ostirala, martxoa 20, 2020

Navarro/Zabaleta ez al dira konturatzen?

Antza denez, Koro Navarro eta Josu Zabaleta ez dira konturatzen ze askoz errazagoa da sortzeá izen-sintagma efektiboak noiz erabili baliabide burulehenak. Ikus hortaz, adibidez, zér zioen Juan Garziak afin erakutsi zergátik nominalizazioa dén ondo arazotsua noiz erabili ordena buruazkena:
..., nominalizaziorako pauso hori emanez gero -ardatza aditza izatetik izena izatera pasatzen baita-, eta, ondorioz, inguruko konplementazio osoa hartara egokitu behar da (hor da funtsezkoa preposizioen jokoa, eta euskara, jakina denez, ez da hizkuntza prepositiboa). (Juan Garzia, Kalko okerrak, 2005:86)
Nola genioen hemen: bistan da a-asimetria funtzionala arten preposizioen jokoa eta postposizioen jokoa noiz muntatzén-izen sintagmak. Eta orobat bistan da ze arazoa, benetako arazoa hen sintagma nominalak, ez dela superfiziala, nola ondorioztatzen duté Navarro eta Zabaletak, baizik estrukturala, sintaktikoa. Azkenik, bistan da soluziobidea: joatea irabazten gradualki aukera burulehenak. []

Etiketak: , , , , , ,

osteguna, martxoa 19, 2020

Koro Navarro/Josu Zabaleta (2004): Teoria-lana

Josu Zabaletaz mintzo denean, azpimarratu ohi da bere teoria-lana an esparrua e-itzulpengintza (adibidez an Wikipedia), eta justuki horretaz mintzatu nahiko genuke orain, gogoratuz ondorengo pasartea hen Asier Larrinaga (EITBko Euskara-Zerbitzuko burua), zeintan autoreak gomendatzen du osagaiak izenaren menpetik ateratzea afin gainditu arazo asko (an Ez gara izenzaleak, 2004-11-26):

Gauza da ze Koro Navarrok eta Josu Zabaletak erantzun zioten ki Asier Larrinaga (ikus ere an Ez gara izenzaleak) honako hau:

Beraz, Navarro eta Zabaletaren analisian, arazoa gaztelaniaz, oro har, berbera da. Estrategia hori -izenaren ingurukoa- izango litzaké moda bat, okerreko joera bat, zein normalagoa egiten da gaztelaniaz zatio estatistika-kontu hutsa: gehiago irakurtzen/entzuten dugu gaztelaniaz. Estatistika-hutsa. Esan nahi baita, ohitura-kontu bat. Ezer ez estrukturalik.

Ez al dute ikusten batere diferentzia funtzionalik arten ordenamendu burulehena eta buruazkena noiz sortzén eta konbinatzén sintagma nominalak, verbalak edo edonolakoak? 

Hori da hori teoria-lana. []

Etiketak: , , ,

astelehena, abuztua 06, 2018

Zein dira, Calvinoren ustez, izen abstraktu kaltegarri horiek?

Hona hemen beste adibide bat non berriro konstatatzen da Calvinoren aberastasun lexiko eta sintaktikoa (Calvino, L'antilingua, 1965):
Nella cultura, se lingua «tecnologica» è quella che aderisce a un sistema rigoroso, – di una disciplina scientifica o d’una scuola di ricerca – se cioè è conquista di nuove categorie lessicali, ordine più preciso in quelle già esistenti, strutturazione ne più funzionale del pensiero attraverso la frase, ben venga, e ci liberi i di tanta nostra fraseologia generica. Ma se è una nuova provvista di sostantivi astratti da gettare in pasto all’antilingua, il fenomeno non è positivo né nuovo, e la strumentalità tecnologica vi entra solo per finta. [Calvino, 1965]
edo:
En la cultura, si lengua «tecnológica » es aquella que se adhiere a un sistema riguroso –de una disciplina científica o de una escuela de investigación–, si es, en fin, conquista de nuevas categorías léxicas, orden más riguroso en las ya existentes, estructuración más funcional del pensamiento a través de la frase, bien venida sea, y que nos libere de toda esa fraseología genérica que tenemos. Pero si es un nuevo refuerzo de sustantivos abstractos que han de ser pasto de la antilengua, el fenómeno ni es nuevo ni es positivo, y la instrumentalidad tecnológica es solo apariencia. 
Calvinok pasarte horretan erabiltzen ditu izen abstraktuak nola "strutturazione", "fraseologia" edo "strumentalita", zein, bistan denez, izanen lirateke aberasgarri horietakoak. Baina galdera da: zein izen abstraktu lirateke kaltegarriak? Zeinek osatuko lukete un nuevo refuerzo de sustantivos abstractos que han de ser pasto de la antilengua? Ez dut ikusten batere argi.

