Givón (1979): "... the synchronic characteristics of syntactic structures cannot be understood without some reference to the diachronic processes which gave them rise."

Atzoko sarreran jartzen genuen gure atentzioa gain dimensio diakronikoa on munduko hitz-ordenen maiztasunak, zein ezinbestez konsideratu beharko da baldin ulertu nahi badugu datu horien sakontasun eta esangura osoa. Zentzu horretan mintzo zén Givón (an bere "On understanding grammar", 1979) bidéz hitz hauek:

... the synchronic characteristics of syntactic structures cannot be understood without some reference to the diachronic processes which gave them rise. [Givón, 1979:235]

Aipu hori jasotzen genuen barnén beste aipu bat ganik Hoeks (2016), non  azken autore horrek berriro azpimarratzen zuén ber ideia: ha inportantzáa on dimensio diakronikoa noiz aztertzen evidentzia enpirikoa gain hitz-ordenak. Beherago agertzen da Hoeks-en aipu osoa, barnén gure sarrera titúlatzen:

• Hoeks (2016): "From the fact that the change into SOV has (almost) never occurred in recent history (Givón, 1979; Newmeyer, 2000), it might be claimed that ..."

zeinen eduki osoa gogratu nahi dugún:

Hoeks (2016) dú jotzen justuki an gakoa: Ez dira soilik azaldu behar nóla banatzen diren gaur egungo maiztasunak artén hitz-ordenak (hori ere, esan gabe doa, aztertu behar da), baizik ere maiztasun diakronikoak, esan nahi baita, horiek ze dúten erakusten zéin izan diren joera evolutibo nagusiak artén hitz-ordenak eta zéin baldintzetan gertatu dirén mugimendu horiek. Hori informazio klavea da an afera hau (zein baita ondo zentrala), eta ezinbestez eman behar zaio tratamendu egokia:

Bai, ...

From the fact that the change into SOV has (almost) never occurred in recent history (Givón, 1979; Newmeyer, 2000), it might be claimed that there exists no preference for SOV word orders. [Hoeks, 2016]

Bai, orobat behar da ikuspegi dinamikoa, evolutiboa, diakronikoa, zein den Hoeks-en (2016) lanaren bizkarrezurra.

Bai, ezinbestez. [1676] [>>>]

... halan ze askoz egokiago bihurtu zen aurrératzea sujetua ki lehenengo posizioa, non jada hasiko zen betetzen paper diskursibo thematiko betea

Bukatzen genuén atzoko sarrera esánez:

Horrela, eta alde batera utzita sujetuaren posizioa (zein, hasiera batean, izanen zén oso-oso kontextuala, eta hortaz gehienetan eliptikoa edo an posizio finala, nola gertatzen den kin material kontextualki oso-oso eskuragarria, sórtuz OVS ordena, bide batez ondo inestablea: ikus "OVS ez da ordena egonkorra, baizik oso inestablea"), sorrerako baldintza haietan esperoko genuke OV hitz-ordena eta, orohar, ordena postpositiboa.

eta gaur gogoratu nahi genuke atzo aipatutako sarrera hori, non mintzatu ginen burúz gaztelaniazko eta euskal adizki zaharrak, oinarrituz gure esanak an egungo aditz-morfologia, zein askotan izan ahal den nola lehio ireki bat erákutsiz iragan sintaktikoa on hizkuntzak. Horretaz, gogora daigun Givón-en hitz hauek, zein aipatu genituen adibidez hemen:

Synchronic morphology is most often the best guide for reconstructing older syntax. [Givón, 2005] 

Hala eginez, neurri batean erantzuten diogu ki hemengo galdera bat ga Txopi, noiz zioén: "Badakigu beraz, nola izan ahal zen sintaxia on hizkuntzak an Neolitiko garaia. Ta aditzak? Ta morfologia?"):

Zioen herenegun Gilen-ek an lehenengo partea on bere komentarioa:

