Indar prosodikoa ez ohi da kokatzen an buruak, baizik an osagarriak, erákutsiz osagarrien rhematikotasun handiagoa respektu buruak

Orain dela gutxi mintzo ginén gain "subjektu-predikatu oinarrizko hurrenkera" komunikatiboa (azpi baldintza eta behar komunikatibo orokorrak), zeintan behin emánda sujetu thematiko normalean-labur bat (edo ez-gutxitan eliptikoa), gero tipikoki emanen dá predikatu rhematiko normalean-luzeagoa. 

Antzera, predikatuan ezberdindu ahal izaten dugú, alde batetik, parte gutxio rhematiko bat: aditza, zein dén predikatuko buru diskursibo eta sintaktikoa, eta bestetik, parte rhematikoena: objetua, zein dén predikatuko osagarri diskursibo eta sintaktikoa, eta zein izaten dén luzeagoa zein aditza.

Sintagma preposizional edo postposizionaletan orobat egoten dá, alde batetik, preposizioa edo postposizioa (buru diskursibo eta sintaktikoa), zein dén erlatiboki gutxio rhematikoa eta laburragoa ze bere osagarria, zein gehien-gehienetan izaten dén parte rhematikoena eta luzeena (egoten dirá azpiosagarri kateatuak, non egon ahal dirén, adibidez, perpaus erlatiboak edo konparatiboak).

Orohar, buru diskursiboak (eta sintaktikoak) izaten dirá gutxio rhematikoak eta laburragoak zein euren osagarriak, eta justuki zatio izán gutxio rhematikoak, izaten dirá prosodikoki gutxio nabarmenduak: izan ere, indar prosodikoa ez ohi da kokatzen an buruak, baizik an osagarriak, erákutsiz osagarrien rhematikotasun handiagoa respektu buruak. 

Horretaz, genioén hemen:

Lan informatibo horretan sintaxi buruazkenak ez du laguntzen (sintaxi antiinformatiboak ez du laguntzen). Horretaz mintzo ginén an EHUko zuzentzaileek zuzendu aurreko versioa on "Sintaxi buruazkenaren etengabeko efektu sotil eta ezkutuak" (2019) (klikatu gain irudia finéz ikusi hobeki):

Hau da:

Osagarrien buru sintaktikoek (adibidez, konjunzioek, pre edo postposizioek edo aditzek) eskaintzen duten informazioa izaten da referentziala; alegia, oinarrizkoa afin ondo kontestualizatu ditzagun euren osagarriak eta oso bereziki esaldiko azken gako informatibo edo espresiboak, baina, hala ere, ez da izaten bertan informaziorik rematikoena, esanguratsuena, edo espresiboena, zeini eman nahiko geniokeen indar handiena. Hori dela eta, sintaxi buruazkenen osagarri-buru hitz-ordenak ez du batere laguntzen kokatzen bukaeran elementu sintaktikoki-informatiboki-prosodikoki esanguratsuena.

Bai, errepikatzen dugu: indar prosodikoa ez ohi da kokatzen an buruak, baizik an osagarriak, erákutsiz osagarrien rhematikotasun handiagoa respektu buruak. [1369] [>>>]

Baldintza eta behar komunikatiboak orokortzean, objetuak joko dú ki bukaera zatio ber arrazoia zein sujetuak ki hasiera: progresio thematiko-rhematikoa

Atzokoan aipatzen genituén Tomlin-en printzipio funtzionalak (1986), zeinekin autoreak azaldu nahi zituén gaur egungo munduko maiztasunak an ordenamenduak artén S, V eta O. Genioenez, Tomlin-ek ez zuen konsideratzen maiztasun horien dimensio diakronikoa, zeintan, ikusi dugunez, argiki agertzen zaigún joera bat buruzki SVO noiz baldintza eta behar komunikatiboak orokortzen diren. Eta gauza da ze, joera hori azaltzeko, oinarrian soilik beharko litzaké Tomlin-en lehenengo printzipioa (nahiz, hori bai, orokortua):

"The Theme First Principle"

zein orokor liteken ki predikatua ere, pronostikatuz ordenazio bat an predikatua non, tipikoki eta orohar, predikatuko osagai thematikoagoak (nola aditza) joko luketé ki posizio aurreratuagoak zein osagai gutxio thematikoak edo rhematikoagoak, halan ze osagai rhematikoenek nahiago luketé esaldiko parte finala. Nolazbait, printzipio orokortu hori berridatzi liteké nolan:

Printzipioá on progresio informatiboa, zein joanen den ti esaldiko osagai thematikoagoak ki osagai rhematikoagoak

halan ze, baldintza eta behar komunikatiboak orokortzean, objetuak joko dú ki bukaera zatio ber arrazoi komunikatiboa zein sujetuak ki hasiera: progresio thematiko-rhematikoa, progresio informatiboa.

Gogora daigun puntu honetan zér esaten genuen an gure sarrera titúlatzen "[#13] Tomlin (1986): "The Theme First Principle" eta "... thematic information correlates with subject."" gain Tomlin-en printzipio hori:

Atzoko sarreran komentatzen genuen nóla Russell S. Tomlin hizkuntzalaria dén linguista bat nok erabiltzen ditú printzipio funtzionalak ki azaldu munduko hitz-ordenen banaketa "desorekatua" (bide batez esán ze Laka-k aipatzen dú autore hori an bere "Simetria ala simetria eza? Hitzordenaz hausnarrean", 2008:7). Gauza da ze Tomlin-ek (1986) erlazionatzen ditú printzipio horiek kin prozesamendua on informazioa an diskursoa:

These principles derive from fundamental cognitive constraints on the processing of linguistic information during discourse production and comprehension. [Tomlin, "Basic word order", 1986:3]

Tomlin-en lehenengo printzipio funtzionala dá "The Theme First Principle", zeintaz mintzo da honela (an "Basic word order", 1986:4):

Beraz, printzipio horrek esango liguke ze diskursoan tipikoki emanen dá hasieran informazio referentzial aukeratua, eta behin entzulea edo irakurlea kokatuta, mezu-emailea joanen dá gero zehazten informazioaren muina. Izan ere, behar da marko referentzial bat afin mezu-hartzaileak abantailatsuki ulertu ahal izan dezán zeri buruz mintzo den (baldin mezua ez bada oso kontextuala). Horrexegatik, logikoki, thema diskursiboa kokatzen da lehenda parte rhematikoa.

Eta gauza da ze ...

