Google itzultzaileak aski ondo itzultzen ditu gure sarrerak
Etiketak: itzulpena
Etiketak: itzulpena
Aurkibideari begiratuz agian agerikoak ez diruditen hainbat gai planteatzen dira liburu honetan.Har dezagun bigarren pasartetxoa, non, galdegai luze samarretan ohi denez, hasten gara irakurtzen esaldiaren parte rhematikoena ("Gure zibilizazioak aurre egin izan dien zailtasun batzuk") ustez-eta thematikoa den, jasoaz ondoriozko turbazioa noiz aurkitu aditza, zeinek, askotan, eramanen gaitu ki berrirakurri esaldia.
Gure zibilizazioak aurre egin izan dien zailtasun batzuk zirriborratzen dira: zinez esan daiteke gizatasuna eta arrazoizkotasuna, berdintasuna eta askatasuna lortu nahi dituen zibilizazio bat dela; ...
Este libro plantea problemas que pueden no surgir con toda evidencia de la mera lectura del índice.Hor akaso harrituko gara noiz ikusi "de la cual", esan nahi baita "zeintaz", zein ez den agertzen an euskal itzulpena, orobat nola, antza, ez den agertzen an beste ezein itzulpen ón Josu Zabaleta (guk, oraindik behintzat, ez diogu irakurri "zein" bat bera ere). Izanez ere, horixe da arrazoietako bat zérgatik Josu Zabaleta den oso itzultzaile mugatua: zeren ez baitu erabiltzen "zein" erlatiborik. Horixe da, antza, bere meritu handi horietako bat.
En él se esbozan algunas de las dificultades enfrentadas por nuestra civilización, de la cual podría decirse, para caracterizarla, que apunta hacia el sentimiento de humanidad y razonabilidad, hacia la igualdad y la libertad;...
Etiketak: itzulpena, Josu Zabaleta
Eta elizpean bizi zirela zirudien eta kanpoko arnasa-zuloetatik nekez igarotzen zen katu-pilaren loditasunak harritu zuen. [Zabaleta, Zaindari ikusezina, 43. kapitulua]Hor dugú esaldi bat zeinen subjetua den izen-sintagma ergativo bat ("Eta elizpean bizi zirela zirudien eta kanpoko arnasa-zuloetatik nekez igarotzen zen katu-pilaren loditasunak"), zein nik behintzat soilik bukatuko nuen ulertzen noiz ikusi originala (soilik ulertzen, ez dastatzen):
Y admiró la gordura de la caterva de gatos que parecían vivir bajo la iglesia y se colaban a duras penas por los respiraderos de la parte externa. [Redondo, El guardián invisible]non (besteak beste) deskubritzen dugun ze originaleko parte rhematikoena, zein den izen-sintagma hori, goragokoan iduri da thematikoa (aparte izan nekez ulergarria) harik aurkitu aditza zeinek, finean, erakutsikó miseria antikomunikativo guztiak.
..., Barandiaranek jaso zuen antzinako sinestea,..zein originalean bihurtzen dén matizatuago:
...y recordando la no tan antigua creencia que describía Barandiaran...eta zein ez den baizik zuzeneko ondorioa tikan etengabeko estuasuna zein, finean, derivatzen den ti ordena buruazkena.
Ahal zen guztia atzeratu zen komisariara joateko. Lehendabizi pasiera bat egin nahi izan zuen Santiagoko elizaraino, baina eliza itxita zegoen. Orduan lorategietan eta haurren jolastokian ibili zen paseatzen; astelehen goizean hutsik zeuden. Eta elizpean bizi zirela zirudien eta kanpoko arnasa-zuloetatik nekez igarotzen zen katu-pilaren loditasunak harritu zuen. Hormak markatzen zuen marrari jarraituz ibili zen, Barandiaranek jaso zuen antzinako sinestea, emakume batek elizaren ingurua hiru aldiz egiten baldin bazuen sorgina bihurtzen zela zioena, gogoratuz. Sarreraraino itzuli zen berriro, eta erlojuaren dorrearekin zein garaiago izan lehia egiten zuten zuhaitz garaiei begira egon zen. Udaletxerantz joatea ere bururatu zitzaion, baina behe-hodeiak garbitzen hasten ari ziren haize-bafada bortitzek ur izoztutako tanta gibelarazleak zekartzaten. Beste bide bat hartu eta Santiago kalean gora abiatu zen, gozotegietaraino; emakume batzuk lagun-taldetxotan gosaltzen ari ziren. Malkorran sartu zenean, jakin-minezko begiradak sentitu zituen bere gain barrara joan zenean. Kafesne bat eskatu zuen; aspaldiko onena iruditu zitzaion; eta irten baino lehen hurrekin egindako Elizondoko txokolate tradizionalaren puxka batzuk erosi zituen; etxean egiten zuten eta hark ematen zion fama gozodenda hari. [Zabaleta, Zaindari ikusezina, 43. kapitulua]Hauxe da originala:
