'nahin...'

Azken sarreretan aipatu ditugu zenbait erabilera e "nahiz...", hala nola ere beste estruktura prepositibo batzuk nola dirén adibidez "nahizik..." edo "esperantzaz...", zeini orain gehituko diegú "nahin...", zein dén dislokamendu prepositiboa e "...nahi(ea)n":

Bistan denez, "nahin..." erabili dá kin aditz ez-jokatua edo jokatua. [⇶]

"...esperantzaz ezen..." dá ber estruktura zein "...esperantza ezen..."

Ikusi genuen hemen nóla jada, orain, existitzen den euskaraz estruktura bat zein den:

•  "esperantzaz-ezen..."

edota ondoko hau, erabilia ga Etxeberri Ziburukoa an bere "Noela eta beste kantu spiritual berriak" (1631):

Esperantzarekin ezen
Zure exenplu onak
onera ganbiatuko
zituela gizonak.

nondik, arazorik gabe, derivatzen zaizkigú honako erabilerak:

• "esperantza ezen..."
• "ideia ezen..."
• "hipotesia ezen..."
• "albistea ezen..."

eta beste holako edozein ere. [⇶]

Moldea dugularik...: "esperantzaz-ezen..." = "esperantzaz-eta..."

Aurreko sarreran aipatu dugú "esperantzaz ezen..." egitura, zein sortu baitzen erábiliz ber moldea nondik jaio ziren "ustez ezen..." edo "beldurrez ezen...", baina zeintan, hala ere, ez dugun aurkitu "-eta" aldaera, esan nahi baita: "esperantzaz-eta...".

Esan nahi al du horrek ze ezin dira erabili "esperantzaz-ezen..." eta "esperantzaz-eta..." antzera nola erabili izan dirén ondoko baliokideak?

"ustez (ezen) + -(e)la" = "ustez (eta) + -(e)la"
"beldurrez (ezen) + -(e)la" = "beldurrez (eta) + -(e)la"

eta bide beretik:

"esperantzaz (ezen) + -(e)la" = "esperantzaz (eta) + -(e)la"

Ez al da finean anekdotikoa "esperantzaz-eta..." agertu ez izana? Ez al da funtsezkoagoa molde edo mekanismo sintaktikoa bera ezenezta handik sortutako estrukturak eurak? Esan nahi baita ze, nahiz ez existitu aldaera hori (ez baitakigu ziur ea inoiz erbaili den), existitu egiten da mekanismoá nondik sortzen dén estruktura hori. [460] [>>>]

"esperantzaz-ezen..."

Has gaitezen esanez ze ez dugu aurkitu an OEH (eztare an EH) a-estruktura "esperantzaz ezen = esperantzaz-ze", zein, hala ere, erabili egin da euskaraz, bai aspaldian eta baita berrikiago ere. Izan ere, Joanes Leizarraga-ri zor diogu ondoko adibidea, aterea ti bere "Testamentu Berria" (1571):

... eta ikussiric ecen occasionea presentatzen cela, bayeta sperançaz ecen ni baino sufficientagoric-ere içanen cela obrán escu eduquiren luenic (nola eriden-ere içan baita Bearnoco synodoaren ordenançaz lan eguina visitatu eta coneritu behar içan denean) azquenean,... emplegatzera.

bitartean-ze, hain berriki nola an 2008, norbaitek idatzi du ondoko poema titulatzén "Lasterketa" (an bloga deitzen Bidartekoan):

Lasterketan niharduen antza
eta ez nintzen konturatu
irteerako zapia jaurtikia zenuela
ordurako
esperantzaz ezen
zure koloreak defendatuko nituela

zein ondo egin nuen
lasterketaz ez ohartzeaz
galtzeko aukera guztiak bainituen

zeuk ere kontrakoa uste arren

Eta horxe dago, edonoren eskura, bai estruktura bera eta baitare mekanismo sintaktikoa nondik sortu baitzen. [459] [>>>]