..., with respect to basic sentences, thematic information correlates with subject. [Tomlin, "Basic word order", 1986:4]

Horrela, printzipio logiko-komunikatibo-funtzional horrek azaltzen du zergátik munduko sintaxi gehienetan sujetua jartzen da lehenda predikatua. Esan nahi baita ze, baldintza orokorretan, sujetua aurrena (ezkerretara) doá zatio arrazoi thema-rhematikoak ("The Theme First Principle"), zatio arrazoi komunikatiboak.

Hemen genioenez, burmuin humanoak bádu gaitasuna ki sortu representazio sinbolikoak on realitatea, eta bádu gaitasuna ki konbinatu (adibidez an modu rekursiboa) representazio sinboliko horiek afin transmititu edo sinpleki sortu ideia imaginagarri guztiak, baina konbinazio horiek izan ahalko dira aberatsagoak, landuagoak eta, finean, efektiboagoak baldin erábilí teknologia (estruktura eta baliabide) sintaktiko potenteagoak, ordena funtzionalki potenteagoak zein irabazi behar diren.

Era berean, gogora daikegu ondoko sarrera zeintan, azpi titulua on "..., halan-ze askoz egokiago bihurtuko da atzeratzeá objetua ki azken posizioa, non bete ahalko du bere paper diskursibo rhematiko betea", genioén:

Atzokoan amaitzen genuén gure sarrera esánez:

Gerora, behar komunikatiboak handituko ziren, sujetuak bihurtuko zirén ez-hain-kontextualak eta konplexuagoak, halan-ze askoz egokiago bihurtuko zen aurreratzeá sujetua ki lehenengo posizioa, non jada hasiko zen betetzen paper diskursibo thematiko betea (material ezagun-referentziala, baina akaso ez hain kontextuala). Horrela, sujetu aktiboak hasierara pasatzean, diferentziatu beharko ziren ti objetuak, bide emánez ki kasu ergatiboa (edo akusatiboa) eta SOV ordena, zein gehienetan dá ordena bakarra zein agertu zaigun historikoki.

Bide beretik, objetuak joanen dirá izaten gerota gutxio kontextualak (edo guztiz imaginarioak edo abstraktuak) eta gerota konplexuagoak (tipikoki objetuak izanen dirá ondo konplexuagoak zein euren kide thematikoak, justuki zeren eramaten duté informazio berria, informazioaren helburua, benetako informazioa), halan ze askoz egokiago bihurtuko da atzeratzeá objetua ki azken posizioa, non bete ahalko duén bere paper diskursibo rhematiko betea, aurkéztuz material akontextualena, konplexuena, gutxien esperotakoa, gutxien eskuragarria, zeinen gainean jarri nahi genukén indar prosodiko handiena, expresio matizatuena, behinda hartarako bidea ondo prestatuta.

Finean, ber arrazoia zek eramaten du sujetua ki aurreko posizioa dú orobat eramaten objetua ki azken posizio kanonikoa an gerota sintaxi gehiago: progresio-thematiko-rhematikoa. [1368] [>>>]

Firbas (1979) burúz Mathesius (1911): "...word order as an outcome of an interplay of principles... These principles may differ in intensity an manner [...] from an stage to another in the historical development of a language"

Hori ideia ezen bádira zenbait printzipio komunikatibo zeinen arabera modu ezberdinean optimizatu ahal dirén munduko sintaxi partikularrak an etapa ezberdinak (akaso azpi baldintza ondo ezberdinak) ez da batere berria. Izan ere, ideia hori aurkitu ahal dugú jada an Mathesius (1911), zeintaz Firbas-ek dio (an bere "A functional view of 'ordo naturalis'", 1979):

Mathesius conception of word order as an outcome of an interplay of principles is in harmony with his endeavour to fully appreciate the tendencies that are at work in language (Mathesius 1911). These principles may differ in intensity an manner from language to language, or even from an stage to another in the historical development of a language. Language is therefore not viewed as a closed and perfectly balanced system. [Firbas, 1979]

Hor konsideratzen ari da ze sintaxiek etapa ezberdinetan izan ahal dituzté baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak zeinen arabera modu ezberdinean optimizatuko dutén euren ordena an etapa diferente horiek barrén euren garapen historikoa.

Beste batzutan ere erabili da halako ideia on optimizazioa, baina askotan soilik konsideratuz bere alde sinkronikoa: hala egiten du adibidez Tomlin-ek (1986), nok proposatzen ditú zenbait printzipio funtzional zeintatik derivatuko litzakén gaur egungo hitz-ordenen banaketa sinkronikoa, zeintan argiki lehenesten dirén SOV eta SVO ordenak (ikus gure sarrera titulatzén "[#12] Tomlin (1964): "These principles derive from fundamental cognitive constraints on the processing of linguistic information."").

Hawkins bera ere, an bere "Efficiency and complexity in grammars" (2004), finean ari da formaltzen eredu bat xedé inplementatu Tomlin-en (1986) maiztasunen ordenazio sinkronikoa. Ikus ondoko pasartea aterea ti gure "Hizkuntza bere osotasunean" (2017), non ikusi ahal dugun zéin den Hawkins-en prozedimenduaren muina (alegia, bilátu supuesto egokiak afinda inplémentatu Tomlin-en banaketa estatikoa edo sinkronikoa):

Mathesius-en planteamendua, ordea, ez da soilik sinkronikoa, baizik ere diakronikoa, berdin nola Hoeks-ena (2016), edo berdin nola gurea ere noiz genioén (an gure "Sintaxia da ekonomia purua"):

Munduko hizkuntzen sintaxiak dirá momentuko emaitza puntualak zein diren sortzen ti maximizazio komunikatibo-ekonomiko konkretuak zein doazen garatzen diakronikoki an hizkuntzak segun zenbait irizpide orokor (zeinen relevantzia doán aldatzen), eta azpi zenbait restrikzio estruktural (zeinen indarrak ere aldakorrak baitira).

Bai, baldintza eta behar komunikatiboak erabat diferenteak dirá ...