Aurreko posteko adizkien oinarrizko elementuek ordena berbera dute zein (gaurko) gaztelaniazko forma equivalenteek:

- dakartzagu
orain.indik-hura-ekarri-plural-guk
= OVS

(los) traemos
hura.plural-ekarri-orain.indik.-guk
= OVS

dakarzkizugu
orain.indik-hura-ekarri-plural-dat.zu-guk
= OVS

te (los) traemos
zu/dat.zu-hura.plural-ekarri-orain.indik.-guk
= OVS

Bai, hala da, gaztelaniaren gaurko "(los) traemos" ere báda OVS, non "los" klitikoak egiten dú referentzia ki objektu plural preverbal bat, eta "-mos" morfemak ki lehenengo persona plurala on subjektu postverbal bat.

Eta bai, estruktura horrek bide ematen digu ki espekulatu ze gaztelania zaharra (zein ez den baizik latina, edo, lehenago, indoeuroparra edo protoindoeurparra), izanen zén hasieraren hasieran OVS ere, justuki nola euskara. 

Hori ez litzake batere harritzekoa, zeren horixe izan liteke aski patroi evolutibo normala artén hizkuntzak noiz ari zirén sortzen. Hasieran, pensatzekoa da ze soilik izanen ziren hitz solteak, zeinek, kontextu oso explizitoetan, izanen zirén mezu osoak, nahiz ez erákutsi batere estruktura sintaktikorik, ezta batere kategoria gramatikalik, soilik hitzak, tipikoki objetu konkretuak: ia izanen zirén kolpe komunikatiboak, afin adierazi zerbait konkretua, zerbaiten presentzia:

Ur.

Geroago, joango ziren agertzen beste era bateko hitzak, zentzu batean abstraktuagoak, nahiz oraindik oso kontextualak, nola "da", zein hasiera-hasieran akaso izanen zén erakusle moduko bat (edo zérbait artén erakuslea eta aditza):

ur dá.

adieraziz ze ur hori hortxe dago, bertan eta oraintxe. Gero joango ziren agertzen kategoria are abstraktuagoak nola aditzak (edo aditz zehatzagoak):

ur da go.

adieraziz ze ur hori egonean dago, geldi, eta ez ibiltzen:

ur da bil.

Egoera zahar hartan, komunikazioa garatuko zén tipikoki artén persona ondo ezagunak, an mezuak zein izanen zirén ondo sinpleak. Baina, komunikazioa garatu ahala, batzuetan zenbait aditzekin handituko zén beharra on adierazi zérbait gehiago, osagarriki, beste erakusle moduko bat: sujetu aktiboa (zéinek egin akzioa); eta aukerako informazio osagarri hori hasiko zen ematen an garai hartako posizio osagarriena edo, nahiago bada, gutxien inportantea (respektu hasiera urgentea), eta hori zén justuki bukaera:

"Ur da kar gu"l

Edonola ere, gauza da ze OVS hitz-ordena, izanik ere aski argudiagarria an sorrerá on hizkuntza guztiak (akaso an hizkuntza zahar-zahar primigenio bakarra), ez da ordena egonkorra, baizik oso inestablea, izan ere, komunikazio-beharrak igo ahala, sujetuak hartzen doáz gerota paper diskursibo handiagoa, oinarrizkoagoa, eta esaldi-hasierara pasatuko lirake, emanez SOV hurrenkera. Horrela daukagu ze, egun, munduko hizkuntza gehien-gehienek kokatzen duté, normalki, sujetua an esladi-hasiera.

Hortaz, OVS ordena oso inestablea izanik (jotzen du buruzki SOV), gertatzen da ze, periodo historikoan, soilik ezagutzen dira OVS sintaxi gutxi batzuk (oso baldintza berezietan), hala nola ze agertzen zaizkigu SOV protoestruktura asko, praktikoki hizkuntza guztietan, zein denborarekin eta presio komunikatiboa medio ari diren bihurtzén SVO (gutxi gora behera, hizkuntza guztien erdia dá jada SVO).