Se demoró cuanto pudo antes de ir a la comisaria. Primero quiso dar un paseo hasta la iglesia de Santiago, pero encontró el templo cerrado. Paseó entonces por los jardines y el parque infantil desierto en la mañana del lunes. Y admiró la gordura de la caterva de gatos que parecían vivir bajo la iglesia y se colaban a duras penas por los respiraderos de la parte externa. Caminó siguiendo la linea que marcaba la pared y recordando la no tan antigua creencia que describía Barandiaran y que decía que si una mujer daba tres vueltas al perímetro de la iglesia se volvía bruja. Regresó hasta la entrada y observó los esbeltos árboles que competían por ser el punto más alto con la torre del reloj. Pensó en ir hacia el ayuntamiento, pero las fuertes rachas de viento que comenzaban a barrer las nubes bajas traían disuasorias gotas de agua helada. Cambió de dirección y comenzó a subir la calle Santiago hasta las pastelerías donde varias mujeres desayunaban en pequeños grupos de amigas. Al entrar en Malkorra sintió las miradas curiosas cuando se dirigió a la barra. Pidió un café con leche que le pareció el mejor que había tomado en mucho tiempo y antes de salir compró unos trozos de urrakin egiña, el chocolate tradicional de Elizondo, elaborado de manera artesanal con avellanas enteras y que daba fama a aquella confitería. [Redondo, El guardián invisible]Jakina, arazoak metatzen doaz harik bihurtú... ondo nekagarriak. [⇶]
Etiketak: itzulpena, Josu Zabaleta
... Ia-ia zentzurik gabeko sentipen bat zen, bere hezkuntza katolikoaren ondorioa beharbada, baina, gorpu baten aurrean egon behar zuenean, hilerrietan sentitu ohi zuen baina hiltzaile baten lanaren protagonista bakarra zen eta hala ere izugarrikeria hartan mutu, isildu eta ahaztuta geratzen zen gorpu haren inguruan mugitzen zirenen presentzia profesional, hotz eta arrotzak bortxatzen zuen intimitate- eta bildutasun-premia nagusitzen zitzaion beti. [Josu Zabaletaren itzulpena, 1. kapitulua]Ikus originala:
... Era un sentimiento rayano en lo absurdo que quizá procediera de su educación católica, pero invariablemente, cuando tenía que estar frente a un cadaver, le urgía esa necesidad de intimidad y recogimiento que la abrumaba en los cementerios y que se veía violada con la presencia profesional, distante y ajena de los que se movían alrededor de aquel cuerpo, único protagonista de la obra de un asesino y, sin embargo, mudo, silenciado, ignorado en su horror. [Dolores Redondo, 1. kapitulua][⇶]
Etiketak: irakurketa, itzulpena
Telebistaren nonahiko zurrumurruarekin nahasturik Jamesen eta Jonanen ahotsak iritsi zitzaizkion; izeba Engraxiren egongelatxoan ari ziren hizketan, kasino batean hobe egokitzen zen eta, arratsaldero euro batzuk eta ohorea jokatzeko, izebak Bordeletik ekarrarazi zuen tapiz berdeko mahaitxo hexagonalean pokerrean ari ziren sei atsoek sortzen zuten iskanbilari jaramonik egin gabe. [Josu Zabaletaren itzulpena, 13. kapitulua]Hona hemen originala:
Mezclado con el murmullo omnipresente del televisor le llegaron las voces de James y Jonan, que charlaban en la salita de Engrasi, al parecer ajenos al alboroto que formaban las seis ancianas que jugaban al póquer en una mesa de tapete verde y forma hexagonal propia de cualquier casino y que su tía se había hecho traer desde Burdeos con el fin de que cada tarde se jugasen en ella algunos euros y el honor. [Dolores Redondo, 13. kapitulua]Diferentzia dá dramatikoa. [⇶]
Etiketak: irakurketa, itzulpena
Andu Lertxundirena da bigarrena. Alaba etorri zaio unibertsitatetik, Platonen testu baten iruzkina egiten lagunduko al dion esanez. Platonen testua euskaraz. Alabak ulertzen ez. Aitak ere ez. Anduk bere liburutegira jo behar, erdal testuaren bila. Platonen testua aurkitu, irakurri eta orduan ulertu. Eta alabari aditzera eman. Eta alabak orduan:“ Aita, zertan ari gara?”. [Pello Esnal, Helduen alfabetatzea eta euskalduntzea, 1997]Eta esan behar dut ze iruditzen zait ezin galdera hobeagoa: Zertan ari gara? [⇶]