Calvinok gehiago zehaztu beharko zuen zéin diren izen abstraktu horiek zein izan beharko ziren bazka e-antilingua: egin beharko zuen zerrenda bat kin izen guzti horiek zein, bere ustetan, sobran dauden an hizkuntza italiarra, eta gero, jo beharko luke zehazki kontra izen abstraktu kaltegarri horiek. Bestela, nik behintzat ez dakit zein izen abstraktuz ari den, eta bere baieztapen itxuroso hori gertatzen zait inprezisoa, lausoa, esanahi argirik gabea, baina ez goragoko izen abstraktu horiek erbiltzeagatik, baizik Calvinok adierazi nahi duen ideia bera ez delako gelditzen ondo biribilduta.

Eta horixe izaten da gehienetan arazoa: hiztunak (edo idazleak) ez izatea argi zer esan nahi duen, edo zer esaten ari den. Hori, jakina, islatuko da an hitz eta kontzeptu gaizki erabiliak, esaldi semantikoki inkoherenteak edo larriki inprezisoak, eta hitz-jario eramangaitza (ulertu nahi duenarentzat bederen); baina hori ez da arazo linguistikoa, baizik a-erretratu edo isla linguistikoa e-ideia gaizki biribildu batzuk zein ez diren enkajatzen. []

Etiketak: ,

astelehena, martxoa 20, 2017

Adreiluak nola etxeak

Dio Juan Garziak an bere Esaldiaren antolaera (2014: ikus sarrera hau):
Adreiluak, esan dezagun bidenabar, ez dira izaten etxeak baino handiagoak (eta, hala izatera, ez lirateke oso erabilgarriak adreilu modura). [Juan Garzia, 2014:20-21] 
Baina sintaxi buruazkenetan ez da arraroa ze adreiluak (esan nahi baita adreilu itsasgarriak) izan daitezén hain handiak nola etxeak (esaldi osokoak). Demagun honako esaldi hau (gorriz) ti Juan Garzia (an hemengo aipua):
Nola nahi ere, hala osaturiko unitateak esaldiaren oinarrizko osagaiak baino ez dira, eta unitate gisa dute zentzua: esaldiaren adreiluak dira, eta, berez, berdin dio prepositiboki zein postpositiboki fabrikatuak diren. Laburkiago adieraz daitekeen zerbaiten hedadurazko zehaztapentzat jo ditzakegu (ezkerrerantz hedatua postpositiboa, eta eskuinerantz hedatua prepositiboa):
         han:   [...] puntan.
         allí:    en la punta [...]
[Juan Garzia, 2014:20-21]
Esaldi azpimarratu hori, nik ez dakit zenbat alditan irakurri nuen harik-eta ulertu (gutxienez 3). Eta justuki hor dugu Juan Garziaren adreilu horietako bat zein, berak dio, hartu beharko litzateke nolabalitz oinarrizko osagai bat: [Laburkiago adieraz daitekeen zerbaiten hedadurazko zehaztapen]... Baina gauza da ze ustezko adreilu hori ezin da koherenteki itsatsi an diskursoa harik-eta ezagutu bukaerako aditza: soilik hor jakinen dugu nóla estrukturatu informazioa zein, horraino, ari ginen almazenatzen. Esan nahi baita ze adreilu erabilgarria, benetako adreilu itsasgarria, ez da izen-sintagma hori, baizik esaldi oso-osoa (esaldi osoa dá unitate sintetiko bat, antzerakoa nola izen luze bat, hala nola balitz nominalizazio erraldoi bat).

Esaldi horretan, Juan Garziak du eliditu subjektua eta objektua (zeinekin aditz-aurreko informazioa zen izanen are luzeagoa eta astunagoa) eta hasi da zuzenean ematen esaldiaren fokua. Irakurleak, ordea, ez du horren berri, eta, soilik noiz ailegatu ki bukaerako aditza, ahalko da konturatu ze hasierako informazio hori guztia ari zen izaten esaldiaren informazio rhematiko nagusia, aparte-eta konturatu gainera, informazio hori ezin izan duela ulertu.