Halaxe egin zuen latinak an bere bilakaera buruzki hizkuntza romantzeak, eta halaxe egin du partzialki euskarak ere, nahiz oraindik ez den guztiz onartzen.

Bai, OVS dá oso aukera argudiagarria an sorrrera on sintaxiak (hor, sujetu erakuslearen kontextualtasun handi-handia nagusituko zen gain bere konkretutasun handiagoa respektu aditza).

Respektu morfologia, esán ze, hasiera hartan, egungo morfema horiek (da-kar-gu) izanen zirén hitz solteak (zein gero konpaktatuko zirén an gaurko aditz-morfologia), eta goragoko "Ur da kar gu" izanen zén esaldi tipiko bat, zek beteko lituzké perfektuki orduko behar komunikatiboak. 

Gerora, behar komunikatiboak handituko ziren, sujetuak bihurtuko zirén ez-hain-kontextualak eta konplexuagoak, halan ze askoz egokiago bihurtuko zen aurrératzea sujetua ki lehenengo posizioa, non jada hasiko zen betetzen paper diskursibo thematiko betea (material ezagun-referentziala, baina akaso ez hain kontextuala). Horrela, sujetu aktiboak hasierara pasatzean, diferentziatu beharko ziren ti objetuak, bide emánez ki kasu ergatiboa (edo akusatiboa) eta SOV ordena, zein hizkuntza gehienetan dá ordena zaharrena zein agertu zaigun historikoki. [1356] [>>>]

Konkretutasuna, kontextualtasuna eta komunikazio gestuala, elkarrekin azálduz sorrerako lehentasuna alde sintaxi OV buruazkena

Atzo ikusten genuenez, Maurits & Griffiths-ek (2014) ziotén ondorengoa noiz saiatu azaltzen zergátik SOV izanen litzaken hain maizkoa an aintzinako garaiak:

In light of other results showing a preference for SOV in improvised gestural communication, it seems likely that there is something special about SOV.  [Maurits & Griffiths, 2014]

Bai, komunikazio gestuala, kontextualtasuna eta konkretutasuna dirá hiru elementu zein zaizkigun agertzen guztiz uztartuak, eta zek, oso pensatzekoa denez, izanen zutén paper ia determinantea an (aintzinako eta hasierako) sorrerá on sintaxi OV buruazkenak. Horretaz mintzo ginen an gure "Buruz hizkuntzen garapen sintaktiko-diskursivoa" (2014):

Halaber, hemen, idatzi dugu:

Bádirudi ze hizkuntza (edo hizkuntzak) ezerezetik sortzean nagusitzen dá ordena buruazkena (SOV postpositiboa, edo hasieran bertan OVS postpositiboa) gain SVO burulehena. Horretarako batu egiten dirá gutxienez bi faktore (ikus ere "Evoluzio sintaktikoak bilatzen dú optimizazio (edo maximizazio) komunikatiboa"):

• Alde batetik, sorrera horretan, aurrena sortuko zirén elementu konkretuagoak, seinalagarriagoak, objetibagarriagoak (nola objetuak, eta ez edozein objetu baizik soilik objetu konkretuak, seinalagarriak), zein izanen lirakén nola oinarria zeinen gainean sortuko ziren elementu abstraktuagoak, eta horregatik zailagoak ki sortu ti ezereza. 
  

• Bestetik, sorrera horretan komunikazioa litzaké oso kontextuala, askotan nahastua kin keinuak, halan ze mezuak ez lukete behar estrategia komunikatibo berezirik, esan nahi baita ze mezuak izanen ziren oso sinple, oso eliptiko, eta bereziki zentratuak an objetua (askotan ez zen besterik beharko, soilik objetua: beste guztia, nolabait, izanen zén haren osagarri opzionala, baldin behar bazen). 
  

