sailekoak, Unibertsitateko ikasle-jendea eta gainerako aberkideak oro ere, jakina, zugan duten harribitxiagatik!! Eta hala dateke, segurki Errektore —lehenago Euskara Errektoreorde izana— eta Mundu Zabalean gainerako ekonomista eta kontableak, ikusirik beren anai-arrebek duten aitzinamendua gure artean!!

Gogoan dut, askok legez, Chomskyk zioena, alegia berari —baina ez bere alorreko kongresu edo "foroetan"!— era horretako paperak eta baimenak soziologo, politologo, ekonomilari eta antzekoek (hots, alor "gogor" ezinagoetakoek) eskatzen zizkiotela, Vietnamgo Gerraren aurka edo zerbait zioenean, demagun, jende horiek ez baitute edozein astakirtenen iritzi eta teoriak jasateko eroapenik;
aldiz, matematikariek, biologoek, fisikariek edo hizkuntzalariek (hots,alor "biguñago"-etakoek edo) horiek ez omen zioten inoiz horrelako ezer eskatzen, ia pulamentuzko ezer esateko zuen galdetu eta adi-adi entzun baino. Hemen, Euskal Mundutxoan, are pausu bat gehiago eman dugu: hemen zuzen-zuzenean ekonomista jakintsuek (edo, beno, horretan edo doktore ei direnek) erabakiko dute nor den Nor eta nork daramakeen monopolioa edo zenbatekoa datekeen bakoitzaren partehartzea... are hizkuntzalaritzan ere! Biba gu ta gutarrak, kogno! Tiene usté una grasia ke no se pué aguantá!

Nik erregu bat dut, halere. Euskaldunok eta euskotarrok betidanik misiogintzan izan dugun eta oraindik gelditzen zaigun zaletasun eta amorrua kontuan izanik, ez al ditugu esportatuko gure ekonomistak (eta, nahi badute, soziologgo eta politologoak ere), monja eta frailez urritzen hasiak omen garenez, Australian, Madagaskarren, Amazonian, Madrilen, Parisen eta... M.I.T.-en bertan, ze arraio!—
izan dezaten gure aurrerapen eta balentrien berri? Gure hizkuntzazko berri onak ukatuko al dizkiegu ume errukarri guztioi? Hala eginez ez Sabinok ez Jaungoikoak ez begaitzate barka! Esan dut joseba 2006-01-10 @ 22:04

[70] [⇶]

Zer da serioa izatea?

Dio Luistxo Fernandez-ek an Sustatu :

Ricardo Gomez-ek Inozente egunean (abenduak 28) idatzitako txantxa bati, are txanta elaboratuagoarekin erantzun zion Lakarrak e-postaz, eta Gomez-ek huraxe argitaratu.

Biak dira EHUko irakasleak, filologo serioak, eta eszeptikoak beste batzuen zenbait saiakera pseudolinguistikoren aurrean:

• batetik euskara preposizioen bidez erreformatu beharko genukeelako uste hori (Jesus Rubioren aldarrikapena, Erramun Gerrikagoitiak zintzo publizitatua).
• bestetik euskararen ahaidetasun eta etimologia inposibleen esparru aberats hori (Josu Naberan da maisu joera honetan).

Lehen kontuarekin egin zuen txantxa Gomez-ek inuzente eguneko mezu honekin: Gabe duda, gaur da egun handia honetan blog, zioen filologo blogariak, euskararen ordena biurrituz. Horren erantzunean irakur daiteke Lakarrarena.

Hauxe izan zen Ricardo Gómez-en textu osoa (nondik Luistxo Fernandez-ek atera baitu esaldi bat):

Asko pentsatu ondoren … erabaki dut ezen tik gaur erabiliko dut euskara prepositiboa. Asko egunetan egon naiz hausnartzen buruz abantailak eta desabantailak eta nago seguro ezen egingo diot mesede handia euskarari.

Badakit ezen hasieran kostatuko zait asko idaztea ondo eta zuzen, baina egingo ditut ahaleginak apurka-apurka hobetzeko.

Gabe duda, gaur da egun handia honetan blog.

Eta hauxe da textua ti Joseba Lakarra (zein Luistxo Fernandez-ek jasotzen baitu bere osotasunean):

naiz poztu ki-bizi kin-zu-erabaki. Ordea tzen-uler da-du ez tik-zergai n-zara koherent euskaldun on oro ala-bez. k-zu k-zeu daki  k-hizkuntza rekiko-tipologia a-harmoniko la-du behar izan? Hots, n-aditza zein n-aditzondo znahi n-gainerako dun-aurrizki. Biba gu! joseba

Bestalde, Luistxo Fernandez-ek berak dio an bere bere bloga:

Gomez, eta bere laguna Joseba Lakarra, filologo serioak dira, eta argumentu onekin ezeztatzen dituzte Josu Naberan bezalakoen pseudotesi absurdoak eta negar- edo barregarriak.

"Nire" tesia da ze diskursoa garatzen da linealki aurrerantza, eta aurrerantza joateko ez dagoela ezer hobeagorik ezi ordena komunikatiboa eta baliabide prepositiboak (esanguratsuki efizienteagoak). Aurreko tesi hori ez da pseudotesi absurdoa eta negar edo barregarria, baizik evidentzia bat zein argumentatu daiteke teorikoki (aurrena gaia, eta gero osagarria) eta praktikoki (konparatu edozein egunkari gaztelaniazkoa eta edozein egunkari euskarazkoa, aztertu itzulpenak, ...).

Ez Gómez-ek, ez Lakarrak, ezta inork ere ez dute orain arte nahi izan debate seriorik: ¿noiz murgildu behar dira an hori debate zinez serioa eta sozialki oso relevantea burúz desoreka eta estuasun sintaktikoak zein sortzen diren noiz erabiltzen estruktura eta baliabide pospositiboak? ("euskararen jatorria" ondo da, baina gure gai hau askoz pisuagoa da; edo ez?).

Ni ere naiz EHUko irakaslea eta ikerlaria (gainera doktorea, Gómez ez bezala), eta ni ere lan egiten ari naiz an nire esparrua, zein baita teoria ekonomikoa. Zer uste dute Gómez-ek eta Lakarra-k: eurek daukatela ikerketa linguistikoaren monopolioa? Hori ere ez da serioa.

Gure filologo serioek erantzungo al dute ki bost galdera hauek?

• Europan, zéin hizkuntza eta zéin baldintzetan pasatu dira (S)VO izatetik (S)OV izatera?
• Europan, zéin hizkuntza eta zéin baldintzetan pasatu dira (S)OV izatetik (S)VO izatera?

• Munduan, zéin hizkuntza eta zéin baldintzetan pasatu dira (S)VO izatetik (S)OV izatera?
  
• En el mundo, ¿qué lengua y en qué condiciones han pasado del (S)OV al (S)VO ? Munduan, zéin hizkuntza eta zéin baldintzetan pasatu dira (S)OV izatetik (S)VO izatera?
  

• Hori guztia kasualitatea al da?

Itxarongo dut gure filologo serioen erantzuna. Serioski diot. [69] [>>>]