Esan nahi baita ze, kasu horretan, kontua ez da soilik ze esaldiak du galdu efikazia komunikatiboa (nola gertatu orokorrean noiz erabili estruktura buruazken ez oso-kontestualak), baizik-ere esaldia ez dela ulertzen (zein baita gradu maximoa on porrot komunikatiboa).

Kasu horretan unitate informatibo koherente bakarra dá esaldi osoa: "Laburkiago adieraz daitekeen zerbaiten hedadurazko zehaztapentzat jo ditzakegu", ez baitago beste unitate txikiagorik non jakin ahal izan zéin den esaldiaren estruktura, eta estruktura horretan nón gauden. Jakina, hala emandako informazio hori nekez izanen da hain efektiboa nola an kasua non informazioa ahal da uztartu eta interpretatu progresiboki, hitzez hitz, adreiluz adreilu, koherenteki an gure entendimendua.

Sintaxi burulehenean, adreilu koherenteak ez dira izaten astunak nola etxeak (ezta urrutitik ere), izan ere hitzak eurak izaten baitira adreilu koherenteki uztargarriak an ildoa on gure pentsamendua, esan nahi baita ze adreilu txiki eta funtzional horiek ahal dira progresiboki uztartu an estruktura koherente, garden, analitiko, progresibo, flexible, ireki eta askea, erosoki, efizienteki, efektiboki. []
______________________________
Ikus beste sarrera hauek:
1.: Ordena regresivoa: zentzu batean, izenzalekeriarik gogorrena
2.: Analisi koherentea vs sintesi monolitikoa
3.: Hitz-ordena deduktiboa vs induktiboa
4.: Juan Garzia: "berdin" ala "oso desberdin"?  
5.: Zer gertatzen ari da hemen?

6.: Kontzeptu klabea: informazio-unitate itsaskorra 
7.: Unitate minimo koherentea vs tope prozesagarria

Etiketak: ,

asteazkena, uztaila 03, 2013

Aukerako inpertsonalizazioa, ifrentzua?

Atentzioa deitu dit nola ondorengo aipuan Koldo Bigurik dun egiten valorazio negatiboa respektu inpertsonalitatea on expresioak nola "istripu hilgarri":
Izan ere, alde batera utzita “istripu hilgarri” batean derrigor jendea hiltzen den ala ez, era honetako esamoldeen erabilerak ifrentzuan duen inpertsonalizazioaz (edo despertsonalizazioaz) nahi nuke mintzatu... (Koldo Biguri, 2013: Inpertsonalak eta abstraktuak)
Eta atentzioa deitu dit zeren hori inpertsonalizazioa (edo bestela esanda, hori ariketa hon abstrakzioa respektu elementu pertsonal-partikularrak) dá ezaugarri nagusiá on kontzeptualizazioa (sorkuntza kontzeptuala): izan ere, konzeptu bat sortzen dugunean, adibidez etxe, egiten dugu abstraitu ezaugarri batzuk eta horiekin sortu kontzeptu linguistiko berria.

Horrek guziak badu loturarik kin nominalizazio-prozesuak, non halaber galduko baitira xehetasunak afin sortu zerbait orokorragoa, abstraktuagoa. Adibidez eta konkretuki, ahal dugu kontatu zerbait gain "ume bat zein ari dan jokatzen partidu bat" edo sinpleki gain "jokalari bat", zein luken berdin balioko baldin jokalaria heldua balitz, atzo aritua edo bihar aritzekoa. "Jokalari" kontzeptu hori da abstraitzen respektu ezaugarri pertsonalak on jokalaria, edo bestelakoak (nola denbora), afin sortu ideia orokorragoa, esateko laburragoa, hainbat kasutan funtzionalagoa, eta ... aukeran!

"Istripu" ere da kontzeptu orokorra, non ez dan zehazten batere partikularitaterik respektu ezein "istripu" konkretu (kasu honetan izen edo kontzeptualizazio hori ez da derivatzen ti aditz bat). Gainera, kontzeptualizazio sinpleetatik sor daitezke kontzeptualizazio konplexuagoak, nola "istripu mortala", hots, "accidente con resultado de muerte", zein ez dan berdin nola "istripu hilgarria": istripu hilgarria da potentzialki hilgarria, baina istripu mortalak du efektiboki eragin heriotza.