Eta nahizta oinarrizko estrategia komunikatibo buruazken hori ez izán teknikoki potentea azpi baldintza orokorrak, sintaxi hori joan liteke osatzen eta finkatzen (ikus an "Sintaxigintzaren norabide komunikativoa", 2015:183-184)

Bai, batera doaz konkretutasuna, kontextualtasuna eta komunikazio gestuala eráginez hasierako lehentasun orokor bat aldé sintaxi OV buruazkena. Naturalki. [1354] [>>>] [A3] [A4] [A5]

Yamamoto (2005): "... it seems most likely that human languages originally started with SOV basic word order ..."

Txopi-k atzo:

Badakigu beraz, nola izan ahal zen sintaxia on hizkuntzak an Neolitiko garaia.  [Txopi]

Horretaz ikus daigun ondorengo artikulua ganik Hideki Yamamoto (2005) titúlatzen "A historical view on areal distribution of word order around the world", non dioskún:

When the distribution is considered from a historical point of view, however, it is very likely that most of the areas had been covered with (S)OV-type languages and that the areas of a VO type had been very restricted before many large language families expanded after the Neolithic age. [Yamamoto, 2005]

edo, aurrerago:

The present work does demonstrate and argue that SOV order is most likely to have covered most of the world as far as we go back to the past based on the studies of areal and genetic distribution of word order of the world's languages, but it does not necessarily argue that SOV was the earliest word order of human languages. If SOV order was predominant in most areas on the globe when we trace back to the past, however, there should be some reason for this and it seems most likely that human languages originally started with SOV basic word order unless there are good grounds for judging that languages developed SOV order from another order. The reason for this, however, should be found in studies of pidgin or creole languages and language typology rather than in the speculation made by Givón based on tbe observation of animal comunication or language acquisition.

Beraz, eta labúrbilduz:

... it seems most likely that human languages originally started with SOV basic word order unless there are good grounds for judging that languages developed SOV order from another order. [Yamamoto, 2005]

Horixe. [1337] [>>>] [A2] [A3] [A4]

Dryer (2011): 'I think that most assumptions about genealogical classification would lead to the same conclusion.'

Atzo irakurtzen genituén ondorengo konklusioak ganik Gell-mann eta Ruhlen an euren "The origin and evolution of word order (2011):

non sugeritzen den ze munduko hizkuntza guztiak, edo ia, etor litezke ti antzinako mintzaira bakar bat, zeinen oinarrizko hitz ordena litzaké SOV. Horretaz, Dryer (2011) (ikus hemen, hemen edo hemen) dio:hots

I don't think their argument depends much on the particular assumptions they make. I think that most assumptions about genealogical classification would lead to the same conclusion. [Dryer, 2011]

... ber konklusioa ezen existitu zén antzinako sintaxi bat kin oinarrizko SOV ordena. [⇶]

Dryer (2011): '...than any claim about the human mind that any generative syntactician has made in the last 30 years, ...'

Komentatzen genuen hemen, aipatuz Dryer (2011), ze:

The distribution of SOV versus SVO in the world is quite striking in that although the two orders are about equally common, SOV is much more common in small language families, suggesting that there was a time a few thousand years ago when SOV was by far the most common word order in the world. [Dryer, 2011]

Nahizta, jakina, ezin dugun jakin ziurtasunez nolákoa izan den munduko sintaxien historia zehatza eta osoa, evidentziak apuntatzen du ki SOV ordena nola oso-oso zabaldua an garai zaharrak. [Balbula, 2021]

Eta, jarraian, Dryer tipologista famatuak dio (Dryer, 2011):

So, I would also say that the idea that there was a single original human language and that that language was SOV probably has a higher chance of being true than any claim about the human mind that any generative syntactician has made in the last 30 years, and (though this is probably more contentious) than any reconstructed forms for Proto-Indo-European being correct. There’s a lot of highly speculative work in linguistics.