Etiketak: Esnal, irakurketa, itzulpena, Lertxundi, prozesamendua
[Umeek] Helduak euskaraz irakurtzen ikusten ez badituzte, beraiek ere heldu izaten hasten direnean ez dute egingo “tontoak ez direlako”. [Boligrafo Gorria bloga, ganik Gorka Bereziartua]eta bestalde, hemen, Lertxundik harira ekartzen zituen kontu generazionalak afin explikatu zailtasun diferentziala noiz irakurtzen textuak e-kalitate komunikatibo diferentziala:
Euskara titiko hizkuntza izan zuen arren, nire belaunaldiak aiseago irakurtzen du Sciasciaren El día de la lechuza, Hontzaren eguna baino. Bi itzulpenen arteko kalitatearen balizko kontrasteak ez du zerikusirik. Orohar, gaztelaniazko itzulpen oro obra horren beraren euskal bertsioa baino aiseago irakurtzen dugu. Menderatzen ez dugun hizkuntza arrotz batean irakurtzen ari garenean, hitzek sortarazten digute eragozpena, esamolde ezezagunek, argotak. Gaztelaniaz ari garela, edukinaren hermetismoak botako gintuzke atzera, ez hizkeraren zailak. Zailtasunez jarraitzen dugu, eta neure belaunaldiaz ari naiz berriro, euskarazko irakurketa bat titiko euskaldunok, gure irakurketak zerikusi gehiago du hizkuntza arrotzen irakurketarena, gaztelaniazko testuenarekin baino (Iparraldekoei gauza bera gertatuko zaie, noski, frantsesaren eta euskararen artean). Arazoa ez da konpontzen Joyce, Hamsun edo Cocteau zailak direla esanda, idazle horien balizko astunaren aitzakiaz... Zailtasuna, irakurketa totela, trebaketa falta, oinarriko arazo berak ditu Sciasciaren edo Capoteren irakurketak, arazo beretsuak lituzkete Simenon-ek edo Corín Telladok, euskaratuko bagenitu. [Anjel Lertxundi, "Felix qui potuit rerum cognoscere causas", Senez, 14, 1993]Azkenik, ikus dezagun ondorengo aipua ganik Pello Esnal:
Zilegi izango ahal zait zarauztar guraso biren hitzak aipatzea!Bai, zenbat eta prosa konplexuagoa, hainbat zailagoa izanen da irakurketa buruazkena. Eta gogoratu behar dugu ze Gakoá ez datza nagusiki an kontu generazionalak, baizik an kontu sintaktikoak. [⇶]
D ereduetan eskolatzen ari dituk gure seme-alaba biak: bata BBBko 3.ean eta bestea 1.ean. Eta sinestu nahi al didak, aizak, biek, OHO osoa erabat euskaraz egin eta gero, eta etxean, kalean eta eskolan euskaraz bizi izanda, errazago irakurtzen dutela erdaraz euskaraz baino, nahiz eta erdaraz hala moduz mintzo, tamalez? [Pello Esnal, Helduen alfabetatzea eta euskalduntzea, 1997]
Etiketak: Esnal, irakurketa, itzulpena, Juan Garzia, Lertxundi, prozesamendua
Gurean, ordea, itzulpenek zail, zarpail eta nekoso fama dute. Sona dute ez dariela jatorrizko obren berezko jariorik. Azken irizpideak, itzulpena gaitzetsi eta deslaitzeaz gain, jatorrizko lanak loriatzen ditu,... [Anjel Lertxundi, 1993]Jatorrizko obra sintaktikoki burulehenak, guztiak ere, galduko dute euren berezko jarioa noiz dirén itzultzen ki sintaxi buruazkena. Horixe da arrazoia zergátik, oro har, zénbat eta sintaxi buruazkenagoa erabili, hainbat zailagoa, zarpailagoa eta nekosoagoa izango da itzulitakoa, hainbat lauagoa, gutxiago distiratsua eta gutxiago efektiboa, eta berdin-ere xede-hizkuntza japoniera izan, edo euskara.
[Egan aldizkariko] Itzulpenetan leiho bat irekitzen zitzaion euskarari. Itzulpen haietan, mundu berri batean sartzen zen euskara, eta hizkuntzaren baliabide guztiak erabiltzen hasten zen. Mailegatzearen beldurra alde batera utzi, eta klasikoen egitura “latinzaleak” berpizten zituen diskurtso berri harekin oso pozik sentitzen nintzen. [Antton Elosegi, erantzunez ki Karlos del Olmo an elkarrizketa titulatuá "Antton Elosegirekin solasean", Senez, 2008]Agerikoa da talka bortitza artén eredu garatzailea zein Elosegik aipatu hor, non berpizten ari ziren klasikoen egitura "latinzaleak", eta eredu esoteriko garbizalea, hain iluna nola antzua, zein Elosegik zuen kritikatzen an azken sarrera, mintzatuz gáin euskara juridikoa.