... from an stage to another in the historical development of a language. [Firbas (1979) burúz Mathesius (1911)]

eta, dimensio diakroniko-funtzional hori dá kruziala. [1367] [>>>] [A1] [A2] [A3]

Evoluzio sintaktikoak bilatzen dú ordena koherente-progresibo-jarraitu-pausatu-irekia azpi baldintza eta behar komunikatibo orokorrak

Evoluzio sintaktikoa (zein ikusi ahal den nola emaitza ti optimizazio komunikatibo bat baldintzatua ganik baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak an etapa diferenteak) dú bilatzen ordena koherente-progresibo-jarraitu-pausatu-irekia azpi baldintza eta behar komunikatibo orokorrak. Genioén hemen:

Sintaxi koherente-progresibo-jarraitu-pausatu-irekiak dirá sintaxi SVO-burulehenak. Horretaz mintzo ginén, adibidez, an erabili.com (2004):

Zin-zinez, munta handiko okerra egiten dute hizkuntzalariek noiz ekiparatzen baitituzte sintaxi diskurtsibo-prepositibo-progresiboa (edo, teknikoki, buru-lehena edo head-first, zeinetan jartzen baitira erreferenteak edo buruak lehenago ezi erreferentziak) eta sintaxi adierazkor-pospositibo-regresiboa (edo, teknikoki, buru-azkena edo head-last, zeinetan jartzen baitira erreferenteak atzerago ezi erreferentziak). [erabili.com, 2004]

Gero azaltzen genuen zergátik sintaxi burulehena dén koherentea, progresiboa, jarraitua, pausatua edota irekia (klikatu gain irudia afin irakurri hobeki, erabili.com, 2004):

Beste azalpen batzuk agertzen dirá adibidez an "Arazo guztiak joan ohi dirá batera" (2017).

Bai, horregatik ongi korritzen du, ongi diskurritzen du. [1366] [>>>]

Txopi: "Aldaketa handiak dira hasten tik aldaketa txikiak ta honetan idazleak on Iparralde dute eman aunitzetan lezio eredugarriak"

Txopik zioén atzo:

Aldaketa handiak dira hasten tik aldaketa txikiak ta honetan idazleak on Iparralde dute eman aunitzetan lezio eredugarriak.

Hor azpimarratu nahi dugu ha ideia on gradualitatea (hain baitá inportantea an afera hau), zein garatu beharko litzake kin aportazioak on idazleak on leku guztiak afin joan aberasten euskarabidea kin gerota aukera sintaktiko diskursiboki potenteagoak, moldagarriagoak eta finean efektiboagoak azpi baldintza eta behar komunikatibo orokorrak. Beti ere, eskáiniz. [1365] [>>>]

Ikuspuntu diskursibotik, ordena konsistenteki burulehena dá SVO prepositiboa, eta ordena konsistenteki buruazkena dá OVS postpositiboa

Esaldiak dirá unitate komunikatiboak zein diren emititzen afin expresatu zerbait berria, informazio berria, intentzionalki berria, an bere parte rhematikoa (normalean lehenago ematen da referentzia thematikoren bat edo batzuk zein ez diren baizik euskarri minimo bat ki ulertu esaldiaren benetako mezua: parte rhematiko hori).

Hortaz, gure analisi komunikatibo-diskursiboan oso bereziki interesatzen zaigu nóla estrukturatzen den informazio rhematikoa (non dagoen benetako informazioa), eta bereziki nón ematen den informazio oso rhematikoa, ezustekoa, edo bereziki expresiboa, zeinen komunikazio efektiboa dén helburua.

Ikuspuntu sintaktikotik, aproximaziorik onena ki parte rhematikoa dá predikatua, zeinen helburua izaten da predíkatzea zerbait gain sujetu sintaktikoa, zein dén, genioenez, aproximaziorik onena ki thema. Predikatuan buru diskursiboen aproximazio sintaktikorik onenak beti dirá buru sintaktikoak.

Horrela, ikuspuntu diskursibotik, ordena konsistenteki burulehena dá SVO prepositiboa, eta ordena konsistenteki buruazkena dá OVS postpositiboa. [1364] [>>>]

Fernández eta Ortiz de Urbina (2007): ... subjektu-predikatu oinarrizko hurrenkera ...

Genioén atzo ze ...

... evoluzio sintaktikoa aztertzean, enfokea izan beharko litzaké nagusiki diskursiboa, gehiago zein sintaktikoa (aurkitu ahal ditugu oso erlazio estatistiko interesgarriak artén kontzeptu sintaktikoak eta diskursiboak, hala nola ze sujetuak izaten dirén tipikoki thematikoak, halan ze amaitu ohi dira kokatzen an esaldi-hasiera, non gramatikalizatu ohi diren). Baina gauza da ze orohar bilatzen ari dirá aukera diskursibo potente-eraginkorrak zeinekin hobeki moldatu an egoera komunikatibo exigenteak, eta hor oinarrizko hurbilketa izan beharko litzaké nagusiki diskursiboa: kontextu diskursiboan, adibidez, sujetu thematikoa konsidera daiteké buru diskursiboa on predikatu rhematikoagoa (ikus "Gure helburu funtzionaletarako, sujetua konsidera daiteke buru diskursiboa on esaldia (zeinen osagarri diskursiboa dén predikatua)").

Burutasun diskursiboa guztiz lotua dago kin koherentzia diskursiboa: ezin izanen dugu hasi koherenteki uztartzén jasotako informazioa an gure entendimendua artio ezagutu zértaz ari den informazio hori, zéin den referentzia zeintaz predikatzen dén zerbait, zéri referitzen zaion informazio hori. Eta aproximazio sintaktikorik onena ki thema dá sujetua. Sujetua (tipikoki thematikoa) askotan izan daiteke eliptikoa edo ondo kontextuala eta gehienetan aski laburra, baina baldintza orokorretan, izan daiteke konplexuagoa ere, eta jakin behar dugu zéin den predikatuaren mintzagaia afin asignatu predikatu horren informazioa ki zerbait. Nola genioén hemen, bilatu behar zaio predikatua ki sujetua, ordezta sujetua ki predikatua nola an kontakizun generatiboa:

Beraz, kontakizun generatibo horretan izanen genuke (zér-eta) printzipio bat ziúrtatuz ze:

"Noski, [printzipio] horrek predikatu baterako mintzagaia bilatu behar dela dio." [Fernández eta Ortiz de Urbina, 2007:220]

Ikuspuntu komunikatibo-diskursibotik, ordea (esan nahi baita logika komunikatibo-diskursibotik), alderantziz egin beharko da, alegia: bilatu beharko zaio predikatu bat ki gure mintzagaia, zein izanen den abiapuntu diskursiboa, izan ere predikatu bat ondo sortzeko (edota ondo jasotzeko) jakin behar dugu zértaz mintzo garen, zértaz sortzen dugun gure predikatua, zértaz sortu nahi dugun gure predikatua, kin intentzio komunikatibo bat, zein joango den islatzen an gure arian-ariko aukera diskursiboak. Eta justuki horixe islatzen da an "oinarrizko hurrenkera" hori zein gure bi autoreak aipatzen zuten atzo: 

Edonola ere, inportantea iruditzen zaigu nabarmentzea ze autoreak aipatzen duté...