Eta nahiz ezin dugun jakin zehazki nolákoak izan ziren lehenengo taupada linguistikoak gain gure planeta, Dryer-i sinesgarriagoa iruditzen zaio ha hipotesia ezen hasiera linguistikoetan existitu zén SOV hizkuntza bakar bat zeinda ez azken hamarkadetako generatibisten lan guztiak, eta baita sinesgarriagoa zein diakronista askoren lanak. 

Dryer-ek amaitzen du esánez ze there’s a lot of highly speculative work in linguistics, eta bai, ados gaude, eta gehituko genuke ze, bestaldetik, kasu askotan ez zaiela kasurik egiten ki evidentzia argienak ere, hala nola adibidez ze sintaxi burulehena dá askoz potenteagoa zein sintaxi buruazkena (potenteagoa, jarraituagoa, flexibleagoa, diskursiboagoa, expresiboki moldagarriagoa eta... efektiboagoa). Total, desastre zientifiko bat. Eta, nork sufritu behar du hori? [1150] [>>>]

Dryer (2011): '..., SOV is much more common in small language families, suggesting that there was a time a few thousand years ago when SOV was by far the most common word order in the world.'

Atzo Newmeyer-ek aipatzen zuén Dryer, zein den akaso munduko tipologistarik zailduena, eta gaur fijatuko gara an ondorengo argudioa ganik Dryer bera, non kontrajartzen dirén datu estatikoak (although the two orders are about equally common) eta bestelako datu kualitatiboak, nondik segituko dirén ondorio dinamikoak respektu evoluzioa on sintaxia an munduko hizkuntzak. Ikus daigun Dryer (2011):

The distribution of SOV versus SVO in the world is quite striking in that although the two orders are about equally common, SOV is much more common in small language families, suggesting that there was a time a few thousand years ago when SOV was by far the most common word order in the world. [Dryer, 2011]

Nahizta, jakina, ezin dugun jakin ziurtasunez nolákoa izan den munduko sintaxien historia zehatza eta osoa, evidentziak apuntatzen du ki SOV ordena nola oso-oso zabaldua an garai zaharrak. [1140] [>>>]

Gain paper zentrala on aditza an estruktura informatiboa

Dio Koldo Biguri-k (an "Inpertsonalak eta abstraktuak", jada aipatua an aurreko sarrera):

Esango nuke, orain arteko euskaran behintzat, eta, seguru aski, hizkuntza guztien halako fasean, mintzagaia biziduna izateko joera dagoela.

Hor, aparte utzita nóla, oso interesgarriki, Koldo Biguri referitzen den ki existentziá on fase evolutibo komunak an bilakaerá on munduko hizkuntza guztiak (seguru aski, hizkuntza guztien halako fasean), aipatu nahi genuke nóla Tomlin hizkuntzalari famatuak proposatu zituen an 1986 printzipio deskriptibo-funtzional orokor batzuk xedé azaldu gaur egungo hitz-ordenen banaketa (an bere "Basic Word Order: Functional Principles", 1986), non postulatu zuén ze tipikoki izen-sintagma animatuagoak kokatuko liraké lehenago zein izen-sintagma gutxio animatuak (The Animated First Principle, zein izan zén Tomlin-en hirugarren printzipioa):

The Animated First Principle: in simple basic transitive clauses, the NP [izen-sintagma] wich is most animated will precede NPs wich are less animated. [Tomlin 1986:102]

Jakina, bizidunen lehentasun hori estuki erlazionatua dago kin euren mintzagaitasuna (esaldi transitiboetan, mintzagaiak izaten dira agente, eta agenteak bizidun, alegia animatuak).