Ikuskera talka bat ere bazegoen oinarrian, Zuazok azaldu duenez. «Euskara batua egiten hasi zenean, XVI. eta XVII. mendeetako literatura lapurtarrarenganako lilura zegoen. Hori zeukaten euskara jasotzat». Batik bat Bilbo inguruan zabaldu zen joera hori. «Lilura horren ondorioz, antzinako hainbat hitz eta egitura berpiztu ziren». Zuazoren arabera, hala ere, gaindituta dago hori, «oso baztertuta». [Koldo Zuazo, erantzunez ki Garikoitz Goikoetxea an "Batuaren arantzak" (Berria, 2018-9-30)]Bistan denez, ezbidea ez da soilik gertatu an esparru juridikoa. [⇶]
Etiketak: desbideak, diskursoa, Elosegi, ezbidea, garabideak, gradualki, itzulpena, Zuazo
Hizkuntza diskurtsibo (head-first) batetik hizkuntza ez-diskurtsibo (head-last) batera itzuliz gero, makroarazo sintaktiko zailak nonahi izanen ditugu (ezin besterik espero, ez behintzat baliabide mugatuagoekin, itxiagoekin, zatikakotasun handiago sortzen dutenekin, edo hitz batean, antiinformatiboekin); itzulpena ez-diskurtsibotik diskurtsibora eginez gero, soilik topatuko ditugu mikroarazo aise konpongarriak, eta, orokorrean, emaitza izanen da hobeagoa ezi jatorrizkoa, hau da: ulergarriagoa, diskurtsiboagoa (diskurtsibitate-indizea jaitsiko da). Paradoja horren azalpena datza an faktoa ezen baliabide pospositiboak dira ahaltsuagoak ... ezi euren kide prepositiboak. Kalitatezko baliabideen bidez sortzen dira kalitatezko diskurtsoak, eta kalitate gabeko baliabideekin sor daitekeen bakarra da kalitate baldintzatua, kalitate mugatuagoa, baxuagoa (ikusi nahi duenarentzat, bistakoa da hau; ikusi nahi ez duenak, berak jakingo du zergatik ez duen ikusi nahi).
Horra hor beste froga bat hon euskararen azpigarapen sintaktikoa, zeinen eragina gain kalitatea ezin baita saihestu. [Hartua ti Diskurtsibitatea: kalitate-faktore erabakigarri eta neurgarria (2004), erantzunez ki artikulu nagusia]Zenbat eta rhematikoagoak eta konplexuagoak izan osagarriak, orduan eta handiagoa izanen da eraginkortasun diferentziala hon ordena burulehena respektu buruazkena, hala mintzoz nola idatziz. Eta hori-efektua orokorra da, esan nahi baita ze berdin gertatuko da arten edozein bi hizkuntza zeinen sintaxiak diren bata buruazkena eta bestea burulehena: ikus, horretaz, dokumentu hau Losing Gems as You Translate: Some Experiences of a Burmese Translator eta horren inguruko sarrera hau: Burmako hizkuntza azpigaratua: Losing Gems as You Translate. [⇶]
Etiketak: itzulpena
ETB1ko filmak, euskaraz, ia inork ez ditu ikusten, eta arazoa hizkuntza da; jendeak ez ditu euskarara bikoiztutako filmak onartzen, bat egiten ez duelako bertan eskaintzen zaion hizkuntza ereduarekin.Nik ere uste dut ze arazoa da hizkuntza, esan nahi baita hizkuntz eredua. Baina nik ez dut uste ze konponbidea da ohitzea a hori eredua zein zaigun eskaintzen. Nik uste ze arazo nagusia da hizkuntz eredua bera, eta zehazkiago bere hitz-ordena; eta ganorazko soluziobide bakarra dala hitz-ordena hori aldatzen joatea.
Eta bai; bikoizketa eredu guztiak dira artifizialak, baita gaztelaniazkoa ere, baina arazoa da gaztelaniazkora erabat ohituta gaudela eta gehiegi kostatzen ari zaigula, ordea, euskarazkora ohitzea.
Zoritxarrez, oso zaila izango da egokitze-abiadura azkartzea, euskararen "adierazgarritasun soziala" egun bezain baju den bitartean.
Zer egin, orduan, bikoiztutako filmak jende gehiagok ikus ditzan? Nik itzulpen simpleagoak hobetsiko nituzke, jatorrizko edukien "parte bat" galtzen badugu ere, bidean.Ni garai batez ibili nintzan lanean an industriá on euskal bikoizteka, eta Etxegoienek dioen moduko egokipenak askotan egiten ziran, modu horretan sinpletuz mezua. Halako itzulpenak gehiago dira berrinterpretazioak on testuak ezen ez itzulpenak (gehiegizko sormen-lana dago hor).