... subjektu-predikatu oinarrizko hurrenkera... [Fernández eta Ortiz de Urbina, 2007:243]

zein nolabait modelatzen duté jarriz sujetu-mintzagaia an espezifikatzailea on inflexioa, hau da beti ere ezkerrerago zein predikatu-iruzkina, ... [Atzoko sarrera]

Jakina, hori da "oinarrizko hurrenkera" informatiboa, koherentea, potentea, ... zein den komunikatiboki efektiboena azpi baldintza orokorrak.

Bai, eta sujetua kanonikoki kokátuz an esaldi-hasiera (esaldia ezbada kanonikoa, nabaritu beharko litzake intonatiboki edo kontextualki), hasieratik prest egonen gara ki jaso predikatua an baldintza komunikatiborik onenak, sortuz... "subjektu-predikatu oinarrizko hurrenkera"... (Fernández eta Ortiz de Urbina, 2007), non sujetua litzaké buru diskursiboa on predikatua. Koherenteki. [1363] [>>>]

Evoluzio sintaktikoa aztertzean, enfokea izan beharko litzaké nagusiki diskursiboa, gehiago zein sintaktikoa

Atzokoan Hoeks-ek (2016) zioskún:

The main point will be that the change into SVO can be explained as driven by functional preferences that become more prominent when languages evolve over time, while the emergence of an SOV proto-language can be explained because SOV is more prefered when languages are still in a rudimentary state. [Hoeks, 2016]

Hoeks, hor, mintzo zaigu gain oinarrizko hitz-ordenak artén sujetua, objetua eta aditza, baina bere reflexioa guztiz hedagarria ki ezaugarri sintaktiko orokorragoak nola dirén buruazkentasuna eta burulehentasuna. Ordena buruazkena, jaioko zen oraturik ti eskua on OV ordena, bitárten ordena burulehena (sortzeko zailagoa zatio hási ti elementu abstraktuagoak nola dirén baliabide prepositiboak), joango zen garatzen kin VO ordenak barrén denbora. Hor argiki antzematen da evoluzio sintaktiko bat, baina zerén bila? Zér bilatzen da kin evoluzio hori? Zéin da helburua on evoluzio hori?

Ba, oinarrian, bilatzen dá rekursibitatea, bilatzen dá diskursibitatea, bilatzen dá kapazitate teknikoa ki garatu ideia konplexuak an modu reflexibo, eroso, potente, ireki, efektiboa, zeinen beharra den bereziki nagusitzen noiz beharkizun komunikatiboak bihurtzen diren konplexuagoak. Honela mintzo ginen hemen gain teknologia buruazkena eta burulehena:

Bai, dá teknologia sintaktiko bat [referitzen ari gara ki teknologia buruazkena] zein ondo zetorren noiz hizkuntzak sortu ziren, noiz mezuak zirén oso kontextualak, noiz nahikoa zen esatea hitz bat (izen bat) afin uler zedin mezu osoa (aditza eta sujetua gehien-gehienetan kontextualak baitziren), noiz ez zen beharrezkoa diskurritzea gain ideiak zeren kontextuak azaltzen zuén ia dena, ia beti. Halako sintaxi buruazkena sortu zen naturalki ti (edo kin) keinuak (ezin kontextualagoak), eta hola, baliabide buruazkenak joan ziren garatuz naturalki gain oinarrizko OV estruktura hori, sórtuz baliabide buruazkenak an sintaxi buruazkena (OV kin postposizioak).

Baina, hizkuntza bat dá erraminta ikaragarri bat zeinen posibilitateak ez diren amaitzen kin mezu zuzen-labur-bapatekoak, eta, suerte onez, joango zen aurkitzen bidea ki bihurtu potenteagoa, emánez aukera komunikatibo aberatsagoak eta efektiboagoak azpi baldintza komunikatibo askoz orokorragoak. Eta ez gara orain mintzatzen gain lexiko zabalagoa (hori ere), baizik gain estruktura sintaktiko progresibo eta irekiagoak zein zúten ahalbidetzen komunikazio aberatsago, finago, erosoago eta, denaz gain, efektiboagoa.

Bai, evoluzio sintaktikoa aztertzean, enfokea izan beharko litzaké nagusiki diskursiboa, gehiago zein sintaktikoa (aurkitu ahal ditugu oso erlazio estatistiko interesgarriak artén kontzeptu sintaktikoak eta diskursiboak, hala nola ze sujetuak izaten dirén tipikoki thematikoak, halan ze amaitu ohi dira kokatzen an esaldi-hasiera, non gramatikalizatu ohi diren. Baina gauza da ze orohar bilatzen ari dirá aukera diskursibo potente-eraginkorrak zeinekin hobeki moldatu an egoera komunikatibo exigenteak, eta hor oinarrizko hurbilketa izan beharko litzaké nagusiki diskursiboa: kontextu diskursiboan, adibidez, sujetu thematikoa konsidera daiteké buru diskursiboa on predikatu rhematikoagoa (ikus "Gure helburu funtzionaletarako, sujetua konsidera daiteke buru diskursiboa on esaldia (zeinen osagarri diskursiboa dén predikatua)"). [1362] [>>>]

Hoeks (2016): "... the change into SVO can be explained as driven by functional preferences that become more prominent when languages evolve over time"

Dio Hoeks-ek (2016):

The main point will be that the change into SVO can be explained as driven by functional preferences that become more prominent when languages evolve over time, while the emergence of an SOV proto-language can be explained because SOV is more prefered when languages are still in a rudimentary state. [Hoeks, 2016]

Bai, "Ezberdindu behar dirá, alde batetik, hizkuntzen sorrerako baldintza eta behar bereziak, eta bestetik, behar komunikatibo orokorrak". [1361] [>>>] [A10] [A11] [A12]

VO ordena dá argiki estableagoa diakronikoki azpi baldintza naturalak eta baita sinkronikoki ere

Maurits & Griffiths (2014) mintzo zaizkigu burúz estabilitatea on hitz-ordenak baina gabé konsideratu efektua on kontaktu linguistikoa edota efektua on baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak an garai diferenteak (ikus an "Dirá bi muga zein dúten baliogabetzen edozein aurrikuspen zein egin liteken ti eredu hori"):

Atzoko sarreran genuen aipatzen ondoko pasartea ganik Maurits & Griffiths (2014):

Of course, these predictions cannot and do not take into account possible, e.g., demographic, social, or political influences.  [Maurits & Griffiths, 2014]

Horren gainean, aurrerago, autoreek gehiago zehazten dute:

Horrela, nola genioen an sarrera titulatzén "Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SVO -> SOV aldaketa":

1.: Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SVO -> SOV aldaketa.