Ibon Sarasolak, Zehazki hiztegian, du ematen: "accidente mortal, hildakoak izan diren istripua", baina euskarazko hori ez da benetako izendapen bat, ez da izen moduko bat, ez da denominazio bat, baizik gehiago definizio bat. Ikus:
   Uste dugu ze bihar gertatuko dira hiru "hildakoak izan diren istripu".
Aparte izan expresio regresibo eta atzerakargatua, horko aditzak ez datoz bat (bata etorkizun, bestea iragan), istripuetan ez dira zertan gertatu "hildakoak" pluralean, eta "hiru" zenbaki hori ez da ondo ulertzen aurre ustezko denominazio hori (ez da berdin nola izena bailitzan). 

Ikus, ordea, beste hauek:
   Uste dugu ze bihar gertatuko dira hiru istripu mortal
edo:
   Creemos que mañana aocurrirán tres accidentes con resultado de muerte
Horiek bai dira denominazioak: abstraktuak, erabilgarriak, aberasgarriak, eta aukeran. []

Etiketak:

igandea, ekaina 16, 2013

Juan Garzia: "...idazkeraren trinkotasun indartsua baizik..."

Juan Garziak diosku ondorengoa gain nominalizazioak (Joskera lantegi, 1997:500):
Kontuak kontu, izenaren ezker-eskuinak etekintsu baliatzen duen eskema hori guztiz normala da erdaraz. Areago, esango nuke bilatu egiten dela erdarazko prosa dotorean eskema hori oso-betetzea (adjektibo baloratiboek, espero izatekoa denez, izenaren ezkerreko enfasi-posizioa dute kuttun; zehaztaileek, jakina, eskuineko arruntagoa):
su esperado ingreso cautelar en prisión
su inoportuna pero brillante intervención ante la aturdida asamblea proletaria
la imprevisible conglomeración fibro-molecular in absentia de los polímeros estéridos burgaleses 
eta abar handi bat.
Funtzionatzen duen heinean, gainera, ez da pedanteria hutsa horren helburua, idazkeraren trinkotasun indartsua baizik, kontutan hartu behar baita [adibide] horietako bakoitzak, IS [Izen-Sintagma] itxuraren azpian, perpaus oso bat daramala gutxienez. (Juan Garzia 1997:500-501)
Baina, zértan gelditzen gara? Ez al zuten nominalizazioak balio ki puztu esamoldeak, erabiliz adibidez aditz betegarri edo ortopedikoak? Pasarte horretan, baina, Garziak diosku ze nominalizazioen helburua izan daiteké idazkeraren trinkotasun indartsua. Hortaz, zer egiten dute nominalizazioak? Puztu ala trinkotu?

Ikus zelako erraztasunez ahal diran lotu sintagma nominalizatuak (eta oro har sintagma nominalak) noiz integratuak barne estruktura progresiboak (erabili ditut goragoko hiru adibide horiek):
... Su esperado ingreso cautelar en prisión se esfumó tras su inoportuna pero brillante intervención ante la asamblea proletaria acerca de los devastadores efectos de una imprevisible conglomeración fibro-molecular in absentia de polímeros estéridos burgaleses tratados con ...
Jakina, erraztasun diskursiboak dirá finean bilakatzen erraztasun expresibo. []

Etiketak: ,

osteguna, maiatza 23, 2013

Preposizioen jokoa vs. postposizioen jokoa an nominalizazioa

Dio Juan Garziak an bere "Kalko okerrak" (2005:86):
..., nominalizaziorako pauso hori emanez gero -ardatza aditza izatetik izena izatera pasatzen baita-, eta, ondorioz, inguruko konplementazio osoa hartara egokitu behar da (hor da funtsezkoa preposizioen jokoa, eta euskara, jakina denez, ez da hizkuntza prepositiboa). (Juan Garzia, 2005)
Bistan da asimetria funtzionala. []

Etiketak: , ,

larunbata, maiatza 18, 2013

Nominalizazioa = kontzeptualizazioa = zehaztasuna, aberastasuna... Zorionez!