Demagun pertsonaia batek esaten duela:
"Ohartaraziko ninduzulakoan nengoen, William!"
Nik itzuliko nuke:
"Eta zeuk abixatu ez, William!"
Euskararen adierazgarritasun soziala, momentuz, zein baju den ikusita, ezin ditugu filmetako elkarrizketak bikoiztu ñabardura guztiekin, ikusle gehienak bidean galtzen zaizkigulako.
"Nengoen ohartaraziko ninduzula, William"Gehiago sortu behar da an hizkuntza (an estrukturak) afin gutxiago birsortu an itzulpenak. [155] [⇶]
"Nengoen ze ohartaraziko ninduzun, William"
"Uste nuen ze abisatuko zenidan, William!"
Etiketak: bikoizketa, Etxegoien, itzulpena
Administrazioko itzulpenak, eta gainerakoetatik gehienak, liburutegi apaletako liburu potoloetan gordetzeko dira. Ehunetik laurogeita hemezortzia esango nuke nik. Eta jakina: norbaitek noizbait testu horiek erabili nahi baditu jardun normalerako, oh, ezinezkoa!. Eta ondoren: kalapitak, haserreak, (:...).Dudarik gabe, estrukturek (eta hitzek) axola dute. [143] [⇶]
Aspaldi komentatu dugu hainbat itzultzaileren artean, gure mundua (zuzenketarena barne) une larrian dagoela, badela garaia egindakoari so egin, eskuartean daukagunari begiratu eta aurrera begira behar diren aldeketak egiteko. Aldaketa sakonak eta estrukuturalak, seguro asko. Ez dakit hori nori dagokion. Legez, dekretuz, aginduz eta paperez badaude horren ardura duten erakundeak: IZO, UZEI, EIZIE(...). Baina ahalmenez (....) ez dakit, zalantzak ditut. VIP asko dago jardunaldietan, beti betikoak. Oso berrikuntza gutxi antzematen dut mundu "horretan", egoerak lehengoan jarraitzen baitu. Gurean ere zaharrak berri.
Amaitzeko: akaso hau bezalako foroak balio beharko luke gai hau "populua"ren esku uzteko, aztertu dezan. Ondo da, bai, "esku libreak" "deslocalización" edo" poner el cascabel" nola itzultzen diren eztabaidatzea, baina uste dut ditugun arazoak hori baino askoz larriagoak direla.
Hitzak funts-funtsezkoak dira, bai, baina axola duten hitzak behar ditugu bereziki, aldez aurretik identifikatutako kontzeptu bat deskribatu eta jakintza-arlo bateko, espezialitate bateko, ingurune jakin bateko edo komunitate baten baitako komunikazioa argia eta eraginkorra izan dadin laguntzen duten hitzak. Hain zuzen ere, behin jarraibide eta gomendio batzuen arabera (hala nola ISO estandarrak) elkarrekin lotu ondoren, hizlarien arteko komunikazioak huts egitea eragozten duten eta munduan barrena diren sistema batzuek eta besteek elkarri eragitea sustatzen duten hitzak behar izaten ditugu. Orobat, egoerak hala eskatzen duenean beharrezkoa den pisua edo larritasuna beren gain hartzen duten hitzak. Estatuari, segurtasun publikoari, pandemiei edo hondamendi naturalei dagozkien kontuetan, esate baterako, funtsezkoa da komunikazio argia, dela hizkuntza bakarrean edo dela hainbat hizkuntzetan. Terminologia estandarizaturik gabe ezingo lirateke gauzatu horiek guztiak, izan ere, terminologiari esker hitz egin dezakegu ahots bakarrarekin.Bai, terminologia gardena dá ondo garrantsitzua za(t) kalitatea on komunikazioa; hain garrantzizkoa ze terminologia opako batek eragin dezake komunikazioak huts egitea.
Las palabras son esenciales, sí, pero se necesitan especialmente palabras que importan, palabras que describen un concepto previamente identificado y que contribuyen a la claridad y la efectividad de la comunicación en un determinado campo de conocimiento, entorno o comunidad. Palabras que, una vez ligadas unas con otras según ciertas instrucciones y recomendaciones, tales como los estándares ISO, pueden evitar que la comunicación entre hablantes falle y pueden promover la interacción de sistemas a lo largo del mundo. Y, finalmente, palabras portadoras de un peso considerable cuando las circunstancias lo requieren. Así, los asuntos de Estado, seguridad pública, pandemias y desastres naturales son ejemplos de situaciones donde una comunicación clara, sea en una sola lengua o en varias, es esencial. Nada de esto sería posible sin la terminología estandarizada, que nos da la posibilidad de hablar con una sola voz.Argi dago beheko testu hau dela komunikatiboki argiago eta eraginkorrago zein goikoa. Eta hala da, ez bakarrik itzulpen horretan, baizik (ia) edozeinetan. Eta ez soilik itzulpenetan, baizik edozein testutan eta edozein diskursotan non exijentzia linguistikoa minimoki handia den.