2.: Obviatzen badugu sujetuaren posizioa, geldituko litzaiguké norabide orokor argi bat ti OV ki VO.

Bestalde, kontaktu linguistikoaren efektu orokorra ere aldatzen doa: izan ere, zenbat-eta VO sintaxi gehiago egon (jada dirá gehiengoa), kontaktu linguistikoaren eragina bihurtuko da (jada bihurtu da) nagusiki aldé SVO, hola azkártuz a prozesu teknologiko globala alde ordena efektiboago bat azpi baldintza orokorrak, nola dén SVO ordena burulehena.

Hola VO izanen litzaké askoz estableagoa zein OV an evoluzio naturala (ez induzitua zatio kontaktua), eta gainera, kontaktuaren efektua hasiko litzake jokatzen aldé VO, barné prozesu globala aldé teknologia efektiboagoak. 

Orobat erákutsiz VO ordenaren estabilitate handiagoa, Hoeks-ek (2016) diosku:

Bai horretaz mintzo ginen an gure sarrera titulatzén "Intralinguistikoki ere SVO estableagoa":

Atzo komentatzen genuen nóla ordena sintaktiko gutxien-komunikatiboak (esan nahi baita, gutxien komunikatiboak azpi baldintza exigente-orokorrak: OSV, OVS) báduten egun tendentzia argia ki agertu an espazio txikiak eta erlatiboki isolatuak, eta nóla SOV ere agertzen den an halako espazioak erlatiboki gehiago-ze SVO.

Eta gauza da ze intralinguistikoki ere aurkitzen dugu ber joera alde SVO. Honela mintzo ginen buruz puntu hau an gure "Hizkuntza bere osotasunean" (2017:295):

Bai, Steele-k (1978) aztertu zituén hizkuntzen barneko ordenamendu alternatibo posibleak, eta aurkitu zuen ze SVO hizkuntzak "in general, have no common alternate orders at all", esan nahi baita ze sintaxi horiek, oro har, oso egonkorrak izaten dira an erabilera e SVO ordena, bitartean-ze adibidez SOV hizkuntzen erdiak erabiltzen zutén SVO ordena ere, nola Bingfu Lu-k gogoratzen zigun hemen:

Esan nahi baita ze kontua ez da soilik ze hizkuntzak nagusiki jotzen dute ki SVO aski naturalki noiz ez den existitzen kontaktu edo bestelako presio berezirik, baizik-ere-ze hizkuntzen barruan ere, intralinguistikoki, SVO ordena da askoz estableagoa (dú izaten alternantzia gutxiago) ezen SOV (zeinen hizkuntzen erdiak ametitzen baitute SVO ere). Berriro ere, báda joera bat apuntatuz ki SVO.

edota an gure sarrera titulatzén "SVOk ez du komunki erabiltzen beste ordenarik, bitarten beste ordenak (SOVk, VSOk eta VOSk) bádute erabiltzen komunki SVO baina ez SOV (salbu, jakina, SOV)":

Ikusten genuen herenegun nóla SVOk ez zuen komunki erabiltzen beste ordena alternatiborik arten S, V eta O; bitarten SOVk bái zuela erabiltzen SVO. Eta horko asimetria harago doa, zeren beste bi hitz-ordena minimoki maizkoak ere (VSO eta VOS) bádute SVO arten euren ordena alternatibo komun edo oso komunak, bitarten ez dutén erabiltzen SOV ordena alternatiboa. Ikus ondorengo taula ga Newmeyer, aterea ti artikulua ga Steele ("Word order variation", 1978): 

Taula horrek dú sakontzen an asimetria intralinguistikoa alde SVO, zeren hiru ordenak dúte erabiltzen SVO nola alternatiba komuna edo oso komuna, baina ez SOV.

Bai, VO ordena dá argiki estableagoa diakronikoki azpi baldintza naturalak eta baita sinkronikoki ere. [1360] [>>>]

Maurits & Griffiths (2014): "... the higher frequency of SOV in present languages is perhaps best attributed to widespread descent from ancestral SOV languages, while the high frequency of SVO seems to be due to preferred directions of word-order change... presumably affected by functionality"

Maurits & Griffiths (2014) aski orokorrean ("on the whole") mintzo direlarik, euren ereduan ez dute konsideratzen ha efektua on kontaktu linguistikoa ezta ere ha efektua on behar eta baldintza komunikatibo ezberdinak an garai oso diferenteak, baina hala ere argiki bereizten dituzte arrazoi orokor-nagusiak zergátik gaur egun egonen liraké, alde batetik, maiztasun handia (nahiz jaitsiz) an (S)OV sintaxiak, eta bestetik maiztasun orobat handia an (S)VO sintaxiak (eta igoz):

On the whole, it seems that the higher frequency of SOV in present languages is perhaps best attributed to widespread descent from ancestral SOV languages, while the high frequency of SVO seems to be due to preferred directions of word-order change and variation in word-order stability, both of which are presumably affected by functionality.

Ikusten dugunez, ematen dituzte oso arrazoi ezberdinak: (S)OV sinpleki etorriko lirake ti aintzinako egoera bat, bitárten, oso ezberdinki, (S)VO sintaxiak gerota gehiago zabaltzen ariko lirakén...

... presumably affected by functionality... 

non ulertu beharko litzake ze funtzionalitate hori referitzen den ki behar linguistikoak azpi baldintza komunikatibo orokorrak, askoz exigenteagoak zein beharrak zein zirén existitzen noiz sintaxiak sortzen ari zirén ti zero. Bai, azken buruan, (S)VO zabaltzen ariko litzake zatio bere funtzionalitate erlatibo handiagoa azpi baldintza exigenteagoak. [1359] [>>>]

Basikoki, azaldu behar da zergátik aldaketa linguistiko ez-induzituak ga kontaktu linguistikoa soilik bide dirá ti OV buruzki VO

Sarrera honetan komentatzen genuén ondoko aipua ga Maurits & Griffiths (1914) non autoreek apuntatzen dute ze aztertu beharko litzaké ...

