Mekanismo propioak: "amorez eta..."

J.M. Agirre itzultzaileak hemen:

Tradizio literarioan hasitako bidea, ez eten, baizik eta osatu eta aberastu egin beharko genuke, hizkera juridiko kultu eta funtzional bat sortzeko. Ildo horretan, helburuzko esapide prepositibo bat falta zaigularik, ETAren sailean “amorez eta” proposatuko nuke, “amoreagatik” zaharretik abiatuta.

Bai, hala da.  Osatu eta aberastu ordez-ta estutu eta pobretu. [210] [⇶]

Mekanismo propioak: "... egin dezagun arren" vs."arren(-eta) ... egin dezagun"

Hortxe daukagu, beheko iragarkian, "arren..." estruktura finala bi alditan erabilia an esaldi berbera. Izatez, "arren(-eta)..." prepositibo hori ez da baizik produktua ti desdóblatu prepositiboki bere baliokide pospositiboa ("... arren"). Esan nahi baita, "...egin dezagun arren" =   "arren ... egin dezagun":

Soilik nahi genuke azpimarratu ze mekanismo hori dá propiala e euskara. [209] [⇶]

Mekanismo propioak: "bitartean eta..."

An nire "Euskararen garabideak" (Alberdania, 2002) zán agertzen honako bikote hau:

"...-n bitartean" = "bitartean(-eta)..." ["Euskararen garabideak", 2002: 62]

adíbidetuz euskararen mekanismo sintaktiko bat nondik sortu izan dirén baliabide prepositiboak. Eta gauza da ze, 1985 urtean, Joanes Urkijo idazleak erabilia zuén hiru aldiz "bitartean eta..." an artikulua titulatzén "Zenbait mito", zein zan publikatu an aldizkari literarioa deitzén "Ttu Ttuá" (0.3 zenbakia, 1985eko negua). Ikus:

1.: Mota honetako mitoetan jatorri duten gaiak zientzi-fikzioan aurkitzen ditugu ugarien, genero honek azken berrogei urteotan izan duen gorakadari esker eta beharbada beraren tradizio laburraren ondorioz, bitartean eta gainontzeko generoen bilakapena mitoen baztertzean edo gutxienez maskaratzean amaitu den. (6. orr.)

2.: Bizitza zer den azaltzea zail samarra bada ere, gure kontzepzioen arabera (ez gara orain hasiko kontzepzio horien zuzentasunaz eztabaidatzen) badakigu bederen lurra ez dela bizi, bitartean eta gizakiok bai. (8. orr.)

3.: Dr. Jekyll eta mister Hyde gaitzaren indarren adierazpen dira, bitartean eta Supermanek ongiaren indarrak askatzen dituen. (8. orr.)

Beraz, hor dugu "bitartean(-eta)..." prepositiboa eskura, printzipioz edozeinek erabiltzeko prest (hori edo akaso beste aldaeraren bat, nola diran "bitartean..." soildua, edo "bitarten..." berezitua). [208] [⇶]

Mekanismo propioak: "ezik..." prepositibotua

An ber aldizkari-alea zein aipatzen genuen hemen, aurkituko dugu artikulua titulatzén "Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan (8 - Elkanoko aldaerarekiko zenbait erkaketa)" sinatua ganik Koldo Artola (Fontes linguae Vasconum, 117, 2014:25-100), non, besteak beste, aurkitu ahal dugun "ezik..." prepositiboa afinda adierazí "...izan ezik". Ikus Koldo Artolaren hitzak:

Ilurdozko ezik, ordea, "izan ezik"en pare-edo dugu: yodín gerá dénak lanéra, ezík áite, aitéa "iremos todos a trabajar menos el padre". [59. or.]

Hor aplikatu da ber mekanismoa nondik den derivatu "baizik(-eta)...".

Azken buruan "baizik" eta "ezik" berdin nola "baizen" eta "ezen" (edota beste aldaera batzuk ere) ez dira baizik bikoteak zein jaio ziran postpositibo, eta zein joan diran ematen aukera prepositiboak, erabiliz mekanismo bat zein dan propiala e-euskara, berdin nola-ere dan propioa e-beste edozein hizkuntza, hain propioa nola orokorra. [207] [⇶]