Behar dugú hain giro irekia nola kritikoa

Dio Josu Lavin-ek an aurreko sarrerako komentario bat:

Juan Garciarena ez da euscara.

Eta Josu Lavin oker dabil hor, berdin nola oker dabilén Juan Garzia noiz esán ze edozein estruktura zein ez den sartzen an bere eredua ez dela euskara.

Juan Garzia-rena ere báda euskara, berdin nola Josu Lavin-ena edo beste edozeinena zein dén saiatzen egiten bere lana an euskal hizkuntza. Dena da euskara, dena izan behar da euskara afin egín posible aldakortasun linguistikoa nondik etórri evoluzio sintaktikoa zein euskarak behar duén oso antzera nola arrainak ura.

Areago, eta nola genioen hemen, justuki euskara garziarra dabil nagusi an euskararen instituzio linguistiko guztiak, halatan ze, esan genezake ze justuki euskara garziarra da gaur gaurkoz euskara batu estandarra, justuki euskara hori zein erabili beharko genukén an euskara-azterketa ofizial bat (aprobatu nahi badugu).

Bai, behar dugú giro irekia, baina ez horregatik gutxiago kritikoa, baizik eta justuki horregatik askoz kritikoagoa. Behar dugú hain giro irekia nola kritikoa. [502] [>>>]

Benetako arazoa ez da artifizialtasuna, baizik zurruntasun sintaktikoa

Euskara batu estandarraren arazoa ez da nagusiki bere artifizialtasuna: azken buruan "artifiziala" oposatzen da ki "naturala", eta natural-natural irudituko zaigú edozer zein egon, edo iruditu, normalizatua.

Ez, euskara batu estandarraren arazo nagusia, berdin nola beste edozein hizkuntza (sintaxi) nagusiki-buruazkenaren arazo nagusia dá bere zurruntasun sintaktikoa, zein den perzibitzen nagusiki an kontextu elebidun buruazken-burulehenak (flexibilizazio lexiko-fonetikoak ez dirudi batere zaila).

Esan bezala, euskara batu estandarrari kendu zaizkio mendeak e-flexibilizazio sintaktikoa, zeinekin halere oraindik beharko zuén askoz flexibilizazio sintaktiko gehiago afin aukeran izan potentzia sintaktiko burulehena. Hain da sintaktikoki zurruna euskara batu estandarra.

Bide horretan, beharko dira baliatu euskararen baliabide historiko funtzional guztiak, are ezkutuenak ere, hala nola euskararen mekanismo sintaktiko sortzaile guztiak, eta hori ez da hain erraza, nahiz ez den hain zaila ere. Soilik behar da analisi argia, gogoa eta giro egokia. [384] [>>>]

Euskara batua vs euskara (batu) estandarra

Atzoko sarreran jasotzen genuen nóla Koldo Zuazok zioen ze, oinarrian, euskara batua ez dá baizik bersio osotu bat ti euskara zein mintzo den an Gipuzkoako Beterria, zeinda, bistan denez, dén auskararen dialekto bat, eta zein, esan gebe doa, izanen den berdin dialektala nola den beste edozein dialekto. Hortaz, zergátik egozten zaio etengabe ki euskara batua artifiziala izatea? Zein da zehazki arazoá?

Galdera horri erantzuteko xedez, hasiko ginaké desberdintzen euskara batua eta euskara (batu) estandarra, zein normalean sinonimotzat hartzen diren (guk ere hala egiten dugu), baina zein, batzuetan eta helburuaren arabera, ezberdindu ahal diren, nola adibidez eginen baitugu kasu honetan.

Hortaz, euskara batua litzaké euskará e-ze betetzen ditu arauak e-Euskaltzaindia, zein ez diren hainbeste nola uste izaten den, eta zein, gehien bat referitzen diren ki ortografia eta aditzak, nola zioen berriki Irene Arrarats-ek (ikus sarrera hau):

Aurreiritziak aurreiritzi, euskalki guztietako hitz, esamolde eta joskera guztiak estandarraren parte dira, batuak ortografiaren eta aditz-paradigmen bitartez markaturiko jokalekuaren barrenean. [Irene Arrarats, Berria, 2018-9-15]

Euskara (batu) estandarra, aldiz, izanen litzake euskará zein egin den estandarra, normala an gure kazetaritza, testugintza eta literatura, esan nahi baita hóri euskara e-ze, arrazoi bategatik edo bestegatik, dén nagusiki erabiltzen.

Finean, ekinaren ekinez, eguneroko batu estandar nagusi hori dá perzibitzen nola balitz batua, baina batua ez da hori, edo hobeto, ez da soilik hori, eta areago, askoz gehiago behar luke. [381] [>>>]

Nola gaude hobeki?

Xabi Zalbide: Bilatu ditzagun adostasun-puntu batzuk.

Bádakigu zér den euskara altubetarra (esan nahi baitá "Erderismos", 1929), eta bestalde, bádakigu zér den euskara estandarra. Galdera da:

Nóla gaude hobeki? Erabiliz euskara altubetarra ala erabiliz euskara estandarra? [74] [⇶]