... whether there is any psycological reason that SOV should be such a frequent ancestral word order. [Maurits & Griffiths, 2014]  

Aipu horretan bertan, Maurits & Griffiths (1914) dúte aipatzen bigarren ikerlerro bat, non bilatu beharko lirake arrazoi funtzionalak ki explikatu aldaketa komunenak artén hitz-ordenak:

The other line of research seeks to identify functional concerns that might drive the most frequent changes. [Maurits & Griffiths, 2014]

Bigarren puntu horretaz zeháztu ze hor aipatzen dirá "the most frequent changes" baina gabé konsideratu kontaktu linguistikoa, zeintaz jada mintzatu ginen an sarrera titulatzén "Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SVO → SOV aldaketa", zein jasotzen dugun jarraian osorik:

Genioen atzo:

... , Maurits & Griffiths-en ereduak ez luke kontuan hartuko realitate sozial bat zein, hizkuntzalari batzurentzat (adibidez, Miren Azkaraterentzat) izanen zén faktorerik azpimarragarriena an aldaketa linguistikoa: kontaktu linguistikoa. Muga nabarmena da hori, zeren kontaktu linguistikoak balio daike nagusiki ki explikatu aldaketák alde SOV, zein diren gutxiago eta zaharragoak, eta ez hainbeste ki explikatu aldaketák alde SVO, halan-ze kontaktua bihurtzen dá faktore oso kontuan hartzekoa.

Hortaz, galdera da: nóla geldituko lirake aldabide nagusiak artén hitz-ordenak baldin saiatuko bagina kentzén ha efektua on kontaktu linguistikoa? Halako saio bat egin zutén Gell-Mann & Ruhlen-ek (2011), nork gogoratzen ziguten ze: 

According to Givón, "To my knowledge all documented shifts to SOV from VO ... can be shown to be contact induced" (12), a conclusion also arrived at by Tai (14) and Faarlund (15). [Gell-Mann & Ruhlen, 2011]

Givón zúen idatzi hori an 1977, eta errepikatu zuén an 2005 (ikus sarrera hau). Tai-k idatzi zuen bere artikulua an 1976, eta Faarlund an 1990. 

Eta gauza da ze puntu hori ezin da saihestu noiz aztertzen tendentzia globalak an hitz-ordenak, zeren, behin kendutakoan aipatutako efektua on kontaktu linguistikoa, tendentzia evolutibo naturala ("natural drift without diffusion") argiki joango litzaké ti OV ki VO: 

Horretaz, azpímarratu bi puntu:

1.: Kontaktu linguistikoaren efektua kendutakoan, desagertzen bide dá SVO → SOV aldaketa.

2.: Obviatzen badugu sujetuaren posizioa, geldituko litzaiguké norabide orokor argi bat ti OV bruzki VO.

Bestalde, kontaktu linguistikoaren efektu orokorra ere aldatzen doa: izan ere, zenbat eta VO sintaxi gehiago egon (jada dirá gehiengoa), kontaktu linguistikoaren eragina bihurtuko dá (jada bihurtu da) nagusiki baruzki SVO, hola azkártuz ha prozesu teknologiko globala aldé ordena efektiboago bat azpi baldintza orokorrak, nola dén SVO ordena burulehena.

Esan nahi baita ze, basikoki, azaldu behar da zergátik aldaketa linguistiko ez-induzituak ga kontaktu linguistikoa soilik bide dirá ti OV buruzki VO, gaurko egunean bihúrtzu azken ordena hori maizkoena artén munduko hizkuntzak. [1358] [>>>]

..., halan ze askoz egokiago bihurtuko da atzératzea objetua ki azken posizioa, non bete ahalko duen bere paper diskursibo rhematiko betea

Atzokoan amaitzen genuén gure sarrera esánez:

Gerora, behar komunikatiboak handituko ziren, sujetuak bihurtuko zirén ez-hain-kontextualak eta konplexuagoak, halan ze askoz egokiago bihurtuko zen aurrératzea sujetua ki lehenengo posizioa, non jada hasiko zen betetzen paper diskursibo thematiko betea (material ezagun-referentziala, baina akaso ez hain kontextuala). Horrela, sujetu aktiboak hasierara pasatzean, diferentziatu beharko ziren ti objetuak, bide emánez ki kasu ergatiboa (edo akusatiboa) eta SOV ordena, zein hizkuntza gehienetan dá ordena zaharrena zein agertu zaigun historikoki.

Bide beretik, objetuak joanen dirá bilakatzen gerota gutxio kontextualak (edo guztiz imaginarioak edo abstraktuak) eta gerota konplexuagoak (tipikoki objetuak izanen dirá ondo konplexuagoak zein euren kide thematikoak, justuki zeren eramaten dutén informazio berria, informazioaren helburua, benetako informazioa), halan ze askoz egokiago bihurtuko da atzératzea objetua ki azken posizioa, non bete ahalko duen bere paper diskursibo rhematiko betea, aurkéztuz material akontextualena, konplexuena, gutxien esperotakoa, gutxien eskuragarria, zeinen gainean jarri nahi genukén indar prosodiko handiena, expresio matizatuena, behinda hartarako bidea ondo prestatuta. [1357] [>>>]

... halan ze askoz egokiago bihurtu zen aurrératzea sujetua ki lehenengo posizioa, non jada hasiko zen betetzen paper diskursibo thematiko betea

Bukatzen genuén atzoko sarrera esánez:

Horrela, eta alde batera utzita sujetuaren posizioa (zein, hasiera batean, izanen zén oso-oso kontextuala, eta hortaz gehienetan eliptikoa edo an posizio finala, nola gertatzen den kin material kontextualki oso-oso eskuragarria, sórtuz OVS ordena, bide batez ondo inestablea: ikus "OVS ez da ordena egonkorra, baizik oso inestablea"), sorrerako baldintza haietan esperoko genuke OV hitz-ordena eta, orohar, ordena postpositiboa.

eta gaur gogoratu nahi genuke atzo aipatutako sarrera hori, non mintzatu ginen burúz gaztelaniazko eta euskal adizki zaharrak, oinarrituz gure esanak an egungo aditz-morfologia, zein askotan izan ahal den nola lehio ireki bat erákutsiz iragan sintaktikoa on hizkuntzak. Horretaz, gogora daigun Givón-en hitz hauek, zein aipatu genituen adibidez hemen:

Synchronic morphology is most often the best guide for reconstructing older syntax. [Givón, 2005] 

Hala eginez, neurri batean erantzuten diogu ki hemengo galdera bat ga Txopi, noiz zioén: "Badakigu beraz, nola izan ahal zen sintaxia on hizkuntzak an Neolitiko garaia. Ta aditzak? Ta morfologia?"):