Beste maila batean, báda kategoria sintaktiko bat zein oso ondo egokitzen den kin mintzagaia: sujetutasuna. Ikuspuntu sintaktikotik, sujetua da hori zeintaz predikatzen dén zerbait (izan ere, sujetua ulertu ahal dá nola "mintzagai sintaktikoa", biziduna edo ez), eta nahizta izán kategoria sintaktikoa, argi ikusi ahal da zéin hurbil dagoen kategoria sintaktiko hori ti kategoria informatiboa deitzen mintzagaia.

Esaldi transitiboetan, sujetua joan ohi dá esaldian aurrena, mintzagai. Gero, komunikatiboki egokia izaten da sujetu-mintzagai horren ostean koka dadín aditza, zek mugatzen du mintzagaia, bai eta aldiberean emáten informazio rhematiko transizionala (aditza baita transizioa an esaldi transitiboa: izan ere, aditza izaten dá informazio rhematikoa, baina gutxio rhematikoa ezi osagarria, zein izaten dén parte rhematikoena: bukaeran hobe).

Horrela, aditzak markatzen du nóiz bukatzen den mintzagaia, eta aldiberean, nóiz hasten den rhema (hori da oso paper zentrala an estruktura informatiboa, zentzu guztietan). Hortaz, SVO ordenak aski efizienteki mugatzen du estruktura informatiboa [gehien-gehienetan: Mintzagaia (Sujetua) → Rhema (Verbua + Objetua)], eta hain zuzen askoz hobeki ezi SOV ordena, non ez den agertzen oinarrizko referentzia estrukturalik respektu nón bukatu mintzagaia eta nón hasi parte rhematikoa; eta non, gainera, aditzaren informazio transizionala ematen den an esaldi-bukaera (hots, esaldi transitiboa gelditzen da barík bere transizioa), an modu ez-progresiboa.

Kontua areago okertzen da noiz esaldiak ez duen sujeturik (maiz): kasu horretan SOV bilakatzen dá OV, eta horrek ekartzen dú aski inseguritate respektu izaera sintaktiko-informatiboa on esaldi-hasiera (izan ere, hantxe non espero baita sujetu thematikoa, topatuko dugu objetu rhematikoa). SVO ordenak aldiz, ez du arazorik afin omítitu sujetua: aditzarekin hasita ere, rhema gelditzen da berdin ondo mugatua. Eta progresibitate informatiboak argi uzten du nón aurkitzen den esaldiaren parte rhematikoena: bukaeran. [196] [>>>]

Sintaxia dá ekonomia purua

Munduko hizkuntzen sintaxiak dirá momentuko emaitza puntualak ti maximizazio-prozesu bat zein doán garatzen diakronikoki aráuz zenbait irizpide orokor (zeinen relevantzia doán aldatzen), eta azpi zenbait restrikzio estruktural (zeinen indarrak ere aldakorrak baitira). Honako hauek izanen lirateke maximizazio horren irizpide eta restrikzio nagusiak:

Irizpide nagusiak:

1. IRIZPIDEA: Irizpide adierazkor-bapatekoa: aurrena joanen da hori zein nahi baita bereziki nabarmendu edo enfatizatu; alegia, informazio rhematikoena, eta gero emanen da informazio gutxiago rhematikoa edo guztiz kontextuala. Irizpide hau bereziki aplikagarria izan daiteke an oso egoera sinple-kontextualak, non parte rhematikoa dén oso laburra, eta parte ez-rhematikoa oso kontestuala: tipikoki aurrena (edo soilik) emanen dá objetua, zein izaten den informazio rhematikoena; gero akaso aditz jada kontextual bat, eta azkenik sujetua, zein egoera horietan izan ahal dén kontextualki ondo ezaguna. Irizpide honek favoretzen du OVS ordena, eta bereziki egokia izan ahal da an sintaxien sorrera, noiz egoera tipikoak izanen zirén oso sinple eta kontextualak.