Nominalizazioa dá kontzeptualizazioa, kontzeptualizazio zehatza, erosoa, indartsua eta diskursiboki funtzionala. Ez da berdin "igon", "igotzea" eta "igoera", ez da berdin "irakurri", "irakurtzea" eta "irakurketa", ez da berdin "garatu", "garatzea" edo "garapena", ez da berdin "hezi", "heztea" edo "hezkuntza", ez da berdin "abstraitu", "abstraitzea" eta "abstrakzioa"...

Baldin bilatu "igoera" hitza an hiztegi Harluxet, aurkituko dugu hau-azalpena:
"Igoera": iz. Igotzeko ekintza eta horren ondorioa. Prezioen igoera.

"Garapen": iz. Garatzearen ekintza eta horren ondorioa.

"Igotze" edo "garatze" sarrerak ez dira agertzen, eta euren esanahi regularra izanen zén soilik igotzeko edo garatzearen ekintza (edo prozesua), ez ondorioa.

"Igoera" edo "garapena" dirá kontzeptualizazio diferenteak respektu "igotzea" edo "garatzea", dira orokorragoak (besarkatzen dute hala igotzeko edo garatzearen ekintza nola horien ondorioa), eta dúte aberasten hizkuntza, dúte aberasten expresioa, dúte aberasten fintasun kontzeptuala, dúte sortzen zehaztasuna, eta gozamena on zehaztasuna, gozamena on esan (ia) justuki hori zein nahi den.

Eta gauza da ze, aparte aipatutako zehaztasun handiagoa, nominalizazioek (zeinen bidez aditzak bihurtzen dirén izen, eta perpausak izen-sintagma) duté ahalbidetzen joku sintaktiko eta expresibo aberatsagoa (esan nahi baita ze izenen lekuan perpaus nominalizatuak sartu ahal izatea dá aukera rekursibo potente gehigarri bat, sintaktikoki eta expresiboki aberasgarria), zeren kontzeptualizazio horiek konbinatu daitezke kin beste baliabide linguistikoak ki sortu mezu progresibo, zehatz eta ñabartuak (nahiz horretarako behar izán aukera sintaktiko egokiak zein soilik aurkituko diren an sintaxi progresiboak).

Baina hara non agertzen zaigun Juan Garzia (besteak beste) eta esaten digu ze nominalizazio erraza (aditzak aise bihurtú izen, eta perpausak aise bihurtú izen-sintagma) ez dela esanguratsuki aberasgarria (berdin nola, bere esanetan, ez lirakén aberasgarriak ez estruktura pasiboak eztare beste estruktura sintaktiko-diskursibo asko), eta hala, hobe dela jarraitzea gabéz halako mekanismo sintaktiko-expresibo potente eta errazak.

Baina, zéin da benetako arazoa? Benetako arazoa dá zailtasun funtzioanala on sintaxi regresiboak ki ustiatu ondasun expresiboak on nominalizazioa (zailtasun funtzional diferentzial esanguratsua zein regresiboak dún erakusten respektu progresiboa noiz saiatzen ustiatzen potentzia zehaztaile eta diskurtsiboa on nominalizazioa). Eta dio, Juan Garziak (1997):
Hala ere, egia da nominalizazioaren ardatzean halako pieza lexikoak behar direla, eta hortik hasten direla askotan euskaraz emateko buruhausteak. "Ingreso" hitz hori bera ere, ez dakit nola eman beharko genukeen (eta eskerrak ez dakidan!, gero azalduko ditudan arrazoiengatik). (Euskara lantegi, 1997:490)
Arrazoi horiek ez dira baizik zailtasun estrukturalak, aparte zailtasun lexikoak. Beste perla bat:
Hasteko, jakina, nominalizazio-izenen kasuan bezala, nominalizazio-adjektiboen hiztegi -derradan berriro, zorionez- guztiz ere urriarekin egiten dugu topo. Nola da euskaraz "preventivo"? Eta "cautelar"? Kautela handiz esateko kontuak dira, baina ez dago hiztegigilerik, trebeena balitz ere, ez terminologo jakintsurik, arazoari, horrela planteaturik, soluziorik emango dionik. Areago: ez ahal dio emango, zeren adjektibo horiek euskaraz eskura edukitzeak arazoa biderkatzea baino ez bailekarkiguke. (Euskara lantegi, 1997:496)
Gainera, eta aparte utzita ondorio sintaktiko-expresiboak, ¿zéin dira guzti honen ondorio lexikoak? Ba, orain, "igoera" eta "igotzea" edo "garapena" eta "garatzea" berdinduak datozela an Euskaltzaindiaren Hiztegia:

         "Igoera": iz. Igotzea.
"Garapena": iz. Garatzea, haztea.
bai eta esplizitoki agertu "igotze" sarrera:

         "Igotze": Toki batetik, gorago dagoen beste batera joatea.

nahiz ez den agertzen "garatze" sarrera. Esan nahi baita ze orain desagertu da diferentzia kontzeptuala arten "igotze" eta "igoera" edo arten "garapena" eta "garatzea", eta hizkuntza pobretu da. Zorionez? []
____________________________
Irakur ere sarrera hauek
1: Aukerako inpertsonalizazioa, ifrentzua?
2: Juan Garzia: ...idazkeraren trinkotasun indartsua
3: Preposizioen jokoa vs. postposizioen jokoa an nominalizazioa
4: Izenzalekeria? ez, arazoa da ordena regresivoa
5: Ordena regresivoa: zentzu batean, izenzalekeriarik gogorrena
6: Hitz-ordenaren malgutasuna? Juan Garzia oker dabil

Etiketak: , ,

asteazkena, maiatza 15, 2013

Izenzalekeria? ez, arazoa da ordena regresivoa

Ikus azken mezuko adibidea:
Langileen hautaketarako irizpide subjektiboen erabilpenaren salaketa egin dute sindikatuek.
Bistan da: ez dago ulertzerik. Gainera, guztiz hedatu da ideia ezen halako esaldien arazoa dá "izenzalekeria", edo "gehiegizko" nominalizazioa.

Orain konpara goiko adibide hori kin beste hau:
Los sindicatos han denunciado el uso de criterios subjetivos en la seleccion de personal (seleccion de trabajadores).
edo beste hau:
Los sindicatos han puesto una denuncia por uso de criterios subjetivos en la seleccion de personal.
Gauza da ze azken bi esaldi horiek arazorik gabe ulertzen dira, izanki euren nominalizazio-gradua goragokoaren antzekoa. Zein da, ba, arazoa? Arazoa dá ordena regresivoa, arazoa dá estuasuna on ordena regresivoa; arazoa ez da, sakonean, "gehiegizko" nominalizazioa; arazoa ez da, sakonean, izenzalekeria, baizik "gutxiegizko" potentzia on ordena regresivoa.

Baina, vistan da, nahiago izaten da jartzeá arazoaren "azken erantzukizuna" gain hiztuna, zein litzaken izenzale porrokatu, kutsatu eta guztizerruduna, ezez gain estruktura linguistiko regresivoa, zein dan sakoneko arazoa.

Hizkuntza regresivoetan desoreka estruktural serioa dana, hizkuntza progresivoetan aukera bihurtzen da, aukera zabala eta aberatsa te hautatu formarik egokiena segun gure helburu komunikativoa (zehaztasun gehiago edo gutxiago...). Esan nahi baita: ¿zein da egokiagoa?
Los sindicatos han denunciado...
edo
Los sindicatos han puesto una denuncia...
Diferenteak dira. Lehenengoak ez du inplikatzen salaketa formala, eta bigarrenak bai. []

Etiketak:

astelehena, maiatza 13, 2013

Ordena regresivoa: zentzu batean, izenzalekeriarik gogorrena

Izenzalekeria da arazo horietako bat zein tipikoki aipatzen dan an literatura buruz euskara. Ikus Irantzu Epelde, 2013
... ia edonon aurki dezakegu izen bihurtutako aditzen bat. Joseba Lozanoren “Izenzalekeria” artikulutik [1] hartu dut adibidea:
Langileen hautaketarako irizpide subjektiboen erabilpenaren salaketa egin dute sindikatuek.
Horren ordez, Lozanoren proposamena, hauxe:
Langileak hautatzeko irizpide subjektiboak erabili direla salatu dute sindikatuek.
Lehenbiziko perpausean, bat baino gehiago dira aditzen bidez aise eman daitezkeen izenak, eta ezin ukatu izenez ongi hornitutako perpausa luzea eta hizkera jasokoa bada, astundu egiten dela esana. (Irantzu Epelde, 2013)
Ez gara orain arituko buruz inportantzia eta utilitatea on nominalizazioa an edozein hizkuntza (jakina ari naiz buruz nominalizazio aberasgarria). Ezta ere buruz potentzia diferentziala on sintaxi progresivoa respektu regresivoa noiz gauzatzen nominalizazio aberasgarria (sintaxi progresivoak askoz hobeto ametitzen du). Orain nire fokua da aipatzea a kontraesana zein dan existitzen noiz kritikatzen ustezko izenzalekeria on:
Langileen hautaketarako irizpide subjektiboen erabilpenaren salaketa egin dute sindikatuek.
baina ez dan kritikatzen ordena regresivoa on:
Langileak hautatzeko irizpide subjektiboak erabili direla salatu dute sindikatuek.
Explikatuko naiz: ordena regresivoak jartzen ditu gako sintaktiko-interpretativoak an bukaera on esaldia, halako moldez non sintagma eta esaldi osoak diran bilakatzen unitate sintaktiko-interpretativo monolitikoak (zentzu batean, izenen modukoak), zeinen esanahia ez dan izanen koherentea harik iritsi bukaerako klave hori. Esan nahi baita ze:
Langileak hautatzeko irizpide subjektiboak erabili direla salatu dute sindikatuek.
ez da baizik unitate monolitiko handi bat noiz konparaturik kin:
Sindikatuek salatu dute ze erabili dira irizpide subjektiboak ki hautatu langileak.
Gainera, ordena progresivoan askoz hobeki ametitzen da nominalizazioa:
Sindikatuek dute salatu a erabilera on irizpide subjektiboak ki hautatu langileak.
Zentzu batean eta oro har, ordena regresivoa (buruazkena) da izenzalekeriarik gogorrena. [] 

Etiketak:

astelehena, iraila 25, 2006

Kondenatuta

Joan den ostiralean, Itzul posta-zerrendan, itzultzaile batek (joxemari) eskatzen zuen laguntza afin itzuli hau esapidea: "tuvo la idea de". Hona hemen haren galdera:
Kaixo: "tuvo la idea de" nola emango zenukete
-teko ideia/burutazioa izan zuen
edo
-i (nori) egitea bururatu zitzaion
Juan Garziak erantzun zion hau:
Joskera horrekin doan perpausa luze eta konplexu samarra izaten da; beraz, nominalizazioa erabiltzen baduzu, adierazpide desegokira kondenatuta egongo zara gehienetan, "ideia/burutazio" etiketa agertu baino lehen eman beharko haren edukia, ezkerretik lotu behar baituzu, nahitaez, perpausa.

Bestea erabiliz gero, berriz, aise eskuineratu dezakezu perpausa, egitura natural(ago)a eta irakurgarri(ago)a antolatuz:
bururatu zitzaion... egitea
Funtsezko bereizkuntza hori alde batera utzita, bi joskerak dira zuzenak eta egokiak.

Gaztelaniaz edo frantsesez, ordea, ez da arazorik afin esan bata edo bestea:

... tuvo la idea de hacer ....
... tuvo la ocurrencia de hacer ...
... se le ocurrió hacer ...
... se le vino a la cabeza la idea de hacer ...
... tuvo la brillante idea de hacer ...
... se le ocurrió la brillante idea de hacer ...
... cuando se le ocurrió la brillante idea de hacer ...
... más que cuando se le ocurrió la brillante idea de hacer ...
... nos reímos más que cuando se le ocurrió la brillante idea de hacer ...
...
Bistan da, gaztelaniaz edo frantsesez azken esaldi hori (adibidez) da ezin normalagoa, bitarten euskaraz da ... ezinezkoa (edo nahiago bada: "adierazpide desegokira kondenatuta egongo zara gehienetan"). Ez dago konparazio posiblerik inter aukera anitz, eroso eta kalitatezkoak zein ematen dituzten estruktura buru-lehenek, eta aukera askoz gutxiago, askoz deserosoago eta askoz eskasagoak zein eskaintzen dituzten estruktura buru-azkenek.

Esan gabe doa, aukera horiek guztiak eskura izateak ematen du ikaragarrizko askatasun komunikatiboa, zein den zerbait oso inportantea. []

Etiketak: ,