Zioen herenegun Gilen-ek an lehenengo partea on bere komentarioa:

Aurreko posteko adizkien oinarrizko elementuek ordena berbera dute zein (gaurko) gaztelaniazko forma equivalenteek:

- dakartzagu
orain.indik-hura-ekarri-plural-guk
= OVS

(los) traemos
hura.plural-ekarri-orain.indik.-guk
= OVS

dakarzkizugu
orain.indik-hura-ekarri-plural-dat.zu-guk
= OVS

te (los) traemos
zu/dat.zu-hura.plural-ekarri-orain.indik.-guk
= OVS

Bai, hala da, gaztelaniaren gaurko "(los) traemos" ere báda OVS, non "los" klitikoak egiten dú referentzia ki objektu plural preverbal bat, eta "-mos" morfemak ki lehenengo persona plurala on subjektu postverbal bat.

Eta bai, estruktura horrek bide ematen digu ki espekulatu ze gaztelania zaharra (zein ez den baizik latina, edo, lehenago, indoeuroparra edo protoindoeurparra), izanen zén hasieraren hasieran OVS ere, justuki nola euskara. 

Hori ez litzake batere harritzekoa, zeren horixe izan liteke aski patroi evolutibo normala artén hizkuntzak noiz ari zirén sortzen. Hasieran, pensatzekoa da ze soilik izanen ziren hitz solteak, zeinek, kontextu oso explizitoetan, izanen zirén mezu osoak, nahiz ez erákutsi batere estruktura sintaktikorik, ezta batere kategoria gramatikalik, soilik hitzak, tipikoki objetu konkretuak: ia izanen zirén kolpe komunikatiboak, afin adierazi zerbait konkretua, zerbaiten presentzia:

Ur.

Geroago, joango ziren agertzen beste era bateko hitzak, zentzu batean abstraktuagoak, nahiz oraindik oso kontextualak, nola "da", zein hasiera-hasieran akaso izanen zén erakusle moduko bat (edo zérbait artén erakuslea eta aditza):

ur dá.

adieraziz ze ur hori hortxe dago, bertan eta oraintxe. Gero joango ziren agertzen kategoria are abstraktuagoak nola aditzak (edo aditz zehatzagoak):

ur da go.

adieraziz ze ur hori egonean dago, geldi, eta ez ibiltzen:

ur da bil.

Egoera zahar hartan, komunikazioa garatuko zén tipikoki artén persona ondo ezagunak, an mezuak zein izanen zirén ondo sinpleak. Baina, komunikazioa garatu ahala, batzuetan zenbait aditzekin handituko zén beharra on adierazi zérbait gehiago, osagarriki, beste erakusle moduko bat: sujetu aktiboa (zéinek egin akzioa); eta aukerako informazio osagarri hori hasiko zen ematen an garai hartako posizio osagarriena edo, nahiago bada, gutxien inportantea (respektu hasiera urgentea), eta hori zén justuki bukaera:

"Ur da kar gu"l

Edonola ere, gauza da ze OVS hitz-ordena, izanik ere aski argudiagarria an sorrerá on hizkuntza guztiak (akaso an hizkuntza zahar-zahar primigenio bakarra), ez da ordena egonkorra, baizik oso inestablea, izan ere, komunikazio-beharrak igo ahala, sujetuak hartzen doáz gerota paper diskursibo handiagoa, oinarrizkoagoa, eta esaldi-hasierara pasatuko lirake, emanez SOV hurrenkera. Horrela daukagu ze, egun, munduko hizkuntza gehien-gehienek kokatzen duté, normalki, sujetua an esladi-hasiera.

Hortaz, OVS ordena oso inestablea izanik (jotzen du buruzki SOV), gertatzen da ze, periodo historikoan, soilik ezagutzen dira OVS sintaxi gutxi batzuk (oso baldintza berezietan), hala nola ze agertzen zaizkigu SOV protoestruktura asko, praktikoki hizkuntza guztietan, zein denborarekin eta presio komunikatiboa medio ari diren bihurtzén SVO (gutxi gora behera, hizkuntza guztien erdia dá jada SVO).

Halaxe egin zuen latinak an bere bilakaera buruzki hizkuntza romantzeak, eta halaxe egin du partzialki euskarak ere, nahiz oraindik ez den guztiz onartzen.

Bai, OVS dá oso aukera argudiagarria an sorrrera on sintaxiak (hor, sujetu erakuslearen kontextualtasun handi-handia nagusituko zen gain bere konkretutasun handiagoa respektu aditza).

Respektu morfologia, esán ze, hasiera hartan, egungo morfema horiek (da-kar-gu) izanen zirén hitz solteak (zein gero konpaktatuko zirén an gaurko aditz-morfologia), eta goragoko "Ur da kar gu" izanen zén esaldi tipiko bat, zek beteko lituzké perfektuki orduko behar komunikatiboak. 

Gerora, behar komunikatiboak handituko ziren, sujetuak bihurtuko zirén ez-hain-kontextualak eta konplexuagoak, halan ze askoz egokiago bihurtuko zen aurrératzea sujetua ki lehenengo posizioa, non jada hasiko zen betetzen paper diskursibo thematiko betea (material ezagun-referentziala, baina akaso ez hain kontextuala). Horrela, sujetu aktiboak hasierara pasatzean, diferentziatu beharko ziren ti objetuak, bide emánez ki kasu ergatiboa (edo akusatiboa) eta SOV ordena, zein hizkuntza gehienetan dá ordena zaharrena zein agertu zaigun historikoki. [1356] [>>>]

Yamamoto (2005): "... abstract notions are likely to follow concrete notions (Kodama 1987: 87- 93)."