2. IRIZPIDEA: Irizpide informatiboa: aurrena joanen da gaia zeini buruz arituko garen (burua), eta gero emanen da informazio berria burúz gaia (osagarria). Irizpide honek minimizatzen dú atzerakarga, eta ahalbidetzen du karga informatibo handiak edo/eta konplexuak erosotasunez ematea an estruktura koherente, ireki, jarraitu, efiziente eta eraginkor bat. Irizpide honek favoretzen du SVO ordena, eta izaten da gerota beharrezkoagoa noiz behar komunikatiboak handitzen doazen.

3. IRIZPIDEA: Irizpide digestiboa: osagarri luzeak hobe baldin ez badoaz artén osagarri laburrak, eta orohar, osagarri luzeak hobe baldin badoaz an esaldi-amaiera (edo baldintza kontextual edo sintaktiko berezietan, an esaldi-hasiera). Adibidez, ez da digestiboa osagarri-sorta luze bat artén sujetu labur bat eta aditz are laburrago bat. Irizpide honek nahiago du SVO.

Restrikzio nagusiak:

1. RESTRIKZIOA: Hizkuntzen maximizazio linguistiko-ekonomikoa garatzen dá azpi baldintza eta posibilitate estruktural konkretuak an garai ezberdinak. Hizkuntzen hasieran ez dago ezer: zerotik abiatzen da, eta nonbaitetik hasi behar da: hor, hizkuntzetan, aurrena sortzen dira baliabide konkretuagoak, nola izenak, eta gero sortzen doaz elementu abstraktuagoak, nola aditzak, halatan ze, OV ordena, non aurrena doán izena eta gero aditza, da konkretuagoa ezez VO non aditz abstraktuagoa aurreratu da ki objetua. Diogunez, restrikzio hau nagusituko litzaké an sorrera on hizkuntzak, non hiztunak derrigor hasi behar dira kin baliabide konkretu sortzeko-errazagoak, lehenago ze, akaso, joan garatzen estruktura eta baliabide abstratu eta potenteagoak nola VO ordena edota preposizioak, zein diren sortzeko-zailagoak (justuki zatio izan abstraktuagoak). Irizpide honek favoretzen du hasierako OV ordena postpositiboa. Gero, hortik mugitzeko, posibilitate estrukturalak ez dira beti erosoak.

2. RESTRIKZIOA: Hizkuntzen maximizazio linguistiko-ekonomikoa garatzen dá azpi behar komunikatibo konkretuak an jendarte eta garai konkretuak. Adibidez, ez da berdin izanen maximizazioaren emaitza an testuinguru sozial bat non betebehar komunikatiboak dirén oso-oso sinple eta kontextualak (hor errazago mantenduko dira estruktura konkretuzaleak eta irizpide adierazkor-bapatekoa), edo maximizazio horren emaitza noiz betebehar komunikatiboak bihurtu dirén askoz konplexuagoak (hemen nagusituko dá irizpide informatiboa (eta digestiboa) gain besteak, nahiz eta bestelako restrikzioek izanen dute euren eragina). Segun restrikzio hau, hizkuntzen aurreneko estadioetan gailenduko dá SOV edo akaso, hasiera batean, OVS, eta gero, noiz nagúsitu baldintza komunikatibo konplexuak, SVO.

3. RESTRIKZIOA: Hizkuntzen maximizazio liguistiko-ekonomikoa garatzen dá azpi giro sozial konkretu bat, zein izan ahal dén irekiagoa edo itxiagoa respektu berrikuntza linguistikoa. Honen arabera, hizkuntzak garatuko zirén askoz errazago an garai zaharrak (non adibidez ez ziren existitzen akademia arautzaileak) ezenezta an garai modernoak (non kontrol linguistioa izaten ahal dén itogarrria).

4. RESTRIKZIOA: Hizkuntzen maximizazio linguistiko-ekonomikoa garatzen dá an kontextu interlinguistiko konkretu bat, non existitu ahal dén hizkuntz kontaktu oso estua eta eraginkorra.

[125] [>>>]