"zein" konparatiboa vs "zein" konsekutiboa: pausutxo bat baino ez

Sarrera honetan nabarmentzen genuen zéin hurbil daudén ondorengo bi estruktura konparatibo ahaideak:

... ederra, zeiñ itxas-ondua,...   vs   ... hain ederra, zeiñ itxas-ondua,...

eta oraingoan azpimarratu nahi genuke ze, antzera ere, pausutxu bat besterik ez da artén ondorengo bi egiturak, bata kin "zein" konparatiboa, eta bestea kin "zein" konsekutiboa:

Zerren erria izanik ain banatua [...] zeinda akudidu ezin leien ainbat bider zein bear leukeen elexeetara. Cap (ed. 1893) [OEH]

Esaldi horretan, zein agertzen den an hemengo zerrenda, ageri zaizkigu bi estruktura horiek elkarrekin: lehenik konsekutiboa:

... ain banatua [...] zeinda akudidu ezin leien ainbat bider zein bear leukeen elexeetara.

eta bigarrenik konparatiboa, barné konsekutiboa:

...ain banatua [...] zeinda akudidu ezin leien ainbat bider zein bear leukeen elexeetara.

Perpaus konsekutiboa gauzatu dá kin "zeinda" luzeagoa, akaso bilátuz euskarri fisiko sendoagoa arrén sostengatu halako perpaus pisua, bitartean ze bere barneko perpaus konparatiboa sortu dá kin "zein" laburragoa, nahizta bata zein bestea sor zitezkén kin "zein/zeinda", independenteki.

Baina, edonola ere, gauza da ze, izanki bi perpaus-molde horiek formalki berdinak (eta hortik diot ze euren artean soilik dago pausutxo bat), batean aurkeztuko da konparagai bat (perpaus konparatiboa), eta bestean konsekuentzia bat (perpaus konsekutiboa). Areago, biek konpartituko luketé nolabaiteko jatorri exklamatiboa, nondik jatorriz etorriko liraké "zein" eta "zeinda" horiek. Azken finean, eta diogunez, soilik dago pausutxo bat jarráiki (gara)bide propioa, zein, ñabardurekin bada ere, dén universala ere. [585] [>>>]

"zeinda ez..." = "ezen ez..." = "ezez..."

Jarraituz kin tresna konparatiboak on desberdintasuna, ikus ondorengo erabilera ere, non "ez" partikula gaineratu egiten zaio ki "zeinda" konparatiboa, osatuz "zeinda ez..." kontrastiboagoa:

(Con negación expletiva). Oba da bada zerbait luzatu estudijuetan, zeinda ez arin aringa ordendu. JJMg BasEsc 218. Naijago dot ill, ta sepulturaan sartu, zeinda ez ausi Jangoikuaren agiñduba. Ib. 143. [OEH]

Azken erabilera horretan, "zeinda ez..." partikulak jokatzen dú ber papera nola adibidez "ezen ez..." baliabideak edo "ezez..." kontrakzioak an ber erabilera. [578] [>>>]

"zeinda..." an desberdintasunezko konparazioak

Eta jarraituz kin "zeinda..." aldaera konparatiboa, ikus ditzagun orain ondorengo erabilerak non partikula hori erabiltzen dén an desberdintasunezko konparazioak:

(En comparativas de desigualdad). Que. Gizon dan partez [dauka gloria] andiagoa zeinda bestek edugi alleian. Cap 33. Guztiz oba leuke Heibarrek / burdiña sein da erurra, / baita kapa euna negura. BBizk 31.

non ikusten den ze "zeinda..." (hala nola "zein...") berdin erabil liteke aurkéztuz perpaus moduko konparagai bat ("zeinda bestek edugi alleian") nola-ere izen sinple bat ("sein da erurra"). [577] [>>>]