Atzoko sarreran referitzen ginen ki konkretutasuna on objetuak versus abstratutasun handiagoa on aditzak edo postposizioak (bereziki an garai zaharrak, non objetu ia guztiak izanen zirén ondo konkretuak, eta hortaz ondo seinalagarriak an kontextu garden bat) nolan faktore inportante bat eráginez sintaxi OV buruazkena an sorrera on hizkuntzak (lehenago sortuko zirén izen objetibagarriak, eta soilik gero sortuko ziren adibidez postposizioak egínez referentzia ki emandako objetua). Konkretutasunaren puntu horri referitzen da Yamamoto (2005) aipátuz Kodama (1987) an terminu hauek:

Furthermore, both S and O typically represent more concrete notions than V, and abstract notions are likely to follow concrete notions (Kodama 1987:87-93) [Yamamoto, 2005:388]

Bai, horretaz mintzo ginen hemen (edota an atzoko sarrera)

Horrela, eta alde batera utzita sujetuaren posizioa (zein, hasiera batean, izanen zén oso-oso kontextuala, eta hortaz gehienetan eliptikoa edo an posizio finala, nola gertatzen den kin material kontextualki oso-oso eskuragarria, sórtuz OVS ordena, bide batez ondo inestablea: ikus "OVS ez da ordena egonkorra, baizik oso inestablea"), sorrerako baldintza haietan esperoko genuke OV hitz-ordena eta, orohar, ordena postpositiboa. [1355] [>>>] [A51] [A5]

Konkretutasuna, kontextualtasuna eta komunikazio gestuala, elkarrekin azálduz sorrerako lehentasuna alde sintaxi OV buruazkena

Atzo ikusten genuenez, Maurits & Griffiths-ek (2014) ziotén ondorengoa noiz saiatu azaltzen zergátik SOV izanen litzaken hain maizkoa an aintzinako garaiak:

In light of other results showing a preference for SOV in improvised gestural communication, it seems likely that there is something special about SOV.  [Maurits & Griffiths, 2014]

Bai, komunikazio gestuala, kontextualtasuna eta konkretutasuna dirá hiru elementu zein zaizkigun agertzen guztiz uztartuak, eta zek, oso pensatzekoa denez, izanen zutén paper ia determinantea an (aintzinako eta hasierako) sorrerá on sintaxi OV buruazkenak. Horretaz mintzo ginen an gure "Buruz hizkuntzen garapen sintaktiko-diskursivoa" (2014):

Halaber, hemen, idatzi dugu:

Bádirudi ze hizkuntza (edo hizkuntzak) ezerezetik sortzean nagusitzen dá ordena buruazkena (SOV postpositiboa, edo hasieran bertan OVS postpositiboa) gain SVO burulehena. Horretarako batu egiten dirá gutxienez bi faktore (ikus ere "Evoluzio sintaktikoak bilatzen dú optimizazio (edo maximizazio) komunikatiboa"):

• Alde batetik, sorrera horretan, aurrena sortuko zirén elementu konkretuagoak, seinalagarriagoak, objetibagarriagoak (nola objetuak, eta ez edozein objetu baizik soilik objetu konkretuak, seinalagarriak), zein izanen lirakén nola oinarria zeinen gainean sortuko ziren elementu abstraktuagoak, eta horregatik zailagoak ki sortu ti ezereza. 
  

• Bestetik, sorrera horretan komunikazioa litzaké oso kontextuala, askotan nahastua kin keinuak, halan ze mezuak ez lukete behar estrategia komunikatibo berezirik, esan nahi baita ze mezuak izanen ziren oso sinple, oso eliptiko, eta bereziki zentratuak an objetua (askotan ez zen besterik beharko, soilik objetua: beste guztia, nolabait, izanen zén haren osagarri opzionala, baldin behar bazen). 
  

Eta nahizta oinarrizko estrategia komunikatibo buruazken hori ez izán teknikoki potentea azpi baldintza orokorrak, sintaxi hori joan liteke osatzen eta finkatzen (ikus an "Sintaxigintzaren norabide komunikativoa", 2015:183-184)

Bai, batera doaz konkretutasuna, kontextualtasuna eta komunikazio gestuala eráginez hasierako lehentasun orokor bat aldé sintaxi OV buruazkena. Naturalki. [1354] [>>>] [A3] [A4] [A5]

Maurits & Griffiths (2014): "... perhaps we should consider a nonuniform prior for ancestral word orders that favors SOV, which would make an SOV common ancestor for all seven families a safer bet"

Atzo ikusten genuen nóla ...

... , evidentzien arabera, probableena da ze giza-hizkuntzak hasi ziren euren bidea izatén (S)OV buruazkenak ... non-eta ez dauden oinarri sendoak ki pensatu bestela.

Gero eredu teoriko batean egin liteké edozein supuesto edo ariketa zein irúditu interesgarri, baina nahi badugu esanguratsuki islatu realitatea, saiatu beharko ginake egiten ahalik eta supuesto realistenak afin lortú ahalik eta emaitza aplikagarrienak ki realitate hori zein ulertu nahi dugun.

Konkretuki, Maurits & Griffiths (2014) euren ereduan saiatzen dirá ondorioztatzen (a posteriori) zéin izan ziteken hizkuntz familia bakoitzeko aintzinako ordena (ancestral word orders), hasiera batean (a priori) supósatuz ze aintzinako denbora horietan familia bakoitzeko erro-ordenean aukera guztiek (6 ordena posibleek) zeukatén gertatzeko probabilitate bera (hots: an uniform prior for ancestral word orders), zein dén, dudagabe, supuesto eta ariketa ondo interesgarria. Baina gauza da ze, genioenez evidentzien arabera, aintzinako realitatea ahalik eta hobekien islatzekotan, egokiagoa dirudi supósatzea...

... a nonuniform prior for ancestral word orders that favors SOV [Maurits & Griffiths, 2014] 

Hala eginez gero, izanen genuke ze:

... perhaps we should consider a nonuniform prior for ancestral word orders that favors SOV, which would make an SOV common ancestor for all seven families a safer bet ... [Maurits & Griffiths, 2014]

Hortaz, egínez hori supuesto realistagoa ezen garai batean familia linguistiko guztietako erro-hizkuntzak izanen zirén probablekiago SOV ezez beste ordena batekoak, nola dirudien, emaitza izanen bide da ze familia guztietako arbaso komuna izanen litzakén SOV.

Gauza da ze, eredu teoriko batean emaitzak dependitzen dirá estuki ti supuestoak zein egiten diren (ikus adibidez sarrera hau gain ustezko ziklizitatea an bilakaera on hitz-ordenak), halan ze, realitateren bat islatu nahi badugu, saiatu beharko ginake erabiltzen horiek supuestoak zein gehien hurbiltzen diren ki gure interesko realitatea. Kasu honetan ikusten dugu nóla egokiagoa dirudien egítea goragoko supuesto alternatiboa: a nonuniform prior for ancestral word orders that favors SOV, zeinek ...

... would make an SOV common ancestor for all seven families a safer bet... [Maurits & Griffiths, 2014] 

Horrela eginez, bai supuestoa eta baita emaitza ere izanen liraké hurbilago ti evidentzia enpirikoa. [1353] [>>>]