Maila gorago batean, helduen mailan nabil ni; umeen nailan oraindik problemak sortzen badira egin dezakek umeen mailara egokitu eta infantilidade bat egitea barkatu liteke; baina helduen mailan ezin dugu horrela konpetitu, eta estrukturetan eta lexikoan dauzkagu problema nagusiak, ...Beste aipu bat:
Eta orduan, hor, gure hizkuntzak, bai hitzen sorreran, bai esaldien sorreran, bai aditzean, batez ere, hau ere, hau oso tramankulu handia da beste hizkuntzekin konpetitzeko. Ezin da.[141] [⇶]
Gutxi ziren abentura honi ekiteko baliabideak: herrialdeak bere baliabide propioak izateko zeukan ilusioa, proiektu hura, oztopoak oztopo, ongi burutzeko politikarien gaitasuna, prestakuntza-aldian zeuden profesional gutxi batzuen motibazioa, etab. Erronka horri aurre egiteko, Lope de Agirre baino ameslariagoa izan beharra zegoen.bitartean-ze gaztelaniazko versio ustez laburtuan (non, diogunez, paragrafo osoak falta dira respektu euskarazkoa), irakurko dugu hurrengo textu askoz matizatuagoa:
EiTBren iraganari begiratzeko aukera izan dugunez, eta abiapuntua zein izan zen ikusita, ibilbidea kalifikatzeko terminorik egokienak ausardia, marka, ilusioa eta balentria ditugu.[6. or.]
En fin, una aventura sin más elementos en el zurrón que la ilusión de un pueblo de disponer de sus medios propios, y la capacidad de unos políticos de llevar a buen puerto -contra viento y marea- aquel proyecto, gracias a la motivación de un pequeño grupo de profesionales en período de formación en la ciudad hanseática de Hamburgo. A la vista está, era necesario ser más conquistador que Lope de Aguirre en la aventura de El Dorado para afrontar aquella empresa.Eta gauza da ze ustezko laburpenak ematen dú jatorrizkoa: hain nabarmenak dira diferentziak arten goiko ustezko original pobre hori eta beheko ustezko itzulpen askoz ere matizatuagoa, ezen kasik sobran daude hitzak. Adibide baterako, fijatuko gara an gaztelaniazko textu laburtuaren esaldi labur hau, zein euskarazko textu ustez-osoagoan dan agertzen are laburrago:
Ahora que hemos tenido la oportunidad de mirar el pasado de EiTB y viendo cuál fue su punto de partida, los términos más adecuados para calificar su andadura son una combinación de osadía y gesta, ilusión y proeza.[7. or.]
A la vista está, era necesario ser más conquistador que Lope de Aguirre en la aventura de El Dorado para afrontar aquella empresa.versus
Erronka horri aurre egiteko, Lope de Agirre baino ameslariagoa izan beharra zegoen.Ematen du ze hor itzulpena dá egin ez tikan euskara, baizik tu euskara. Eta nola euskarazko esaldian komunikatiboki garestiago ateratzen ziran xehetasunak, zér egin da? ba, esan dá beste zerbait. Zenbatetan ez ote den gertatzen euskaraz halakorik? Hots: gaztelaniaz esango litzakeen hori ez dela euskaraz esaten, zeren garestiago ateratzen baita. Eta gauza da ze normalean ez gara horretaz konturatuko! Nik uste hori guztia oso-oso larria dela.
Tira. Uste dut garbi zegoela zer esan nahi nuen horrekin: hitz solteak itzultzea arriskutsua dela (eta askotan egiten dela), haiek esaldian kokatu gabe.Ondo da Juan Garziak erabil dezala definizio hori. Izan ere, bide beretik, esana daukagu ze esaldi bakoitzak izan behar du bere intentzioa, bere zentzua, bere nortasuna, bere esanahi borobildua.
Hala ere, "esaldi"aren definizio tradizionala onartzen bada, ez dut uste hitzez hitz esan nuena ere ez dela halako astakeria: "esanahi osoa duen jardun-puska".
