Justuki Larramendi, zeintaz mintzatu garen
hemen, izan zén lehena zein, behinda egín
euskararen sailkapen dialektal bat, zúen
zehaztu aski sistematikoki zéin ziren dialekto horien
paradigma verbalak, zentratuz bere deskripzioa an
gipuzkera, baina emánez aski referentzia gain beste bi dialektoak:
sartaldekoa eta
sortaldekoa. Hona hemen nóla Larramendik, an bere "
El imposible vencido" (1729), dún egiten bere sailkapen dialektala, non, gainera, dio ze dialekto horiek agertzen zaizkigú
nahiko nahasiak (1729:12)
Eta
ikuskera horretan dago koska, zeren,
nahasketa dialektal horretan, aditzean adibidez, "
egin" ez zen izanen gipuzkeraren beraren
laguntzaile propial bat zein,
dretxo osoz, zúen mereziko bere lekua, handiagoa edo txikiagoa, an deskripzioa e gipuzkera, baizik-ze ikusiko zen nola zérbait
mailegatua ti mendebaldea, zérbait zein ez zen propioa, baizik,
finean,
mendebaleko ezaugarri bat zein, nola edo hala
nahasia zen barné gipuzkera.
Akaso, antzeko bidetik esan zitekén ze "*
ezan" aditza zén
berdin mailegatua ti ekialdeko euskara, izan ere
bi laguntzaileok erabiltzen baitziren, proportzio eta modu ezberdinetan,
aski normalitatez. Ikus ondorengo adibideak ganik Otxoa Arin ordiziarra, zeintaz jada mintzatu garen
hemen (Etxaide, 1984:661):
Eta ikuskera horrek bide luzea egin du, nola genioén
hemen:
Lakarrak, apur bat beherago, honela mintzatuko da buruz azalpen hori (ezen gipuzkerak hartu du "egin" laguntzailea ti Bizkaiko euskara):
Alabaina, azalpen hau G-ren historiaz dakigun apurraren kontra doa eta GZ-eko testuen lekukotasunaren mezprezu nabarmena dugu. [Lakarra, 1986:658]
non G-k esan nahi du "gipuzkera" eta GZ-k "gipuzkera zaharra".
Edonola ere, gauza da ze, Larramendik soilik konsideratuko zuén gipuzkeran "*
ezan" laguntzailea, utziz "
egin"
nola bizkaiera.
Honela dio Aintzane Garmendiak an bere "
Larramendiren Artea Lehen Euskara Modernoko idazleen hautuetan" (Blanca Urgell-ek zuzendua) buruz eremua nondik atera ziren Larramendiren
paradigma nagusiak (
gipuzkera):
Bai,
Donostiatik Tolosara bitarteko eremua, nolabait esan
Beterriko gipuzkera, zein gerora bihurtuko zen
oinarriá e euskara batua. [912] [
>>>]
Etiketak: aditza, Lakarra, Larramendi