osteguna, urtarrila 02, 2020

"dako" postpositiboa solterik ere idatzi ohi da

Atzoko sarreran aipatzen genuen nóla "tako" partikula agertzen dén, izen bihurtuta, an bi esaera zahar zein irakurri ahal diren an "Refranes y Sentencias" (1596). Eta gauza da ze "daco" partikula postpositiboa ("tako" bera baita) ez gutxitan erabili izan dá solterik, nola ikusi ahal dugun an ondorengo adibidea (Eskualduna, 1887-5-15:2-3):
Gezurra duzu M. Joanthoc etchezain-bordariak countre zitiala, ezic oroc nausiaren daco eman titzie botzac. [Eskualduna, 5. zkia., 1887-5-15:2-3]
eta aurrerago:
Muthico gazte bat E, ibilarazi dizie eleczione antzineco gaian etchez etche Vignancourren daco botz bitzen. [Eskualduna, 5. zkia., 1887-5-15:2-3]
eta aurrerago:
Eleczioneco egunean Réveil basque cazetak ziozun Arubeko botzak CASIC GUZIAC Vignancourren daco izanen zirela. [Eskualduna, 5. zkia., 1887-5-15:2-3]
Hor daukagu, adibidez, "daco" postpositibo soltea. [762] [>>>]

Etiketak: ,

asteazkena, urtarrila 01, 2020

Azkue (1925): "... dos ejemplos del sufijo -tako 'para', ennoblecido en su categoría gramatical."

Aurreko sarreran, mintzatuz burúz "tako" nominalizatu askea, aipatzen genuén Orotariko Euskal Hiztegia, non aipatzen zén Azkue-ren hiztegi hirueleduna ("Diccionario Vasco-Español-Francés"). Orain hona dakargu zer dioen Azkue-k berak an bere "Morfología vasca" (1925) burúz "tako" hori:
A) En el precioso libro de Refranes y Sentencias hay dos ejemplos del sufijo -tako "para", ennoblecido en su categoría gramatical. Takok deroat dodana neure etxerean zeyara el fin (el para, literalmenle) me lleva lo que tengo desde mi casa al mercado. Orok dogu ardura bat ta guztia takoentzat todos tenemos un cuidado y todo ello para los fines. (Refr. 82 y .555). [Azkue, 1925:16]
Hor dugu, beraz, "tako" askea, solterik, izen bihurtuta, edo Azkue-k dioenez, nobletua an bere kategoria gramatikala. [761] [>>>]

Etiketak: , , ,

asteartea, abendua 31, 2019

"tako": "Para, usado como sustantivo" A (OEH)

Atzoko sarreran aipatzen genuen nóla, "Refranes y Sentencias" (1596) liburuan, agertzen zaigún "tako" postpositiboa, baina izen bihurtuta. Honela jasotzen du erabilera hori Orotariko Euskal Hiztegia-k:
tako.
(A, que cita RS).
"Para, usado como sustantivo" A.
Takok deroat dodana neure etxerean zeiara. "Para me lleva lo que tengo de mi casa al mercado" . RS 82. Orok dugu ardura bat ta guztia takoenzat. "Todos tenemos un cuidado y todo para el para" . Ib. 533. 
"A" laburdura horrek esan nahi dú Azkue ("Diccionario Vasco-Español-Francés"). [760] [>>>]

Etiketak: , ,

astelehena, abendua 30, 2019

Refranes y Sentencias (1596): "tako" partikula postpositiboa, izen bihurtuta eta solterik.

Aurreko sarrera batzuetan irakurri ditugú zenbait esaera zahar atereak tikan "Refranes y sentencias comunes en Bascuence, declarados en Romance" (1596), eta oraingoan hona ekarri nahi genuke beste bi, non agertzen zaigún "tako" partikula postpositiboa baina izen bihurtuta
Tacoc deroat dodana neure echerean cejara. (Para me lleua lo que tengo de mi casa al mercado.) [RS,82]

Oroc dogu ardura bat, ta guztia tacoencat. (Todos tenemos vn cuydado y todo para el para.) [RS, 533]
Ondorioz, "tako" izena agertuko zaigú an hiztegia on "Refranes y Sentencias", non Lakarra-k biltzen dituen lan horretako hitz guztiak:
tako «para»
tacoc 82, tacoencat 533 [Lakarra,1996:220]
Hor, "tako" partikula postpositiboa bihurtu dá izen soltea. [759] [>>>]

Etiketak: , ,