Jakina, "esanahi osoa" zer den ere eztabaida liteke... [Juan Garzia]
Gaztelaniazko esaldiak bazuen intentzio (esanahi) bakar bat, eta hori ezin da zatitu an 3 (edo gehiago) intentzio (esanahi). Esan nahi baita ze Juan Garziak ezin du erabili definizio bat noiz interesatzen zaion (?), eta gero ahaztu definizio hori noiz ez zaion interesatzen. Hor kontraesana dago.Los jugadores de la Real que regresaron ayer de su compromiso con la selección, y que, como todos sabemos, tuvieron una brillante actuación, han sido recibidos calurosamente por el numeroso público que asistió al entrenamiento en Zubieta. [1. bersioa]Esaldi hori emateko, Juan Garziak proposatzen digu honako hau:
Denok dakigunez, Realeko jokalariak ederki aritu ziren Selekzioarekin jokatu zuten partiduan. Atzo itzuli ziren, eta Zubietan eurrez bildu den jendetzak oso harrera beroa egin die.Gainera, alternatiboki, eskaintzen digu beste hau (komentarioa ere berea da):
Bistan denez, bigarren esaldiko erlatibo-prepausa ere ez da nahitaez horrela ematekoa:Hau da, aukerako bigarren bertsioa litzateke hau:
Atzo itzuli ziren. Zubietan jendea eurrez bildu zen entrenamendua ikusteko, eta oso harrera beroa egin zien.
Denok dakigunez, Realeko jokalariak ederki aritu ziren Selekzioarekin jokatu zuten partiduan. Atzo itzuli ziren. Zubietan jendea eurrez bildu zen entrenamendua ikusteko, eta oso harrera beroa egin zien. [2. bersioa]Juan Garziaren bide beretik, ni animatuko nintzake ematen beste bersio alternatibo are lauago bat, hala nola:
Realeko jokalari batzuek partidu bat jokatu zuten Selekzioarekin. Denok dakigunez, partidu horretan ederki aritu ziren. Atzo itzuli ziren. Zubietan jendea eurrez bildu zen. Jende horrek Realeko jokalarien entrenamendua ikusi nahi zuen. Jende horrek oso harrera beroa egin zien atzo etorritakoei. [3. bersioa]
Etiketak: diskursoa, itzulpena, Juan Garzia
There are no relative pronouns in Burmese. Pali texts with relative clauses are usually broken up into simple sentences.
The nearest Burmese word to the relative pronoun is the participle and the modern Burmese translator often takes advantage of this to translate the English relative clauses:
- He who sees my teaching sees me. (original Pali)
- Someone sees my teaching. That one sees me. (Burmese translation)
The trick works for short sentences but as the sentences get longer, the translator has only to break up the sentences. And Burmese normally uses clauses where English uses nouns. The latest Time on my table [August 23, 2004] has the sentence
- People who live in glass houses should not throw stones. (English)
- People living in glass houses should not throw stones. (Burmese translation)
The Burmese translation will be something like this:
- Conservationists are taking new steps to save the world’s shrinking population of big cats. [p. 3]
The order of words in Burmese is Subject x Complete/Object x Verb, and this poses a problem too. Later on in the same article the Time author says
- Tigers and lions in the world are becoming fewer and fewer. People working to protect the environment are trying to save these tigers and lions.
We can only say in Burmese as
- It was India that pioneered the use of sanctuaries to save big cats.
Finally, there are two trends of translation in Burma: one school that began with religious translations from Pali tends to explain, so makes additions to the text, and the other just tries to retell the substance of the original. In the hands of the former school Robert Frost’s
- The country pioneering to build safe places for tigers was India.
becomes
- Whose woods these are I think I know
His house is in the village though
The latter school will just render the two lines into
- What beautiful woods these are! Who is the fortunate owner of these lovely trees? I think and I know now. That’s the man living in the village. He has a nice house.
- The owner of the woods lives in the village.
Euskara dá malguagoa ezi burmera, baina, hala ere, goiko arazo eta soluzio horiek ezagunak zaizkigu, ezta?
Ebidentziaren argitara, ezinezkoa da ukatzea ezen burmera eta antzeko hizkuntzak daudé azpigaratuago ezi, adibidez, ingelesa; eta hori ukatzen duten hizkuntzalariak dirá oztopo handia per garapen komunikatiboa on personak zein bizi dira an hizkuntza horiek.
Etiketak: garabideak, hizkuntzak, itzulpena
Andima Ibiñagabeitiak, adibidez, "alderrai" terminoa erabiltzen du maiz. Atera egiten du gordeta zegoen kutxatilatik eta mundura bidali. Gaur egun, errazagoa zaigu hitz horren erabilera. Baina, lexikoarekin baino gehiago, sintaxiarekin egiten du lan, eta hau da, zalantzarik gabe, bere lanik garrantzitsuena; Ibiñagabeitia bezalako itzultzaileek, eta ia haiek bakarrik, egin dezaketena. Kontuan izan itzultzaileak estutu egin behar izaten duela hizkuntza, lan berriak eginarazten dizkiola —pentsa ezazue zientzia liburuekin ari direnengan—, ezin diola hizkuntzari bere kabuz, bere ohizko eran, aurrera joaten utzi; idazleak, bai, baina hark ez. Idazleak abandona dezake bere burua hizkuntzaren ur korrontean, har dezake aldi bakoitzean bihurgunerik errazena —nola egiten omen zuen Petrarcak Mont Ventoux-en ibili zenean, aldapa gutxien zuen bidezidorra hartu —; baina itzultzaileak, nahita ere, ezin du. Virgiliok idatzitako kadentzia, tonua, zehaztasuna errespetatzea beste erremediorik ez dauka. Lehia horretan itzultzaileak forma berriak jartzen ditu zirkulazioan, ez bakarrik hitzak, eta hizkuntzaren erabilpen sofistikatu eta aberatsago baterako oina ezartzen du. Horrelaxe hazi eta garatu ziren hizkuntza guztiak. [Bernardo Atxaga]Bernardo Atxagak diosku ze itzultzaileak behar izaten du estutu hizkuntza. Baina hor báda asimetria interesgarri bat: izaten dira justuki hizkuntza regresiboen itzultzaileak zeinek behar duten bereziki estutu hizkuntza noiz itzultzen textuak on hizkuntza progresiboak, eta ez hainbeste alderantziz. Zeren alderantzizko itzulpenetan ez baita izaten estuasunik, baizik kontrakoa, sortuz mejora komunikatiboa: soilik hizkuntza progresiboetatik regresiboetara pasatzen garenean agertzen dira estuasun horiek, hortxe islatzen dira hizkuntza regresiboen estuasun guztiak.
Etiketak: Atxaga, diskursoa, garabideak, itzulpena
Ikus esaldi hau, zein uztartzen den an udal ordenantza bat buruz jarduerak dako hirugarren adinekoak (hirugarren adinekoendako jarduerak):
2. art. Prezio publikoak galdatuko dira, Udaleko Gizarte Ongizate Alorrak urtean zehar hirugarren adinekoendako antolatzen dituen gizarte eta kultur arloko ikastaro, jarduera edo tailerretan parte hartu edo horietara joateko eskubidea ematen duten sarrera, matrikula edo beste edozein antzeko kontzeptu dela eta, prezio publikoak aplikatzeko beste ordenantza batzuetan sartuta ez daudenean.Esaldi hori aterea dago ti azken udal ordenantza zein argitaratu baita an Barañain (Nafarroa), eta ikus dezakezu hemen. Jakin nahi duzue zer esaten den hor? (Irakur dezakezu hemen)
Artículo 2.- Se exigirán precios públicos en concepto de entrada, matrícula o cualquier otro concepto análogo que, en definitiva, suponga la adquisición de un derecho a participar o asistir a actividades, cursos y talleres de carácter socio-cultural, que organice el Área de Bienestar Social del Ayuntamiento a lo largo del año para el colectivo de Tercera Edad, y que no estén comprendidos en otras Ordenanzas de aplicación de precios públicos.Báda diferentziarik (ikus ere ondorengo sarrera non, besteak beste, mintzo den buruz malgutasun koherentea). Eta zein da diferentzia horren arrazoia? Bistan da: diskurtsibitatea, zein baita zerbait oso-oso inportantea. [36] [⇶]
Etiketak: itzulpena, malgutasun koherentea
El mortal atentado terrorista perpetrado contra dos policías nacionales en Sangüesa ha despejado cualquier duda razonable sobre la supuesta virtualidad del plan del lehendakari Ibarretxe –una libre asociación del País Vasco con el Estado español en régimen de soberanía compartida- para conseguir como resultado indirecto el abandono definitivo de las armas por ETA.Juanek denen aurrean irakurri du esaldia, eta egin ditu komentario orokor batzuk; baina gero, uko egin dio itzulpena egiteari, han, itzulpen-ikastaro batean, publikoki. Ezin ulertuz Juanen jarrera, berriro eskatu diot, arren, egin zezala, nik nahi nuela egin konparazioa inter orijinala eta itzulpena. Baina alferrik, ezetz eta ezetz.
Los rumores de las últimas semanas en torno a un eventual alto el fuego de la banda terrorista fueron alentados en un primer momento por una equívoca mención del comunicado de ETA del 10 de mayo al referéndum previsto por el lehendakari Ibarretxe –“en un escenaro de ausencia de violencia y exclusiones”- como última etapa de proceso: ...Zer gertatzen ari da hemen? [19] [⇶]
Etiketak: itzulpena, Juan Garzia